10-дәріс. Мәдениеттің анықтамасы, оның элементтері және функциялары Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаты

мәдениет институттары - аясында адамдардың қоғамда бірлескен өмірін тәртіпке келтіруге арналған мәдениет дамитын әлеуметтік құрылымдар мен қоғамдық мекемелер жиынтығы.

Тар мағынада, мәдениеттің әлеуметтік институттары адам қызметінің рухани ортасын - білім, ғылыми жұмыс, көркем шығармашылық, діни өмірі, сондай-ақ ақпараттық ағындар жүйесін ұйымдастырады және реттейді.

Кең мағынада, мәдениеттің әлеуметтік институттары қоғам өмірінің барлық салаларында, соның ішінде саяси мекемелер, экономикалық, әлеуметтік, әскери және басқа институттарын қоса алғанда, адам шығармашылығының мәдени қызметінің тиімділігін қамтамасыз ету құралы ретінде болады.

Әлеуметтік институттарының тағайындалуы олар адамның әр саладағы қызметін ұйымдастырады және үйлестіреді, онсыз қызмет жеке дара, біртекті емес және тұрақсыз сипатқа ие болар еді. Институт әрқашанда бірнеше компонентті қамтиды:

• 
  нұсқаулықтармен (нормалар, жарғылар) бекітілген функциялар жүйесі;
  
• 
  осы институттың қызметін қамтамасыз ететін материалдық құралдар (ғимараттар, қаржы, жабдық);
  
• 
  осы институттың қағидаттарына және мақсаттарына сәйкес тартылатын мамандар.
  

1) рухани өндірісті жүзеге асыратын әлеуметтік институттар (басылымдар, киностудиялар, үйірмелер, әуесқойлық шығармашылық бірлестіктер);

2) мәдени құндылықтарды (кинотеатрлар, лекториялар, концерттік бірлестіктер, мектептер, университеттер, кітапханалар, мұражайлар) тарататын институттар;

3) мәдени үдерістерді жоспарлауды және басқаруды жүзеге асыратын мекемелер (мәдениеттің үкіметтік ұйымдары, шығармашылық одақтар, ғылыми-зерттеу мекемелері).