1. «Конфликт» түсінігі және оның жасөспірім тұлғасын қалыптастырудағы әлеуметтік рөлі
Жасөспірімдердің тұлғааралық қарым-қатынасының ерекшеліктері
жүктеу/скачать 28,69 Kb.
|
педагогика қазақша(1) (1)
| 2. Жасөспірімдердің тұлғааралық қарым-қатынасының ерекшеліктері
Өздігінен пайда болатын немесе ересектер ұйымдастыратын жасөспірімдердің тұлғааралық қатынастары жас ерекшеліктеріне байланысты. Даралау фазасы өзі туралы идеяларды нақтылау және дамыту – «Мен» бейнесін қалыптастырумен сипатталады. Бастауыш мектеппен салыстырғанда балалардың өзін-өзі тануы қарқынды дамып, құрдастарымен байланысы кеңейеді. Әртүрлі қоғамдық ұйымдардың, хобби үйірмелерінің, спорт секцияларының жұмысына қатысу жасөспірімді кең әлеуметтік байланыстар орбитасына шығарады. Рөлдік қарым-қатынастардың дамуы осы уақыттан бастап ерекше мәнге ие болатын жеке қарым-қатынастардың қарқынды қалыптасуымен үйлеседі [10, 213 б.]. Құрдастарымен қарым-қатынас таңдамалы және тұрақты бола бастайды. «Жақсы достың» жоғары бағаланатын қасиеттерін сақтай отырып, өзара бағалаудағы моральдық компоненттің рөлі артады. Серіктестің моральдық және ерікті сипаттамалары таңдаудың ең маңызды негізіне айналады. Жеке статус оқушының ерікті және интеллектуалдық қасиеттерімен ең тығыз байланысты. Жақсы дос болуға дайындығымен, қабілетімен ерекшеленетін құрдастар жоғары бағаланады. Мейірімділік, бастауыш мектептегі сияқты, тұлғааралық таңдаудың жетекші негіздерінің бірі болып қала береді. Сыныптағы «қалаулы» және «шеттетілген» жасөспірімдер әртүрлі бағдарлау жүйелерімен ерекшеленетіні анықталды. «Қалаулы» бірлескен іс-шараларға көбірек бағытталады. Мәртебесін жоғалту қаупін түсінген кезде олардың мінез-құлық стратегиясы белсенді болады және олардың қызметі қарқынды, мақсатты және ұйымдасқан болады. Сыныптағы жағдайы нашар оқушылар ең алдымен құрдастарымен қарым-қатынасқа бағытталған. Топтағы онсыз да қолайсыз жағдайына қауіп төнген кезде, олар ахуалға аффективті түрде жауап береді, тіпті құрдастарымен қарым-қатынасты толығымен бұзуға дайын болады. Құрбы-құрдастардағы эмоционалдық байланыстардың маңыздылығы соншалық, олардың бұзылулары тұрақты мазасыздық пен психологиялық жайсыздықпен бірге невроздардың себебі болуы мүмкін. Ата-анасы алмастыра алмайтын құрдастарымен қарым-қатынас жасау қажеттілігі балаларда өте ерте пайда болады және жасына қарай күшейеді. Жасөспірімдердің мінез-құлқы табиғатынан ұжымдық және топтық болып келеді. Сонымен, жасөспірімнің әлеуметтік ұстанымының маңызды аспектісі –бұл өзін-өзі бағалауды қалыптастыруда, құрдастарымен және ересектермен қарым-қатынаста, өзінің жеке басына деген қызығушылықтың жоғарылауында және оның жеке қасиеттерін бағалау қажеттілігінде көрінетін өзін-өзі тану. Бұл жастың негізгі қарама-қайшылықтарының бірі – жасөспірімнің тәуелсіздік сезімі, ересек және әлеуметтік мүмкіндіктерінің жоғарылауы арасында туындайды. Жасөспірім жеңуге тырысатын дағдарыстық жағдайы айқын. Бұл жағдайда басты қиындық жасөспірімнің өзіне деген ішкі сенімділігін, өзін - өзі тануын және бағалауын алу болып табылады, бұл адамды өз бетінше және құзыретті әрекет етуге қабілетті етеді (кейбір жағдайларда басқалардың қарсылығына қарсы дұрыстығын қорғайды, ал басқаларында-сабырлы, қыңырлықсыз, олардың талаптары мен қоғам нормаларын қабылдайды). БИБЛИОГРАФИЯ Агеев В.С. Межгрупповое взаимодействие. Социально-психологические проблемы. М., 1990. – 110 б. Ананьев Б.Г. О взаимосвязях в развитии способностей и характера //Доклады на совещании по вопросам психологии личности. М.: Наука, 1956. – 346 б. Андреева Г.М. Социальная психология: Учебник для высших учебных заведений / Г.М.Андреева. М.: Аспект Пресс, 2005. – 363 б. Анцупов А.Я., Шипилов А.И. Конфликтология: Учеб. для вузов. М., 1999. – 448 б. Анцупов А.Я., Прошанов С.Л. Конфликтология: междисциплинарный подход, обзор диссертационных исследований. М., 1997. – 378 б. Божович Л.И. Проблемы формирования личности: Избранные труды /Под ред. Д.И.Фельдштейна. М., 2001. – 352 б. Бочарова В.Г. Педагогика социальной работы. М.,1991. – 212 б. жүктеу/скачать 28,69 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|