1. М.Әуезовтің «Қилы заман» шығармасының кейіпкерлері: Ұзақ, Жәмеңке батыр
жүктеу/скачать 120,4 Kb.
|
| БӨЛТІРІК ШЕШЕН. Біріншіден не жаман – Қатынсыз адам бақытсыз, Бақытсыз болсаң сол жаман. Екіншіден не жаман – Баласыз адам бағасыз, Бағасыз болсаң, сол жаман. Үшіншіден не жаман – Малы жоқтың жайы жоқ, Жайсыз болсаң сол жаман. Төртіншіден не жаман Жұрты жоқтыңқұты жоқ, Құтсыз болсаң сол жаман. Бәрін айт та,- бірін айт... ... Төртіншіден не жаман Жұрты жоқтыңқұты жоқ, Құтсыз болсаң сол жаман. Бәрін айт та,- бірін айт – Құдайсыз адам имансыз, Имансыз болсаң, сол жаман.
Ел тарихын, шежіресін түгел білуді мақсат ететін айтыс түрі – ақындар айтысы Қараш-қараш оқиғасындағы озбыр бейнелер – Сәт, Сәлмен, Жарасбай Ұлпа қыздың сүйіктісі + Маратбек. Өмір мектебі шығармасынан Ақсақ темір мен ақын поэмасындағы басты кейіпкер – хафиз М.Әуезовтің Абай жолы романының КСРО мемлекеттік сыйлығы – 1949 Махамбеттің Исатайға арнаған өлеңі – Тарланым Ыбырай Балхожаның қолында, атасының қандай қызмет атқарды - іс жүргізуші Өмірдегі пір тұтарым – барым – кітап деп жазушы болуды армандаған кейіпкер – Тортай мінер ақ боз ат-Тортай Ескендір поэмасының кейіпкерлері – Ескендір мен Аристотель Мүсірепотің көлемді шығармасы – Оянған өлке Өзің жас болсаң да, ақылды екенсің деп айтқан Қабай жырау Мұқағалидің қай шығармасының кейіпкері – Райымбек Мәңгілік өмірді аңсайтын кейіпкер – Қорқыт Асқар Сүлейменовтің прозалық шығармалары – Адасқақ, Бесін, Бесатар М.Әуезовтің аудармасына тән емес қатар – Евгений-Онегин Абай аудармасы – Евгений-Онегин І.Есенберлин. Көшпенділер. Хан Кене. Ал қасқыр тектес тұқымының Кенесары шын арланы. Арланы болмаса әлгі жан түршігерлік сөздерді айтар ма еді?» Кенесарының әйелі мен балаларын қаншалық жақсы көретінін Жүсіп есіне түсіріп, ызаланған сұлтанды орынсыз қан төгіске барғызбас үшін тағы ақыл берді. Би Темірге айтқан бірінші толғауы Аспанды бұлт құрсайды - Күн жауарға ұқсайды. Көлдерде қулар шулайды - Көкшіліден ол айуан Соққы жегенге ұқсайды. Көп ішінде бір жалғыз Көп мұңайып жылайды - Күйбендескен көп жаман Сөзі тигенге ұқсайды! Алп, алп басқан, алп басқан Арабы торым өзіңсің, Жазылы, алтын, қол кескен Алдаспаным өзіңсің! Білерді білмес не демес, Сұлтан ием, сен менің Бармай тапқан Қағбамсың! Алтынды кесе сары бал Алсам, мен саған ұсынармын, Тал мойныма қол артсаң, Күліктен бек ұнармын. Көбең семіз торыңмын, Көп құлыңның бірімін. Жақсыңнан мені кем көрдің, Жаманыңмен тең көрдің. Жақсыңнан мені кем көрсең, Жаманыңмен тең көрсең, Ұялы берікке қос артып, Сен есенде, мен сауда Ырысымды сындайын, Сегіз қиыр шартараптан іздермін! Еділден аққан сызашық Біз көргенде тебінгіге Жетер-жетпес су еді - Телегейдей сайқалтып, Жарқыраған беренді Теңіз етсе, Тәңірі етті! Жағасына қыршын біткен тал еді - Жапырағын жайқалтып, Терек етсе, Тәңірі етті! Тебінгінің астынан Ала балта суырысып, Тепсінісіп келгенде Тең атаның ұлы едің, Дәрежеңді артық етсе, Тәңірі етті!! Тобылғының берегі Иіл болып беріш бітсе, Айбар болар терегі. Атаның ұлы жақсыға Малынды бер де басың қос, Бір күні болар керегі. Бостаны бар-ды теректің, Болаты бар-ды беректің, Тұсыңдағы болған нартың қорлама, Тұсыңдағы болған нартың қорласаң, Табылмас-ты керекте. Айдын шүйсең - тарлан шүй, Көтерілген сона құтылмас. Жауға кисең - берен ки, Егеулеген болат өте алмас. Есендікте малыңды бер де батыр жи, Басыңа қыстау іс түссе, Дұспанның қолы жете алмас! Бар күшіңді сынамай, Балуандармен күреспе - Таң боларсың әлемге, Сөз боларсың күлемге. Ақылсыз достыдан Ақылды дұспан артық-ты, Дұспаныңнан бір сақын. Елі ішінде айқасып, Ойнап жүрген достарыңнан мың сақын. Жоғары қарап оқ атпа, Жуық түсер қасыңа. Жаманға сырыңды қосып сөз айтпа, Күндердің күні болғанда, Сол жаман айғақ болар басыңа. Жақсы да келер бұ көпке, Жаман да келер бұ көпке, Түгел іс қойып болмас бір кепке. Сен - алтынсың, мен - пұлмын, Сен - жібексің, мен - жүнмін, Сен - сұлтансың, мен - құлмын, Сен - сұңқарсың, мен - қумын, Жемсауыңа келгенде, Сұлтан ием, сом жүрегім аяман! Саған дұспан - маған жау, Керекті күні алдында Ғазизленген сұлтан жаным аяман!! Асан қайғының елді бірлікке шақыратын өлеңі – Ей, хан, мен айтпасам білмейсің Тақсыр, түс деген түлкі боғы дегенді Алпамыс батыр жырында Тайшық ханға айтқан кім? Әлқисса, халқы жиналып айтты: «Е, тақсыр, түс деген түлкінің боғы болады, қорықпаңыз, еш нәрсе етпейді!» Сәбит Мұқанов. Есіл бойында – Есіл тасып барады әнін айтқан – Мырзатай әнші Менің атым Қожа деген шығармадағы Қожаның досы – Сұлтан жүктеу/скачать 120,4 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|