1. Жүйе дегеніміз не?

1.
 
Жүйе дегеніміз не? 
«Жүйе»
ұғымын пайдалануға деген қажеттілік өте ертедегі уақыттан әртүрлі 
физикалық табиғат объектілері үшін пайда болды. Осы терминді пайдалануға деген 
қажеттілік математикалық өрнекпен әлденені көрсету, бейнелеу, көзге елестету мүмкін 
болмаған жағдайларда туындайды және бұл үлкен, күрделі, бірден толық түсінікті 
емес және тұтас, бірыңғай болады.
Мысалы: «күн жүйесі», «станокты басқару жүйесі», кәсіпорынды (қаланы, өңірді 
және т.б.) ұйымдық басқару жүйесі, «экономикалық жүйе», «қан айналымы жүйесі», 
ядро, файлдық жүйе және пайдаланушы интерфейсін қамтитын компьютерлік 
операциялық жүйе және т.б. 
Жүйе бұл тұтастық. Жүйе дегеніміз - ұйымдасқан жиын (Темников Ф. Е.) Жүйе 
дегеніміз - заттардың, қасиеттер мен қатынастардың жиыны (Уемов А. И.) Жүйе - 
белгілі бір тұтастықты, бірлікті құрайтын, бір-бірімен қатынаста және байланыста 
болатын элементтер жиыны. 
Жүйе - белгілі бір мақсаттарға жету үшін бірлесіп 
жұмыс істейтін өзара байланысты элементтердің реттелген жиынтығы.
❖
Жүйелер теориясының негізін қалаушы 
Людвиг фон Берталанфи
жүйені 
өзара әрекеттесуші әлементтер кешені немесе бір-бірімен және ортамен 
белгілі бір қатынастарда болатын элементтердің жиынтығы ретінде 
анықтады.
❖
Альберт Ф. Холл 
берген жүйенің анықтамасы өте қысқа. Ол жүйе үш негізгі 
элементтен тұрады деп мәлімдейді: 
1)
Заттар - бұл жүйенің құрамына кіретін компоненттер немесе элементтер.
2)
Заттар арасындағы байланыстар - бұл жүйенің элементтері арасындағы өзара 
әрекеттесу немесе байланыс. Бұл байланыстар "заттардың" бір-біріне қалай әсер 
ететінін және олардың өзара әрекеттесуін анықтайды. 
3)
Олардың белгілері - бұл жүйе элементтерінің сипаттамалары немесе қасиеттері. 
Бұл белгілер әр элементті не ерекше ететінін және оның жүйеге қандай үлес 
қосатынын анықтайды.
Бұл Анықтама Жүйе контекстіндегі элементтердің өзара байланысы мен қасиеттерінің 
маңыздылығын көрсетеді.
❖
Кибернетиканың негізін қалаушылардың бірі болған 
У. Р. Эшби
зерттеуші 
мен ол зерттеп жатқан жүйенің өзара әрекеттесуін түсінудің маңыздылығын 
атап өтті. "Жүйе" ұғымының анықтамасында енді жүйенің элементтері, 
байланыстары мен қасиеттері ғана емес, сонымен қатар "бақылаушы" термині 
де қарастырылады. Қарапайым сөзбен айтқанда, зерттеушінің өзі зерттеу 
процесіне әсерін де ескеру маңызды дегенді білдіреді. Бақылаушы - бұл 
жүйеге әсер ететін, сондай-ақ осы әсерді бақылайтын және нәтижелерді 
талдайтын зерттеуші. Осылайша, "бақылаушы" ұғымы зерттеушінің жүйені 
зерттеудегі рөлінің маңыздылығын және талдау мен модельдеу кезінде оның 
өзара әрекеттесуін ескеру қажеттілігін көрсетеді.. 

❖