1. Эстетика пәні философиялық білім саласы ретінде. Эстетикалық ойлардың тарихы
жүктеу/скачать 15,04 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Сұлулық категориясы
- Асқақтық категориясы
- - Трагедиялық категория
|
1.Эстетика пәні философиялық білім саласы ретінде. 2. Эстетикалық ойлардың тарихы. 3. Негізгі эстетикалық категориялар: сұлулық – ұсқынсыздық, траги-комедиялық, асқақ – төмен. 4. Философия және өнер. Өнер – мәдениет феномені 1. Эстетика – көркем шығармашылықта, табиғатта және өмірде әдемі көріністердің дүниетанымдық мәні мен формаларын қарастыруға бағытталған ерекше әлеуметтік-мәдени феномен және қоғамдық сананың түрі ретінде өнер туралы философиялық ілім. Қазір ол эстетика және оның функциялары, эстетикалық іс-әрекет және қабылдау заңдары, табиғатты және қоғамдық өмірді эстетикалық игеру туралы философиялық білім болып табылады. Қазіргі эстетиканың негізгі іргелі мәселесі – көркем сурет пен оның объектісінің арақатынасы, шындықты көркемдік бейнелеу мәселесі. Эстетика терминін неміс философы Александр Баумгартен 1750 жылы ғылыми философиялық және тарихи-мәдени түсініктемесіне жорығына енгізді. 2. Философия тарихындағы эстетикалық көзқарас. Ежелгі Грецияда эстетикалық ойдың гүлденуі б.з.д.VII-III ғасырларға жатады. Энгельстің тұжырымдамасы бойынша ежелгі грек философтарының ойларына тән: құбылыстардың жалпы байланысы егжей-тегжейлі дәлелденбейді, ол олар үшін тікелей ойлаудың нәтижесі болып табылады. Бұл бір жағынан кемшілік және олардың кейінгі философиялық мектептерден асып түсуі. Олардың ойлары диалектикалық түрде құбылыстардың жалпы байланысын алды. Бұл тұжырым гректердің эстетикалық көзқарастарына да қатысты. Гомер мен Гесиодта әдемілік, гармония, өлшем сияқты эстетикалық санаттарды кездестіреміз. Бірақ теориялық түрде эстетикалық категорияларды ерте әзірлеуді пифагор мектебі бастайды. Бұл идеалистік философияда сан – әлемнің жаны болып саналды. Әлемді сандар басқарады. Мәселен, Пифагор математикалық тұрғыдан әлемдік үйлесілімділікті негіздеді, музыканың ғарыштық негіздегі шарттарына үңіліп, ондағы қозғалыстардан өзіндік бір үн шығады деп пайымдады. 3. Эстетиканың категориялары дегеніміз – эстетиканың негізгі мазмұны, өмірмен байланысы қарастырылатын түсініктері. • Сұлулық категориясы.Сұлулық– материалдық және рухани дүниенің адамды ләззатқа бөлейтін сипаты, әсемдік,әдемілікпен тектес эстетикалық ұғым. Сұлулық объектілердің сыртқы және ішкі қырларын бірдей қамтиды. Сұлулықтың күнделікті (онтологиялық) мағынасы, ең алдымен айқындылық, реттілік болып табылады. Одан кейінгі дәуірлерде ол жарасымдылық (гармония), теңгермелік, тыныштылық болып таныла бастады. • Асқақтық категориясы – жоғары құндылығымен адамды шаттық сезімге бөлейтін эстетикалық ұғым. Бірақ ол өзінің орасан зор күшімен және ауқымдылығымен адамның қабылдау мүмкіндіктерінен асып түсетін нәрселер мен құбылыстардың эстетикалық құндылығын білдіретін категория. - Трагедиялық категория қатты күйзелістерді бастан кешіріп, қайғы-қасірет көру адамның сезімі мен санасын електен өткізіп, жан сарайын тазартады. Соның нәтижесінде, адам бойында келеңсіз, жайсыз құбылыстарға деген өшпенділік туындап, ерік-жігер қаһармандықты шынықтырады. Трагедиялық парадокс деген осы. Трагедиялықтың қосарлы категориясы комедиялық. Комедиялық белгілі әлеуметтік құбылыстың, адамдар іс-әрекеті мен міңез-құлқының, әдет-ғұрпы мен салтдәстүрінің алдыңғы қатарлы қоғам мұратына тарихи тұрғыдан сәйкес келмеуіне мысқыл түрінде көрсетіледі. Комедия өнерде әр түрлі жанрларда кездеседі: сатира, юмор, әзіл-әжуа т.б. 4. Өнер – көркем мәдениеттің орталық буыны болып табылады және б.з.д 35-10 мың жыл кейінгі палеолит дәуірінде өз бастауын алады. Өнердің анықтамасы философияда үш мағынада түсіндіріледі: - көркем образдарда шындықты көрсететін қоғамдық сананың және адами қызметтің спецификалық түрі; - эстетикалық құндылықтарды игеруге және жасауға бағытталған адамның тәжірибелік қызметі; - жоғары шеберлік дәрежесі. жүктеу/скачать 15,04 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|