2.6 Реакция ретін тәжірибелік анықтау Егер реакцияға екі зат қатысатын болса, мысалы, көміртегі тотығы мен оттегі, онда
бастапқы кинетикалық теңдеудің түрі мынадай болады:
2
1
b ka dt dm w
,
мұндағы
ν 1 және
ν 2 – әрбір компонент бойынша реакцияның ретін анықтайтын
бастапқы шамалар.
ν 1 және
ν 2 шамаларын табу үшін екі тәжірибе жасау керек, әрбір жағдайда
концентрацияның біреуінің мәнін
тұрақты етіп, екіншісін өзгертіп отыру керек.
Нәтижесінде бір жағдайдағы реакция теңдеуі мынадай болады:
1
a k à w
Екіншісінде:
w b 2
b k
Мұндағы
2
b k k
1
a k k
Осы теңдеулерді логарифмдейміз:
lg w a =
1 lga + lg k’ lg w b =
2 lgb + lg k” Осы жерден көрініп тұрғанындай,
lg w және
lg a жүйесінде (немесе
lg b ) екі тәуелділік
те қос тузу сызық түрінде бейнеленеді, олардың қисаюы
ν 1 және
ν 2 шамаларын анықтайды.
w шамасы арқылы қысым бойынша қосынды реттілік қарапайым жолмен анықталады.
Жоғарыда айтылғанға сай,
w ~
p ν
, яғни, реакция жылдамдығы ν дәрежелі қысымға
пропорционал болады, егер молекулалық концентрацияларды ескеретін болсақ. Сондықтан
lg w шамасының
lg p – ға тәуелділік графигі
ν шамасының мәндерін түзудің
lgp өсімен
қиылысу бұрышын өлшеу арқылы анықтауға мүмкіндік береді.