1. Химиялық технологияның негізгі ұғымдары мен анықтамалары: химиялық технология, шикізат, реагент, мақсатты өнім, жанама өнімдер, қосымша материалдар, қалдықтар
жүктеу/скачать 1,32 Mb.
|
ОХТ сессия отв
- Бұл бет үшін навигация:
- Химиялық байыту
- Сұйық материалдарды байыту
- Газдарды байыту
- 10. Шикізатты кешенді және ұтымды пайдалану проблемасы. Шикізатты рециркуляциялау . Өндіріс қалдықтары
| Термиялық байыту ұсатылған шикізат құрамындағы компоненттердің балқу температураларының айырмашылығына негізделген. Мысалы: гипс құрамындағы сап күкірт шикізаты 150-200о С қыздырғанда элементарлы күйінде бөлінеді.
Химиялық байыту шикізат құрамындағы компоненттердің химиялық реагенттермен əрекеттесулерінің айырмашылығына негізделген. Химиялық реакциялар нəтижесінде қоспа құрамындағы компоненттер тұнбаға тұнуы, газға айналуы, балқыған күйінде, т.б. құбылыстарға ұшырауы мүмкін. Мысалы: мыс кочеданын SіO2 қатысумен күйдіргенде мыс штейні бөлінеді: CuFeS2 =FeSіO3 +CuS. Құрамында балласт күйіндегі органикалық қоспалары бар шикізатты күйдіру арқылы балластан тазартады жəне т.б. Сұйық материалдарды байыту. Сұйық материалдарды байыту: еріткішті буландыру, ерітіндіге пайдалы компонентті үстемелеп қосу, ерітіндіден бөгде заттарды тұнбаға түсіру немесе оларды газ күйіне ауыстыру (бөгде заттарды буландыру – десорбция) сияқты əдістерге негізделген. Газдарды байыту белгілі бір газды бөліп алу олардың қоспа құрамындағы газдардың қайнау, сұйыққа айналу температураларының, ерігіштігінің айырмашылығына негізделген. 10. Шикізатты кешенді және ұтымды пайдалану проблемасы. Шикізатты рециркуляциялау. Өндіріс қалдықтары – қандай да бір себептермен пайдаланылмаған немесе толық пайдаланылмаған шикізаттың бөлігі. Шикізатты кешенді пайдалану проблемасы экология тұрғысынан да, экономика тұрғысынан да үлкен маңызға ие. Табиғи ресурстарды неғұрлым ұтымды кешенді пайдалану қажеттілігі, бір жағынан, қоршаған ортаны ластайтын өнеркәсіптік өндіріс көлемінің өсу қарқынының үнемі ұлғаюымен, ал екінші жағынан, экономикалық табиғи ресурстарды пайдалану, өйткені негізгі минералдық шикізаттың қоры шектеулі және оның бағасы үнемі өсіп отырады. Өз кезегінде бағаның өсуі қалдығы аз және қалдықсыз өндірістерді енгізу мен дамытуды жеделдетеді, өйткені олардың рентабельділік шегі кеңейіп келеді. Қалдықтардың көздері: а) шикізаттағы қоспалар, т.б. дайын өнімді алу үшін осы процесте пайдаланылмайтын компоненттер; б) процестің толық еместігі, яғни. шикізаттағы пайдалы өнімнің қалған бөлігі; в) пайдаланылмаған заттардың пайда болуына әкелетін жанама химиялық реакциялардың пайда болуы. Шикізатты ұтымды кешенді пайдалану толық пайдаланылмаған шикізат көлемін азайтуға, дайын өнімнің ассортиментін ұлғайтуға, бұрын өндірісте ысырап болған шикізат бөлігінен жаңа өнім шығаруға мүмкіндік береді. Процестің әрбір сатысында өнім шығымының пайызын арттыру қалдықтардың азаюына әкеледі. Өндіріс қалдықтарының мөлшерін азайтудың түбегейлі құралы – технологияның өзгеруі. - Жаңа принципті құру және қолданыстағы технологиялар мен схемаларды жетілдіру -Тұйық су және газ айналым циклдарын құру -Кәсіпорындарды үйлестіру, аумақтық-өндірістік кешендер құру Көп жағдайда бір өндірістің қалдықтары екінші өндірістің шикізаты болып табылады. Осыған байланысты «қалдықтар» терминінің өзін «аяқталмаған өндіріс» терминімен ауыстыруға болады. Демек, негізгі мәселе аяқталмаған өндіріс өнімдерін басқа салаларда немесе оларды қосалқы материалдық ресурстар ретінде пайдалана алатын салаларда пайдалану мүмкіндіктерін табу болып табылады. Салааралық кооперацияның ең қолайлы мүмкіндіктері аумақтық өндірістік кешендер (ТПК) жағдайында қалыптасады. Өндірісті ұйымдастырудың ең тиімді түрі – ауданаралық мамандандырудың ішкі кооперациямен үйлесуі. ТПК құрудың негізгі принциптері: а) біртұтас өндірістік және әлеуметтік микроқұрылым, ортақ құрылыс және энергетикалық база; б) ел және оның экономикалық ауданы масштабында нақты мамандану. шикізатты қайта өңдеу (Шикізатты рециркуляциялау.)– тозған, істен шыққан және ескірген өнімдерді қайталама өңдеу. Ең табысты қайта өңдеу металл сынықтарын қайта балқыту, электронды сынықтардан бағалы металдарды электрохимиялық алу және т.б. түріндегі металдар үшін жүзеге асырылады. Полимерлі материалдарды, соның ішінде резеңкелер мен пластмассаларды қайта өңдеу әлдеқайда қиын. Әдетте, олар қайталама өнімдерге қайта өңделеді. Дайын өнімге өңдеуге арналған шикізат белгілі бір талаптарға сай болуы керек. Бұған шикізатты өңдеуге дайындау процесін құрайтын операциялар кешені арқылы қол жеткізіледі. Шикізатты дайындаудың мақсаты – оны өңдеудің химиялық-технологиялық процесінің оңтайлы барысын қамтамасыз ететін құрамы мен қасиеттерін беру. Дайындау процесінде шикізат пайдалы компоненттің берілген концентрациясын, ылғалдылығын, өңдеу шарттарымен анықталатын қоспалардың мазмұнын және қажетті дисперсияны алады. Шикізатты дайындау операциялары алуан түрлі және оның агрегаттық күйіне байланысты. Химия өнеркәсібінде кең таралған қатты шикізатты дайындау бойынша операциялар кешеніне: жіктеу, ұнтақтау (немесе белгілі бір жағдайларда ұлғайту), сусыздандыру және байыту кіреді. жүктеу/скачать 1,32 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|