14-Билет 1.Кіріспе. Биоинформатика биологияның жаңа және ауқымды саласына сипаттама 2.Ақуыздар мен гендер туралы ақпаратты қамтитын мәліметтер базасында жұмыс 3.Генді анықтау
1.Кіріспе. Биоинформатика биологияның жаңа және ауқымды саласына сипаттама Биоинформатика биологиялық жүйелерді зерттеу кезінде ақпараттық және ақпараттық технологияларды қолдануға бағытталғандығы интуитивті түрде анық. Биоинформатикада биология, информатика және математика бір пәнге бірігеді. Белгілі бір мағынада, биологиялық ақпаратты басқаруда ақпараттық технологияларды қолдануды зерттейтін биоинформатика - бұл биологиялық жүйелерді модельдеуде сандық талдау әдістерін қолдануды зерттейтін есептеу биологиясының жалғасы. Әр түрлі организмдердің геномдарын зерттеу қарқындылығы жыл сайын артып келеді, жыл сайын зерттелетін геномдар туралы ақпараттарды сақтайтын жаңа мәліметтер базалары пайда болады, ал қолданыстағы мәліметтер базалары олардың мүмкіндіктерін үздіксіз арттыруда. Демек, зерттеушілерге қол жетімді биологиялық ақпарат көлемі де сол қарқынмен өсуде. Заманауи ақпараттық технологияларды қолданбай, осы зерттеуде немесе осы биотехнологиялық процесте қажет нақты биологиялық ақпаратты табу немесе өңдеу мүмкін емес. Биоинформатиканың үштік мақсатына кіреді: 1) биологиялық деректерді ұйымдастыру және сақтау; 2) бағдарламалық қамтамасыз етуді әзірлеу және мамандандырылған ақпараттық ресурстарды құру; 3) биологиялық деректерді талдауды, алынған нәтижелерді түсіндіруді және пайдалануды автоматтандыру. Сонымен, биоинформатика - бұл биологиялық ақпаратты сақтау, алу, жүйелеу, талдау, түсіндіру және пайдалану туралы ғылым. Қазіргі биоинформатика ХХ ғасырдың жетпісінші жылдарының аяғында ДНҚ нуклеотидтер тізбегін декодтаудың тиімді әдістерінің пайда болуымен пайда болды. Биоинформатиканы жеке ғылыми салаға бөлінуін толығымен компьютерлік жүйелік талдау әдістеріне арналған Nucleic Acids Research журналының шығу кезеңімен,яғни 1980 ж. деп байланыстыруға болады. Биоинформатиканың қалыптасуы мен дамуындағы маңызды кезең адам геномын ретке келтіру жобасы болды. Осы кезден бастап биоинформатика тек көмекші құрал болудан қалды. Организмдердің толық геномдарын өңдеуге, талдауға және салыстыруға көшу ақпаратты талдаудың компьютерлік әдістерін қолданбай мүмкін болмады, нәтижесінде бұл зерттеулер тәуелсіз ғылыми бағытқа әкелді. Геномдардың құрамында көптеген гендер бар, олардың көпшілігі әлі эксперименталды түрде анықталмаған.
