А. гликогенді жұмылдыру схемасын жазыңыз. Гликогенді жұмылдыру (ыдырау) гликогенді жұмылдыру (ыдырау) тамақтану арасындағы аралықта жүреді (постабсорбциялық кезең) және физикалық жұмыс кезінде жеделдетіледі. Бұл процесс глюкоза қалдықтарын α-1,4-гликозидті байланыстарды ыдырататын гликогенфосфорилазаның көмегімен глюкоза-1фосфат (1-реакция) түрінде бөліп алу арқылы жүзеге асырылады.
Г ликоген( n глюкоз) + H3PO4+ Гликоген-фосфорлипаза
Гликоген (n-1-глюкоз)+Глюкоза-1-фосфат Фосфоглюкомутаза
Глюкоза-6-фосфат Глюкозо-6-фосфатаза Глюкоза
Бұлшықет Бауыр
Гликолиз H2O H3PO4 Қан
В.гликогенді жұмылдыру ферменттерін көрсетіңіз, ақаулы ферментті белгілеңіз. 1. Фосфорилаза гликогена (кофермент пиридоксальфосфат)
2. α(1,4)-α(1,4)-Глюкантрансфераза – фермент,
3. Амило-α1,6-глюкозидаза, ("деветвящий" фермент)
С. бауырдағы бұл процестің бұлшықет процесінен қалай ерекшеленетінін көрсетіңіз. Бауыр гликогені қандағы глюкоза концентрациясының төмендеуімен, ең алдымен тамақ арасында ыдырайды. 12-18 сағат ораза ұстағаннан кейін бауырдағы гликоген қоры толығымен таусылады. Бұлшықеттерде гликоген мөлшері әдетте физикалық белсенділік кезінде ғана азаяды - ұзақ және / немесе кернеулі. Гликоген глюкозаның миоциттердің жұмысын қамтамасыз ету үшін қолданылады. Осылайша, бұлшықеттер, басқа органдар сияқты, гликогенді тек өз қажеттіліктері үшін пайдаланады.
Гликогенді жұмылдыру (ыдырау) немесе гликогенолиз жасушада бос глюкозаның болмауымен, яғни қанда (аштық, бұлшықет жұмысы) белсендіріледі. Сонымен қатар, қандағы глюкоза деңгейін глюкозаның фосфат эфирін гидролиздейтін глюкоза-6-фосфатаза бар бауыр ғана "мақсатты түрде" қолдайды. Гепатоцитте пайда болған бос глюкоза плазмалық мембрана арқылы қанға өтеді.
44 СҰРАҚ.Емшектегі баланың асқазан сөлінде жоғары белсенді липазаны анықтады, бірақ бұл зат ересек адамдарда кездеспейді. Алынған нәтижелерді түсіндіріңіз. Бұл нәтижелерді патология деп санауға болады ма? Жалпы негізінен асқазан сөлінде майларды ыдырататын липаза ферменті бар. Жаңа туған нәрестенің асқазан сөлінің липолитикалық белсенділігі бар. Асқазан сөлінің липазасының қасиеттері панкреатиялық липазаның қасиеттерінен өзгеше. Асқазан сөлінің липолитикалық белсенділігі рН 2-де пайда болады және рН 4 және рН 8-де оңтайлы әсерге жетеді. Асқазан липазасы триглицеридтерді орташа ұзындықтағы тізбекке қарағанда ұзақ Q тізбегімен баяу ыдыратады. Өт қышқылдары сүт триглицеридтеріне қатысты оның белсенділігін көрсету үшін қажет емес. Асқазан липазасы орташа тізбекті триглицеридтері негізгі энергия жеткізушілер болып табылатын нәрестелер үшін өте маңызды. Липаза негізінен эмульсияланған майларды гидролиздейді, сондықтан бұл ферменттің негізінен майы эмульсияланған күйде сүт алатын нәрестелерде болуы өте маңызды..
Нәрестелерде асқазан липазасының белсенділігі 10-12-ден 35-40 бірлікке дейін өзгереді. Баланың жасына байланысты ферменттің белсенділігі артады. Тамақ сапасы липазаның белсенділігіне әсер ететіні анықталды. Жасанды тамақтандырылған нәрестелерде емшек сүтін қабылдаған сәбилерге қарағанда липаза мөлшері көп. Бұл емшек сүтінде майдың гидролизін ішінара жүзеге асыратын жеке липазаның болуына байланысты.Асқазан сөлі липазасы (рН оптимумы 4,0-4,5) сүттегі ТАГ-тарды ыдыратады. Емшектегі нәрестелерде активті.
45 СҰРАҚ.Түскі аста майлы еттен жасалған котлетті жегеннен кейін 5 сағаттан соң қанға зерттеулер жүргізілді. Жалпы липидтердің артқандығы анықталды. Зерттелген қанда қандай липидтер және қандай формада болады? Тамақтанғаннан кейін 5 сағаттан кейін қанда липопротеидтер, негізінен ЛПНП (60%), ЛПОНП(15%), ЛПВП(25%) анықталуы мүмкін. Жалпы тамақ ішіп тамақтанғаннан кеййін қорытылып, сіңірілген липидтер ішектің шырышты қабығынан шығып, белоктармен кешен қанмен бірге түседі. Липидердің белоктармен байланысы- липопротеид деп атайды. Тамақтанғаннан кейін 5 сағаттан ссоң көп мөлшерде қанда ЛП көп болады.
ТӨТЛП-эндогенді ТАГ бауырдан май тіндеріне тасымалдайды.
ТТЛП-холестеринді бауырдан тіндерге тасымалдайды.
ТЖЛП-холестеринді басқа тіндерден бауырға тасымалдайды.