6. Нерв орталықтары. Физиологиялық қасиеттері: жинақтау, ырғақтың өзгеруі, қозудың өткізілуінің кешігуі, лабильділігі төмен, жоғары қажу, тонус, серпімділік. (Уникальность - 100.00%) "Нерв орталығы" ұғымының екі анықтамасы ажыратылған, біріншісі неврологияда, зақымданудың топикалық диагностикасы үшін қолданылады. Екінші анықтамасы физиологиялық реттеу механизмдерін түсіндіруге арналған физиология салаларында қолданылады. Алайда, анықтау нұсқасына қарамастан нерв орталығы – белгілі бір жиынтығы бар өзара байланысты нейрондардың жиынтығы , яғни синапстар, олар әртүрлі физиологиялық қасиеттерімен ерекшеленеді.
Жүйке орталықтарының физиологиялық қасиеттері:
1. Бір жақты жүргізу. Нейрондар функционалды полярланған болғандықтан, орталық жүйке жүйесіндегі қозу тек бір бағытта таралуы мүмкін — рецепторлық нейроннан кірістіру арқылы эффекторға дейін. Бұл құбылыс "біржақты жүргізу заңы"деп аталды. Бұл өте қарапайым құбылыс: жануар жұлынының кез-келген сегментінің алдыңғы және артқы тамырларын кесіп тастайды; егер артқы (афферентті) тамыр электр тогымен тітіркенсе, алдыңғы (эфферентті) әрекет потенциалының разрядтарын тіркеуге болады. Егер алдыңғы тамыр тітіркенсе, онда артқы тамырда белсенділік тіркелмейді.
2. Жүйке орталығында кідіріс және рефлекс уақыты. Жүйке орталықтарында импульстар жүйке талшықтарына қарағанда баяу жүреді. Себебі-жеке синапстарда қозуды кешіктірудің әсері. Жүйке орталығында синаптикалық ауысулар неғұрлым көп болса, рефлекстің жасырын кезеңі соғұрлым ұзақ болады. Нерв орталығының ішінде қозу афферентті талшықтардан эфферентті талшықтарға ауысатын уақыт-рефлекстің орталық уақыты. Ол келесідей есептеледі: рецепторлардың қозуына, афферентті және эфферентті талшықтар арқылы қозуды жүргізуге, қозуды нервтен жұмыс органына беруге кеткен уақыт рефлекстің жалпы уақытынан алынады. Адамдарда ең аз ұзақтығы сіңір рефлекстерінің уақытына ие, мысалы тізе — 20-25 мс. Бұл рефлекстердің орталық уақыты-3 мс. Жыпылықтау рефлексінің уақыты әлдеқайда ұзақ-50-200 мс. Бұл рефлекстің орталық уақыты 36-дан 185 мс-қа дейін. Ең ұзақ уақыт-ішкі ағзалардың, қан тамырларының, тер бездерінің рефлекторлық реакцияларының уақыты, оларға импульстар вегетативті жүйе арқылы беріледі. Сонымен, қан тамырларының кеңеюіне байланысты терінің қызаруының жалпы уақыты 20 с немесе одан да көп. Рефлекстің уақыты тітіркену күшіне және ОЖЖ жағдайына байланысты.
