17. Этносаяси жанжалдар.
Этносаяси конфликт – белгілі бір деңгейде ұйымдасқан саяси іс-әрекетпен, қоғамдық қозғалыстардың қатысуымен, тәртіпсіздіктердің, сепаратистік көтерілістердің болуымен сипатталатын қақтығыс, онда конфронтация этникалық қауымдастық сызығында жүреді.
Этносаяси қақтығыстардың ерекшеліктері:
1) терең тарихи тамыры, шиеленісуі мен әлсіреуі ұзақ тарихы бар;
2) белгілі бір аумаққа байланысты;
3) адам бойындағы бейсаналыққа әсер ету;
4) діннің ықпалы күшті.
Этносаяси қақтығыстардың себептері
1. Этникалық топтардың өзара аумақтық талаптары.
2. Саяси сипаттағы себептер: әртүрлі этникалық топтар арасындағы барлық деңгейдегі (жергілікті, аймақтық, мемлекеттік) билік үшін саяси күрес; этникалық топтың біртұтас мемлекет шеңберіндегі өзінің саяси мәртебесі үшін күресі; этностың толық мемлекеттік (саяси) тәуелсіздік үшін күресі.
3. Экономикалық сипаттағы себептер: этникалық топтардың материалдық ресурстарды иелену, иелік ету және тұтынудағы теңсіздігі; орталық пен этникалық анықталған аймақ (мысалы, ұлттық республика) арасындағы экономикалық мүдделер теңгерімінің бұзылуы; тауарлар мен қызметтерді өндірудің, бөлудің және тұтынудың саяси құрылымдық-функционалдық жүйесіндегі өзгерістер (мысалы, меншікті қайта бөлу немесе халықтың көші-қоны нәтижесінде дәстүрлі қызмет бір этностың екіншісіне ауысуы).
4. Белгілі бір этникалық аймақтардағы реформалардың (экономикалық, саяси, әлеуметтік-мәдени) біркелкі жүрмеуі.
5. Әлеуметтік-мәдени айырмашылықтар. Этникалық топтардың мәдениетінің, тілінің, дінінің және басқа да ерекшеліктерінің айырмашылығына байланысты қайшылықтар, басқа этностың ассимиляцияға дайын еместігі немесе, ең болмағанда, дәстүрін құрметтеудің болмауы этносаяси қайшылықтардың туындауының маңызды себептерінің бірі болып табылады.
6. Этникалық топтың құндылықтарына қол сұғу. Ана тілінде сабақ беруге, өз тілінде ақпарат алуға, дәстүрлі салт-жораларды орындауға, дінге және т.б.
Достарыңызбен бөлісу: |
