Қазiргi кезде шиеленiстi шешудiң екi жолы қалыптасқан:
1. Шиеленiстi
мәмiлеге келу арқылы бейбiт жолмен шешу
. Мәмiле деп дау-жанжалға
қатысушы жақтардың ӛзара кешiрiмдiлiк бiлдiрiп, ымыраға келуiн айтады. Онда екi жақ бiр-
бiрiн ҧғынысып, ӛзара кешiрiмдiлiк жасап, ортақ келiсiмге келуге тырысады.
2.
Зорлық негiзiнде бiтiстiру, келiстiру
. Мҧндай жағдай бiр жақтың кҥшi айтарлықтай
басым болғанда, екiншi жақ жеңiлгенде немесе оны толық жойып жiбергенде туады.
Саяси шиеленістерді шешудің әдестері:
1. Шиеленiстен қашу әдiсi.
Мысалы, белгiлi бiр саяси қайраткердiң саяси аренадан ӛз
еркiмен кетуi, елден эмиграция, «қарсыласымен» кездесуден қашу т.б.
2. Жоққа шығару немесе орнын ауыстыру әдiсi.
Бҧл тәсiл шиеленiстi бiр саладан
екiншiсiне ауыстыруға мҥмкiндiк бередi.
3. Конфронтация әдiсi.
Бҧл әдiс шиеленiстi саяси тәртiбiмен қосып жойылуына алып
келедi (1917ж. революция мен 1991 ж. КССР-дегi қайта қҧрулар).
4. Шиеленiстi тоқтата тҧру әдiсi,
шиеленiсушi жақтар назарын басқа жаққа ауыстыру,
кӛбiнесе кҥш жинау ҥшiн, уақыт ҧту ҥшiн қолданылады.
5. Шиеленiстi реттеу әдiсi,
қақтығысушы жақтардың бағыттары мен мҥдделерiнiң
жақындастырылуы. Бҧл татуластырушылық шара болып табылады. Мҧнда шиеленiстi шешуге
келiсiмдiк комиссия, шиеленiс жӛнiндегi менеджерлер, жеке саяси қайраткерлер, мемлекеттер
болуы керек. Бҧл шиеленiстi шешу тәсiл Гаага конвенциясында (1907ж.) тiркелген.
6. Арбитраж немесе ҥшiншi бiреудiң қатысуымен шиеленiстi шешу әдiсi.
Шиеленiсушi екi жақтың ӛз тартыстарын шешудi ҥшiншi бiр жаққа беруi.
Соғыс
– мемлекеттер, ҧлттар (халықтар), әлеуметтік топтар арасындағы ҧйымдасқан
қарулы қақтығыстар. Соғыста қарулы кҥштер негізгі және шешуші қҧрал ретінде, сонымен
бірге экономикалық, саяси, идеологиялық және қҧралдар т.б. да қолданылады.
Достарыңызбен бөлісу: |
