1996 жылдың қарашасынан бастап екі айда бір рет шығады H. A. Yesevi uktü Bülteni
АХМЕТ ЯСАУИ УНИВЕРСИТЕТІНІҢ ХАБАРШЫСЫ, №2, 2014
жүктеу/скачать 4,95 Mb. Pdf көрінісі
|
httprmebrk.kzjournals253993609.pdf 3
| АХМЕТ ЯСАУИ УНИВЕРСИТЕТІНІҢ ХАБАРШЫСЫ, №2, 2014
Жоғарыда баяндалғандардан публицистика теориясының біртұтас концепциясы жетекші (негізгі) теориялық категориялардың тізбегінен тұратыны жҽне жоғары дҽрежедегі ғылымның құрылымдық негізі болып табылатыны һақында қорытынды шығаруға болады. Зерттеушілер публицистика теориясының ҽрқилы концепцияларын келтіреді. Теориялық категорияларды ұсынған мамандар жайлы сҿз етеміз. Е.П.Прохоровтың концепциясын біз жоғарыда келтірдік, бұл – функциялар – предмет – мазмұн – форма. В.В.Ученова мазмұн-мәнісін – принциптер – функциялар – нәтижелілікті ұсынады. А.Ф.Бережной принциптерді – функцияларды – міндеттерді – предметті – әдісті – мазмұнды келтіреді. В.И.Здоровега концепцияға функциялар – предмет – мазмұн – форма – әдіс кіреді деп есептейді. М.С.Черепахов предмет – фукциялар – мазмұн – форма – әдістерді атап кҿрсетеді. Мұнан басқа да осындай, бірақ онша кҿлемді болмаған тізімдерді келтіруге болады [3; 4; 5]. Біз публицистиканың жетекші (негізгі) теориялық категорияларына тҿмендегілерді: мазмұн-мәнісін – объектіні – субъектіні – предметті – әдісті – функцияларды – принциптерді – мазмұнды – форманы, барлығы болып 9 категорияны ұсынамыз. Ҽрбір категорияны талдап шығу жҽне сипаттау қазір біздің міндетімізге кірмейді. Жоғарыда атап кҿрсетілген категориялардың қатарынан публицистиканың жалпы ҽдісін зерттеу мамандардың назарынан шетте қалғанын айтуымыз керек. Мұнда қолданбалық, шығармашылық мҽнісіндегі ҽдістер емес (олар біршама қарастырылған), ал публицистиканың жалпы ҽдістері жайлы сҿз болуда. Бұл проблеманың бүгінге дейін ҽлі толық зерттелмегендігі кҿзге айқын кҿрінеді. Егер біз публицистикалық шығармалардың формасының мҽселелері, мҽселен жанрлары, тілі, стилі кеңірек зерттелген десек, қателеспейміз. Публицистиканың мазмұны, объекті, предметі де белгілі дҽрежеде салыстырма біршама жақсы зерттелген. Ал принциптері жҽне функцияларын қарап шығу біраз тҿмен дҽрежеде. Публицистиканың жалпы ҽдісі ҿзінің ҿзгешеліктерiн пайдалану жолымен публицистиканың ішкі ҿзін-ҿзі ҽрекетке келтіруі арқылы ҿзінің мақсатын іске асыру жолы есептеледі. Жалпы ҽдіс публициске байланысты емес объективті категория болып табылады. Публицистика тек ҿзінің ҿзгешеліктерімен байланысты заңдар бойынша ҽрекет етеді. Осы заңдар нҽтижесінде публицистика ҿз келбетіне, бұл арқылы оны қауым, аудитория білетін ҿз ҿзгешеліктеріне ие болады. Публицистика ҽдісі, тек оның бір ҿзгешелігі (дұрыс, негізгі ҿзгешелігі) сипатында оның барынша ішкі ҽрекеті кҿзқарасынан публицистиканың ҿзіне тҽн болады. Ҽдіс публицистикаға кесімі бойынша, «алынған түрінде» тең болады. Бірақ ҽрекеттің жалғасы іспеттес, түсініктің хронологиялық ямаса басқа да материалдық жалғасы сипатында емес, ол ҿз мазмұнының (жҽне ҿз ерекшелігінің) ішкі ҽрекетінің бір сҽтке ғана тоқтап қалған кесімі сипатында болады. Ҽдіс – бұл ішкі мазмұндық, субстанционалдық құбылыс, ол ҽлеуетті |