Барлығынан гөрi саяси мәдениетке дәлме-дәл анықтама берген Роберт Такер. «Саяси
мәдениет - қоғамдағы күнделiктi өмiр салты, өзiне ойлау тәсiлдерiн, сенiмдi және iс-әрекет
үлгiлерiн қамтушы» - дейді ғалым. Мұнда индивид санасы мен iс-әрекетi және әртүрлi
қауымдастық топтар мен ұлттар да қамтылады.
Американ саясаттанушысы Л. Пайдың зерттеуі бойынша: «Кез-келген саяси жүйеде саяси
әрекетке мән беретін, саяси институттарды тәртіпке келтіретін және іс-әрекетке
әлеуметтік мағына беретін саясаттың субъективті сферасы өмір сүреді. Тек саяси
мәдениет ғана саяси үрдісті мәнмен, форма мен болжаммен қамтамасыз етеді. «Саяси
мәдениет» ұғымы қоғамның дәстүрі, оның қоғамдық-бұқаралық институттарының рухы.
Оның мүшелерінің эмоциялары мен ұжымдық қағидалары - бұл өзара қатынастардың
нақты тізбегін құрайтын біртұтастықтың бір-бірімен өзара байланысты бөліктері» [69, 7].
Т.Парсонс пен Е.Шилс саяси бағдарларды жіктеуде саяси мәдениетті саяси санамен
қосарластыра қарастырады.Саяси мәдениет саяси сана мәдениетімен шектесіп қана
қоймайды. Ол тәжірибелік іс-әрекет бағытына қарай да дамиды. Осы тұрғыда саяси сана
мәдениеті мен саяси жүріс-тұрыс мәдениеті қатар тұрып,тұлғаның саяси үрдіске, саяси
жүйеге және саяси үрдістің тұлғаға тәжірибелік қатынасымен сипатталады.
С. Липсет саяси мәдениетті әртүрлі демократиялық қызметтің заңдылығын сақтауға
қызмет ететін кандай да бір дәстүрлердің жиынтығы ретінде анықтайды [73, 203].Бірақ
С.Липсет көзқарасы бойынша дәстүрлер мен құндылықтар, ол демократия принципінің
заңдылығын сақтауға қызмет ететіндігімен ерекшеленеді.
Тағы бір американдық зерттеуші У.Розенбаум саяси мәдениетті азаматтық өмірде
көптеген мәселелерді қалыптастыруда психологиялық күшке негізделетінін айтып,
келесідей анықтама береді:Cаяси мәдениет - бұл азаматтардың күнделікті өмірінде
тұрақты орын алатын жүріс-тұрыстары, ойлары, сезімдерінің концептуалды түсіндірмесі
[76, 26].
П. Шаран саяси мәдениеттің негізгі өзегін анықтауда бірінші орынға саяси жүйедегі
адамдардың субъективтік бағытын қояды, нақ осы, саяси жүйенің психологиялық
критерийін немесе қасиетін атқарады [74, 6].Яғни жеке тұлғалардың бағыттары мен
бағдарлары және оның психологиялық көңіл-күйі мен өзін-өзі ұстауы мәселесі алдыңғы
орынға шығады.
Достарыңызбен бөлісу: