1. Жұлын. Жұлын құрылысының сегменттік принциптері. Жұлынның нейрондары

Бұл гормон теріде бауыр синтездейтін прекурсордан (7-дигидрохолестерол) ультракүлгін сәулелер әсерінен пайда болады. Ультракүлгін сәулелену жеткіліксіз болған жағдайда, холикальциферолдың мөлшері жеткіліксіз және тамақпен бірге қабылдау қажет (әдетте D2 дәрумені). Бауырда холикальциферол 25-гидроксихолекальциферолға айналады, одан бүйректе 1A-гидроксилаза ферментінің әсерінен кальцитриол (1,25-дигидрооксихолекальциферол) түзіледі. Бүйректегі 1A-гидроксилазаның белсенділігі (яғни, кальцитиолдың түзілуі) паратириннің, гипокальциемияның, гипофосфатемияның әсерінен артады, бірақ бұл ферменттің белсенділігі кальцитриолмен бұғатталады.

Кальцитриол, стероидты гормондар сияқты, мақсатты жасушаларға еніп, жасушаішілік ақуыз рецепторларымен байланысады және одан әрі ядроға әсер етеді. Кальцитриол ішекте Са2 сіңуін арттырады. Бұл ішек эпителийінің жасушаларында кальций байланыстыратын ақуыздардың пайда болуын тудырады, олар Са2 ішектен эпителий жасушаларына тасымалдануын қамтамасыз етеді. Бүйректе кальцитриол Са2 мен фосфаттардың реабсорбциясын ынталандырады.

Секрецияны реттеу және кальцитониннің физиологиялық әсері

* Кальцитонин-бұл Қалқанша безінің Парафолликулярлық к жасушаларының пептидтік гормоны, бірақ тимус пен өкпеде де түзіледі. Бұл кальций реттейтін гормондардың бірі, қандағы кальций деңгейін төмендетеді.

* Кальцитонин секрециясын ынталандыру қандағы кальцийдің едәуір жоғарылауымен жүреді, ал кальций концентрациясының әдеттегі физиологиялық ауытқуы кальцитонин секрециясына аз әсер етеді. Кальцийді ауызша қабылдағаннан кейін кальцитонин секрециясының жоғарылауы гастриннің шығарылуына байланысты.

* Гормон минералдануды жеңілдету және сүйек тінінің резорбциясын басу арқылы, сондай-ақ бүйректегі кальцийдің реабсорбциясын төмендету арқылы қандағы кальций деңгейін төмендетеді.

Кальцитонин бүйрек түтікшелерінде фосфаттың реабсорбциясын басу нәтижесінде фосфатурияны тудырады, асқазанда гастрин секрециясын тежеуге және асқазан сөлінің қышқылдығын төмендетуге қабілетті.

Кальций реттейтін гормондар:

ПАРАТИРИН-паратироид гормоны

КАЛЬЦИТОНИН-к-қалқанша безінің жасушалары

КАЛЬЦИТРИОЛ-бүйрек гормоны