1-лекция. Саясаттану ғылым және оқу пәні ретінде жоспары
жүктеу/скачать 1,06 Mb. Pdf көрінісі
|
саясаттану лекция
- Бұл бет үшін навигация:
- «Плюралистiк»
- Партиципаторлы»
| «Жарысушы элитизм»
(М.Вебер, И.Шумпетер). Демократияны техникалық механизм ретiнде қарастырады. Мемлекеттiк басқаруды дарынды және сауатты элитаның жҥргiзуi тиiс екендiгi айтылады. Атқарушы билiк жҥйесi ӛз жҧмысын саясатқа араласпайтын бюрократия арқылы жҥргiзгенi тиiмдi делiнедi. Бҧл модельге американ саясаттанушысы К.Мангеймнiң кӛзқарастары жақын. Ол еркiндiктердiң қоғамда сақталуы ҥшiн саяси элита әлеуметтiк-тарихи ҥрдiстердi оңды жаққа бҧрып отыруы керек деген тҧжырымдарды келтiредi. Бҧны әлеуметтiк практикада жҥзеге асыру ҥшiн «әлеуметтiк технологияны» қолдану керек (белгiлi бiр акциялар, реттеушi қадамдар арқылы) деген кӛзқарасты ҧстанады. Сӛйтiп, К.Мангеймнiң пiкiрiнше, «әлеуметтiк технологияны» қоғамдық-саяси процестердi реттеуде қолдану екi тҥрлi қауiптен қҧтқарады. а) қҧндылықтар анархиясынан әрбiр адамның ӛзiнше ҧстанымдармен жiктелiп кетуi; б) қоғамдық ӛмiрдi жаппай (тотальды) тҥрде шектеуден. Бҧл теорияны жақтаушылар Батыста кӛптеп саналады. 5) «Плюралистiк» (әралуандық) демократия (Д.Трумэн,Р.Даль). Саяси шешiм қабылдарда әр тҥрлi саяси топтардың қатысуын қолдайды. Ал, ҥкiмет сол сияқты кҥштердiң басын бiрiктiрушi, байланыстырушы қызметтi атқарғанын қалайды. Қоғамдық пiкiрдiң маңызын жоғары кӛтерудi мақсат етедi. Бҧл тҧрғындардың қатысуы жоғары болғандығымен, ӛзектi мәселелердi талқылауда саяси мәдениетiнiң белсендiлiгiмен астасып жататын қҧбылыс. Ӛйтпейiнше, әралуандылықты желеу етiп, ыдыратушы кҥштердiң арандату әрекеттерi кӛбеюi мҥмкiн. Ал, ендi бiздiң елiмiздегi саяси-әлеуметтiк ахуал жӛнiнде, олардың кейбiр ҥрдiстерi туралы айтатын болсақ, онда ескеретiн бiр жәйт бар: ол ӛтпелi кезеңге сәйкес келетiн кейбiр сипаттар. Мәселен, Қазақстан халқының саяси белсендiлiгi деңгейiн анықтауға арналған нақты- социологиялық зерттеулердiң нәтижелерi бойынша, эксперттер арасында пiкiрлерге сҥйенсек тҧрғындардың негiзгi назары әлеуметтiк мәселелелерге шоғырланған. Бҧл азаматтардың жалпы саяси белсендiлiгiнiң тӛмендiгiн бiлдiредi. Осы деректен қазақстандық қоғамдағы саясаттың әзiрге адамдардың ӛмiрiнiң тҥбегейлi жақсаруына ықпал етпей отырағаны жӛнiнде қорытынды жасауға болады. 6) «Легальды» (жария) демократия (Ф.Хайек, Р.Нозик). Бҧл қҧқықтық қорғауды жақтайтын кӛзқарастаp. Ол ҧжымдық принциптердi қолдаудың тҥбi диктатураға, тоталитаризмге апаратынын ескертедi. Демократиялық дамудың әр тҥрлi қырларын зерттеушiлер осы қҧқықтық мәселенiң (азаматтық, мемлекеттiк деңгейдегi) қазiргi ӛтпелi кезеңдегi елiмiз ҥшiн маңызды екенiн ӛз еңбектерiнде атап кетiп жҥр. Бҧл демократияны саясаттану тҧрғысынан зерттеулердiң заң ғылымдарымен байланысатын тҧсы екенiн де байқаймыз. 7) « Партиципаторлы» демократия (ағылшыншадан аудармасы – қатысушың, Н.Пуланцас, К.Б.Макферсон, К.Пэйтмен). Негiзiнен азаматты тәрбиелеуге назар аударылады. Жеке азаматтар ӛздерiнiң мҥдделерiн, ӛмiрлiк жоспарларын ҧжымдық мҥдделермен, қоғамдық қалыптармен ҥйлестiрiп отырса ғана демократиялану процесi жҥредiң, деген тҥсiнiктi 43 ҧстанады. Ол ҥшiн қоғамдағы әрбiр адамның жеке дауысы басқалармен тең болуы керек. Әрбiр адамда ҧжымдық шешiмдердi қабылдауда ӛз пiкiрiн бiлдiре алатын мҥмкiндiгi болуы керек, әркiм саяси мәселелердi анық тҥсiнуi қажет, халқында соңғы шешiм қабылдау қҧқы болуы керек, демос ӛзiнiң қҧрамына ақыл-есi дҧрыс еместерден басқа азаматтарды енгiзуi керек деген тҧжырымдар келтiрiледi. Қазақстан саяси режимі сипаты жағынан жүктеу/скачать 1,06 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|