Жауап: «Бірдің-бірге» қатынасы. «Бірдің-бірге» қатынасы кезінде А кестесіндегі жазбаның В кестесіндегі бір жазбамен ғана байланысы болады және керісінше. Бұл типті қатынастар сирек қолданылады, өйткені осылайша байланысқан мәліметтердің көбі бір кестеге орналасуы мүмкін. «Бірдің-бірге» қатынасы өте үлкен кестелерді бөлуге, кестенің бір бөлігін бөлуге, сонымен қатар басты кестедегі жазбалар көпшесіне қатысты мәліметтерді сақтау үшін қолданылады. Мысалы, қызметкерлердің спорттық жарыстарға қатысуды тексеретін кесте құруға болады.
Мәліметтер қоры бірнеше кестелер жиынтығынан құрылады. Кестелер өзара бір-бірімен байланыста болу қажет. Кесте арасындағы мәліметтерді байланыстыруды кеңінен қарастырамыз. Мәліметтердің арасындағы байланыс типтері:
Бірдің – бірге
Бірдің – көпке
Көптің – көпке
Вопрос 24. Суретте қандай байланыс түрін берілгенін анықтаңыз? Байланыстың қандай түрлері бар? Оларға толық сипаттама беріңіз.
Жауап: «Көптің-көпке» қатынасы кезінде А кестесіндегі бір жазбаға В кестесіндегі бірнеше жазба сәйкес келеді, ал В кестесіндегі бір жазбаға А кестесіндегі бірнеше жазба сәйкес келеді. Байланыстың бұл типі тек үшінші (байланыстырушы) кестенің көмегімен ғана мүмкін бола алады, оның бастапқы кілті А және В кестелерінің сыртқы кілттері болып табылатын екі өрістен тұрады. «Көптің-көпке» қатынасы үшінші кестемен екі «бірдің-көпке» қатынасы болып табылады. Мысалы, «Заказы» және «Товары» кестелері арасында «көптің-көпке» қатынасы «Заказано» кестесімен екі «бірдің-көпке» қатынасын құру арқылы анықталады.
Мәліметтер қоры бірнеше кестелер жиынтығынан құрылады. Кестелер өзара бір-бірімен байланыста болу қажет. Кесте арасындағы мәліметтерді байланыстыруды кеңінен қарастырамыз. Мәліметтердің арасындағы байланыс типтері:
Бірдің – бірге
Бірдің – көпке
Көптің – көпке
Сұрақ 25. MS Access-те қандай элементтер бар, оларға толық сипаттама беріңіз. Мәліметтер қорының негізгі компоненттері (объектілері) кестелер, сұраныстар, формалар, есептер, макростар мен модульдер болып табылады.
Кесте - бұл реляциялық мәліметтер қорын басқару жүйесінің іргелі құрылымы. Microsoft Access-те кесте - бұл мәліметтерді жазбалар (жолдар) және өрістер (бағандар) түрінде сақтауға арналған объект. Сонымен қатар, әр өрісте жазбаның жеке бөлігі болады (мысалы, тегі, лауазымы немесе тізімдеме нөмірі). Әдетте, әр кесте белгілі бір мәселе туралы ақпаратты сақтау үшін қолданылады (мысалы, қызметкерлер немесе бұйрықтар туралы).
Сұраныс - кестелерде сақталған мәліметтер туралы сұрақ немесе өзгертілетін жазбаларды таңдау туралы нұсқаулық.
Microsoft Access көмегімен жасауға болатын сұраныстардың түрлерін келтірейік:
• кестелерде сақталған деректер туралы сұрайтын және алынған динамикалық жиынтықты формада немесе кесте режимінде мәліметтерді өзгертпестен ұсынатын сұраныс. Динамикалық жиынтыққа енгізілген өзгерістер базалық кестелерде көрсетіледі;
• деректерді өзгертетін немесе жылжытатын өзгерту туралы сұраныс. Бұл типке жазбаларды қосу туралы сұранысты, жазбаларды жою туралы сұранысты, кесте құру туралы сұранысты немесе оны жаңартуды сұрайды;
• деректерді топтастыруға және оларды ықшам түрде ұсынуға арналған айқас сұраулар;
• сұранысты орындау кезінде бір немесе бірнеше таңдау шарттарын анықтауға мүмкіндік беретін параметрлері бар сұрау;
• SQL режимдерінде SQL операторларының көмегімен ғана құрылуы мүмкін SQL сұраулары: сұраныстарға қосылу, сервер сұраныстары және басқару сұраныстары. Құрылымдық сұраныстар тілі (SQL) - реляциялық мәліметтер базасын (Microsoft Access сияқты) талдау, жаңарту және манипуляциялау үшін жиі қолданылатын сұраныс тілі.
Форма - бұл Microsoft Access объектісі, онда кесте өрістеріне мәліметтерді енгізу, көрсету және өзгерту басқаруларын орналастыруға болады.
Есеп - бұл пайдаланушы анықтаған ақпаратты белгілі бір жолмен ұсынуға, көруге, қарауға және басып шығаруға мүмкіндік беретін Microsoft Access объектісі.
Макро - бұл белгілі бір тапсырманы автоматтандыру үшін қолдануға болатын бір немесе бірнеше макростар.
Макро - макростың негізгі құрылыс материалы; тапсырманы автоматтандыру үшін басқа макростармен біріктірілетін дербес нұсқаулық.
Модуль - бұл бір атпен сақталған сипаттамалар, нұсқаулар мен процедуралар жиынтығы. Microsoft Access-те модульдердің үш түрі бар: формалар, есептер және жалпы. Форма және есеп модульдері формаға немесе есеп беруге арналған жергілікті бағдарламаны қамтиды. Егер жалпы модульдің процедуралары олар пайда болған модульге ашық деп жарияланбаса, онда олар танылады және оларды осы мәліметтер базасындағы басқа модульдерден процедуралар деп атауға болады.
Деректер базасында бірнеше модульдер, соның ішінде жалпы модульдер, форма модульдері және есеп беру модульдері болуы мүмкін.
26-сұрақ. Кестелерді бір-бірімен байланыстыру үшін қандай қадамдар жасау керек? 1 мәліметтер базасымен қойындыға өтіңіз
2 деректер схемасын таңдаңыз
сонда сіз өзіңіздің байланыстарыңызды көресіз
егер сіз пастановка шеберін пайдаланбаған болсаңыз, онда біз келесі әрекеттерді орындаймыз
мысалы, бірінші кесте - бөлім, ал екіншісі - мұғалімдер
3 біз тек бөлім кодының өрісін аламыз
4 біз оны жүргізушінің кестесі бөлімінің өрісіне жібереміз
5 бізде сілтемелерді өзгертуге арналған терезе бар
6 құру батырмасын басқаннан кейін, кестелер арасында байланыс пайда болады
27 сұрақ. Екі кестені байланыстыруда «Кілт өрісі» қандай рөл атқарады? Кілттік өріс - бұл мәндердің тіркесімі кестедегі әрбір жазбаны ерекше анықтайтын бір немесе бірнеше өрістер. Егер кесте үшін негізгі өрістер анықталған болса, Microsoft Access кілт өрісіне қайталанатын немесе бос мәндердің енгізілуіне жол бермейді. Негізгі өрістер сұраныстар, формалар мен есептер көмегімен әртүрлі кестелердегі деректерді жылдам табу және байланыстыру үшін қолданылады. Кілттік өрісте қайталанатын немесе бос мәндер болмауы керек. Кілт өрісіндегі мәндер тым ұзақ болмауы керек немесе оларды есте сақтау қиын болмауы керек. Кілт анықталған кесте индекстелген деп аталады. Microsoft Access-те кілттік өрістердің үш түрі бар: санауыш, жай кілт және құрама кілт.
28 сұрақ. MS Access-те қандай деректер түрлері бар, оларға толық сипаттама беріңіз. Мәтін - мәтін немесе мәтіндер мен сандардың тіркесімі, мысалы, мекен-жайлар немесе есептеулерді қажет етпейтін нөмірлер, мысалы телефон нөмірлері, бөлшектер нөмірлері немесе пошта индекстері, Өріс өлшемі қасиеті ең көп енгізілетін таңбалар санын анықтайды өрісте.
• Memo өрісі - жазбалар немесе сипаттамалар сияқты ұзақ мәтін немесе сандар.
• Сандық - Математикалық есептеулер үшін пайдаланылатын мәліметтер, олар үшін қаржылық есептеулерді қоспағанда, «Ақшалай» түрін қолданады
• Күн / уақыт - күн мен уақыт мәндері. Осы типтегі өріс кез-келген күнді және кез-келген уақытты қамтуы мүмкін: 1001 жылдың 1 қаңтарынан 9999 жылдың 31 желтоқсанына дейін.
• Ақшалай - ақшалай мәндер үшін және есептеулер кезінде дөңгелектенудің алдын алу үшін қолданылады.
• Counter - жазбаны қосу кезінде автоматты түрде бірізді реттік немесе кездейсоқ сандарды енгізу. Мәндері өңделмеген, бірақ кестеге әрбір жаңа жазбаны қосқанда автоматты түрде орнатылатын мәліметтерді сақтауға арналған.
• Логикалық - «Иә / Жоқ», «Шын / Өтірік», «Қосу / Өшіру» сияқты екі мүмкін мәннің біреуін ғана қабылдайтын деректер. Нөлдік мәндерге жол берілмейді. Boolean Field Format қасиеті арнайы форматтарды немесе үш кіріктірілген форматтың бірін пайдалануға мүмкіндік береді: True / False, Yes / No, немесе On / Off. Бұл жағдайда True, Yes және On мәндері True логикалық мәніне, ал False, No және Off мәндері False логикалық мәніне эквивалентті болады.
• OLE Object Field - OLE протоколының көмегімен басқа бағдарламаларда құрылған OLE объектілері. Осы мақсаттар үшін OLE Object Field типті деректер қолданылады. Осы типтегі өріске енгізуге болатын нақты деректер көлемі компьютеріңіздің қатты дискісінің көлемімен анықталады.
• Гиперсілтеме - Гиперсілтемелер. Гиперсілтеме UNC жолы немесе URL түрінде болуы мүмкін.
• Іздеу шебері - басқа кестеден немесе мәндер тізімінен мәндерді өрісті өрісті пайдаланып таңдауға мүмкіндік беретін өріс жасайды. Деректер тізімінен осы опцияны таңдаған кезде, осы өрісті автоматты түрде анықтайтын шебер іске қосылады. Сақтау орны іздеу өрісіне сәйкес келетін негізгі кілтпен бірдей өлшемді қажет етеді - әдетте 4 байт.
Сұрақ 29. Кестені құру үшін қандай режимдер қолданылады? Microsoft Access-тің жаңа нұсқасында кестелермен жұмыс істеудің төрт режимі бар: мәліметтер кестесін қарау(Datasheet View),
Дизайн көрінісі(Design View)
Жиынтық кестені қарау режимі(PivotTable View)
Жиынтық диаграмманы қарау режимі(PivotChart View).