1 практикалық сабақ. Тіл дыбыстары, олардың жасалуы
жүктеу/скачать 141,38 Kb.
|
норм қазақ тілі умкд
- Бұл бет үшін навигация:
- 7-жаттығу.
- Шөженің
- Дауысты ұ,ү әріптері
- Ескерту.
| Дауысты о,ө әріптері
Еріндік, ашық дауысты ө, о дыбыстарының әріптері сөздің бастапқы буынында жазылады. Мысалы: өнер, қол, орақ, өзен, өмір, орта. Орыс тілінен енген сездерде о әрпі орын талғамайды. Мысалы: кино, океанолог, забой, динамо. Ө – жіңішке, о – жуан дауысты дыбыстың әрпі. Сөздің алдыңғы буынында ө әрпі болса, одан кейінгі буындағы е айтылуда ө болады, бірак е жазылады. Мысалы: өнер (өнөр), көне (көнө), өжет (өжөт), өсер (өсөр),өрен (өрөн), көлем (көлөм), көмей (көмөй), шөлейт (шөлөйт), бөгел (бөгөл), бөгет (бөгөт) т. б. О дыбысы орыс тілінен енген сездерде екпін түспегенде а, і, ы болып айтылады, бірақ о жазылады. Мысалы: бальшевик — большевик, калхоз — колхоз, трактыр — трактор, директір — директор. 7-жаттығу. Қара әріптермен терілген сөздерді көшіріңіздер. Ө болып айтылатын дауысты дыбыс әрпінің астын сызыңыздар. 1. Қайтқан елдің бес-алты аулы Кеңөзекке қонған болатын. 2. Шөженің өзі (М . Ә.). 3. Қалай төзем бұл азапқа (Ә. Ә.). 4. Беті сүйекпен өрнектелген әдемі ағаш кереует, көнетоз болса да, көз тартатын ала сырмақ. 5. Вокзал іші – қара көлеңке. 6. Көжектің даусынан оянып кетті. Мына сөздердің жазылуын ұмытпаңыздар: өмірбаян, өне бойы, өнертабыс, сөз басы, сөкет, төс ағаш, тәстік, шөлмек, шөмеле, шәпшек. Дауысты ұ,ү әріптері Ұ,ү – жуанды-жіңішкелі жұп болып айтылатын еріндік, қысаң дауыстылардың әріптері. Бұлар көбінесе сөздің басқы буынында қолданылады. Сөздің басқы буындағы ұ, ү дыбыстардың әсерінен соңғы буындағы ы, і дыбыстары ү болып айтылады, бірақ ы ,і әріптері жазылады. Мысалы: құлұн – құлын, түтүн – түтін, ұзұн – ұзын, үзүк – үзік т. б. Ескерту. Мына сөздерде ұ,ү әріптері сөз ортасында, сөз соңында жазылады: мазмұн, бұлбұл, дүлдүл, мәжбүр, мақұл, мағлұмат, дәстүр, байғұс. Біріккен сөздерде ұ,ү әріптері сөз ортасында жазыла береді. Мысалы: Бибігүл, Сейтқұл, бүрсігүні. жүктеу/скачать 141,38 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|