18. Фенол өндірудің өнеркәсіптік әдісі (кумоль әдісі).
Фенол-түссіз инелер тәрізді кристалдар, тотығу салдарынан ауада қызғылт түске айналады, бұл түрлі-түсті заттардың пайда болуына әкеледі. Олардың белгілі бір иісі бар (мысалы, гуаштың иісі, өйткені гуаштың құрамына фенол кіреді). Суда орташа ериді (100 г суға 6 г), сілтілік ерітінділерде, алкогольде, бензолда, ацетонда. Судағы 5% ерітінді — медицинада кеңінен қолданылатын антисептик.
Қазіргі уақытта әлемде өндірілетін фенолдың көп бөлігі алынған синтез әдісін – кумоль процесін 1942 жылы профессор П.г. Сергеев бастаған кеңес химиктері тобы ашты.
Пайдалы өнімдердің 99% - на дейін алуға мүмкіндік беретін қалдықсыз технология.
Ол 3 кезеңен тұрады:
1.Изопропилбензол алу. Бензол пропиленмен алкилделініп , кумол алынады.
2.Изопропил бензолдың гидропероксидке тотығуы. Әрі қарай кумол жоғары температурада, кумол гидропероксиді пайда болғанға дейін катализатордың қатысуымен тотығады. Изопропилбензол гидроперокисінің шығуына процестің температурасы және көмірсутекті фазадағы гидроперокисид концентрациясы үлкен әсер етеді. Тотығу 110-130° C температурада жүзеге асырылады (температураның одан әрі жоғарылауымен гидропероксидінің шығуы төмендейді).
3. Гидроперексидтің ыдырауы. Бұл зат қышқыл ортада ыдырайды (көбінесе сұйылтылған күкірт қышқылы қолданылады). Температура 50-90С. Нәтижесінде фенол мен ацетон пайда болады. Оларды айдау арқылы бөледі. Жанама өнім-α-метилстирол (изопренилбензол).