ЕКІНШІ АНТИНОМИЯ– «Қарапайым мен күрделі элементтер». Тек қана қарапайым элементтер және олардыан тұратын нәрселер ғана өмір сүреді. Дүниеде ешқандай қарапайым элементтер жоқ, бәрі күрделі». ҮШІНШІ АНТИНОМИЯ – бостандық пен себептілік. «Табиғат заңына бағынатын себептілікпен қатар бостандық та бар. Бостандық жоқ”. ТӨРТІНШІ АНТИНОМИЯ – «Құдайдың бар немесе жоқтығы». «Құдай бар, өйткені ол барлық нәрсенің пайда болу себебі. Құдай жоқ».
2. И. КАНТТЫҢ ФИЛОСОФИЯЛЫҚ ЖҮЙЕСІ
АПОСТЕРИОРЛЫҚ БІЛІМ (a’ posteriori (тәжірибеден кейін)— тәжірибенің нәтижесінде пайда болған білім. Ол тек қана гипотеза ретінде өмір сүреді және практикада тексерілуі тиіс.
2. АПРИОРЛЫҚ БІЛІМ (a’ priori (тәжірибеге дейінгі) — тәжірибеден тыс пайда болатын ұғым, ой, идея, ол адам ақылында туа пайда болады және ешқандай тәжірибелік дәлелдеуді қажет етпейді.
3. «ӨЗІНДІК ЗАТ» — «дүниедегі заттарды толық тануға болмайды» деген агностиктік бағыт. Ол танып-білуге болмайтын «өзіндік заттар» бар, олар объективті, біздің санамыздан тыс өмір сүреді дейді.
И.Кант бойынша білімнің үш түрі бар («Таза ақылға сын»): 1. АПОСТЕРИОРЛЫҚ БІЛІМ; 2. АПРИОРЛЫҚ БІЛІМ; 3. «ӨЗІНДІК ЗАТ».
2. И. КАНТТЫҢ ФИЛОСОФИЯЛЫҚ ЖҮЙЕСІ
1. СЕЗІМ ФОРМАЛАРЫ — сананың бірінші деңгейі. Сезімнің формаларына кеңістік пен уақыт жатады. Сыртқы дүниенің сезім мүшелеріне өз әсерін тигізетініне байланысты оларда көптеген түйсіктік деректер жинақталды.
2. ПАЙЫМДАУ — сананың келесі деңгейі. Оның формаларына категориялар жатады. Олар алғашқы түйсіктерді жүйелеп оларға мән береді. (Мысалы: сан, сапа, мүмкіндік, мүмкінсіздік, қажеттілік және т. с.с.)
3. АҚЫЛ-ОЙ — сананың ең жоғарғы деңгейі. Оның формаларына аяқталған жоғары идеялар жатады. Мысалы: Құдай идеясы; жан идеясы; әлем мәнінің идеясы және т.б.
