1-тақырып. Кіріспе. Адам организмінің өсуі мен дамуының негізгі заңдылықтары
жүктеу/скачать 0,72 Mb.
|
лекция ЖЕФ
- Бұл бет үшін навигация:
- Уақытша нервтік байланыс
| Шартты рефлекстердің түрлері. Шартты рефлекстер рецепторлардың тітіркенуіне және пайда болатын қызметіне байланысты, қозу мен тежелуге байланысты бірнеше түрге бөлінеді.
Тітіркенетін рецепторларына байланысты төмендегідей бөлінеді: 1. Экстрорецепті шартты рефлекстер шартты тітіркендіргіштер сыртқы сезім мүшелеріне әсер еткенде пайда болады: көзге, құлаққа, иіс және дәм сезу мүшелеріне, тері рецепторына. 2. Проприорецепті шартты рефлекстер қаңқа бұлшықеттерін тітіркендіргенде пайда болады.Сонымен қатар, теңдік рефлекстер жатады. 3. Интерорецепті шартты рефлекстер ішкі мүшелерді тітіркендіргенде пайда болады. Қанға химиялық заттарды жібергенде туатын автоматты шартты рефлекстер жатады.Ондай жағдайда ішкі рецепторлар тітіркеніп,ОЖЖ тікелей әсер етеді. Туатын қызметтің түріне қарай шартты рефлексті екіге бөледі: қимыл-қозғалыс және вегетативтік шартты рефлекстер. Рефлексті тудыратын қозу мен тежелудің кезеңдеріне қарай шартты рефлекстерді оң және теріс немесе жағымды және жағымсыз деп бөледі.шартты оң рефлекстер кезінде мүшелердің қызметі пайда болады немесе күшейеді. Шартты теріс рефлекстерде мүшелердің қызметі нашарлайды немесе мүлдем тоқтайды. Уақытша нервтік байланыс. Шартты тітіркендіргіш әсер еткенде ми қыртысының тітіркендіргішке сәйкес орталығында қозу пайда болады. Мысалы, көзге әсер етсе – көру орталығы, дыбыс әсер етсе - есту орталығы. Шартсыз тітіркендіргіштің әсерінен оған сәйкес орталықта екінші қозу ошағы пайда болады. Организм үшін маңызды әсерді шартсыз тітіркендіргіш ретінде алғандықтан екінші орталықтағы қозу ошағы біріншіге қарағанда күштірек болады. Сондықтан бірінші қозу ошағындағы нерв импульстері екінші орталыққа тартылады да екеуінің арасында байланыс пайда болады. Шартсыз тітіркендіргіш неғұрлым күшті болса, соғұрлым екінші орталықтың қозуы күшті болып шартты рефлекс тез туады. Шартты рефлекстің пайда болуының негізі – ми қыртысындағы нерв орталықтарының арасында уақытша нервтік байланыстың пайда болуы. Мыс адам лимонды көргенде ми қыртысының көру аймағында қозу пайда болады, лимонды кесіп қойсақ ауыз куысының рецепторлары тітіркенеді сопақша мидың слекей шығару орталығында және ми қыртысының ас қорыту орталығында қозу пайда болады. Ми қыртысының екі қозу ошақтарының арасында уақытша нервтік байланыс түзіледі. жүктеу/скачать 0,72 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|