1-том қазақ әдебиетінің тарихы фольклорлық кезеңІ

Аңыз жанрының арғы тҥбірі, сҿз жоқ, ежелгі ру-тайпалық қауым кезінде 

жатыр. Оның кҿмескі кҿрінісін рулардың шығу тегін баяндайтын шежірелер 

мен тайпалардың соғысы туралы ҽңгімелерден табуға болады.  

 Аңыз  жанры  тарихи  шындық,  тарихи  факт  негізінде  қалыптасады. 

Алайда,  аңыз  аясында  тарихи  факт  ҽр  дҽуірдегі  айтушылар  мен 

тыңдаушылардың тҥсінік-пайымына, ҧғымына сҽйкес ҿзгереді. 

Рулар,  тайпалар  арасындағы  дау-жанжал,  ҧрыс-соғыс  туралы  аңыздар 

ауызекі  (ауызша)  хроника  іспеттес,  онда  шамамен  болған  оқиғаның  мезгілі 

кҿрсетілуі  мҥмкін,  сол  оқиғаға  қатысқан  адамдар  міндетті  тҥрде  аталады. 

Мҧндай  аңыздардың  бейнелеу  қҧралдары  жҧпыны  ғана,  ал  дҽріптеу  мен 

кҿркем  жинақтау  мҥмкіншілігі  ертегі  мен  эпостан  ҽлдеқайда  аз.  Рулар, 

тайпалар  соғысы  туралы    аңыздар  –  батырлық  ертегі  мен  қаһармандық 

эпостың тағы бір қайнар кҿзі. 

Аңыз  ҿмірде  болған  елеулі  оқиғалар,  ертеректе  ҿмір  сҥрген  кҿрнекті 

адамдар  жҽне  белгілі  бір  жер-су,  мекен  жайлы    баяндайды.  Сондықтан  ел 

арасында  аңыздағы  айтылатын  оқиғалар  мен  іс-ҽрекеттер  ақиқат  нҽрсе  деп 

қабылданған.  Жҧрт  ҥшін  аңыз  –  ертегі  емес,  онда  кҿркемделген  қиялдың, 

кҿркем шарттылықтың белгісі аз. Ҽрине, объективті тҥрде қарайтын болсақ, 

аңызда да қиял (вымысел) бар, бірақ ол ертегідегідей, я болмаса эпостағыдай 

кҿркемделмеген.