Ноғайлардың орналасқан аймағы, көрші халықтармен қарым–қатынасы және шаруашылығы

Ноғай тілі көрші қазақтар, башқұрттар мен Қырым және Еділ татарлары сияқты қыпшақ түркі тілдерінің бір түрі болды. Олардың діні мұсылман болған, бірақ діни институттар нашар дамыған.[дәйексөз қажет]

Олар көшпелі малшылар болды, қой, жылқы және түйе бағып жүрді. Сырттан тауарлар сауда (негізінен жылқылар мен құлдар), рейдтер мен алымдар арқылы өндірілді. Яик өзенінің бойында бірнеше бағынышты шаруалар өмір сүрді. Ноғайлықтар үшін негізгі табыс көздерінің бірі Қырым мен Бұхараға сатылған Құлдарға жасалған рейдтер болды. Аңшылық, балық аулау, керуенге салық салу және маусымдық ауылшаруашылық көші-қоны да маңызды рөл атқарды, бірақ бұл нашар құжатталған.

Мемлекеттің аумағы батыста Яиктен яғни кәзірге Оралдан, Шығыста Балқашқа, оңтүстігінде Сырдария мен Арал теңізінің төменгі ағысынан солтүстігінде Тобыл мен Ертістің орта ағысына дейін созылды. Астанасы алдымен Тур қаласы содан кейін Орда-Базар және соңында Сығанақ болды. Әбілқайыр хандығының этникалық құрамын қыпшақ, найман, маңғыт, қарлұқ, қарлұқ, конграт, қанғлы, үйсүней, ұйғыр және т. б. тайпаларынан тұрды. хандық халқы өзбектер жалпы этнонимімен белгілі, ал Әбілқайыр хандығының басқа да атаулары болған - "көшпелі өзбектер мемлекеті" немесе "өзбек хандық". Хан билігі мен мемлекетін нығайту және оны қолдайтын көшпелі тайпалардың дворяндарының пайдасына Әбілқайыр хандықта да, одан тыс жерлерде де жаулап алу соғыстарын жүргізді. Нәтижесінде Шығыс Дешті Қыпшақ Әбілқайыр билігіне толығымен өтті. Дала аймақтарындағы билікті бекітіп, Әбілқайыр хан жаңа жерлерді басып алу және бағындыру мақсатында оңтүстік облыстарға әскери жорықтар жасай бастады. Ол Хорезмді, Орда-базарды басып алып, Үргеншті тонады, тимуридтер мен Ақорда хандарынан Сырдария маңындағы Сығанақ, Созақ, Өзгенд, Аққұрған, Арқұқ қалаларын тартып алды. Әбілқайыр хан қалаларын оны қолдайтын тайпа көсемдеріне үлестіріп берді. Бұл оның көшпелі дворяндар арасындағы беделін едәуір нығайтты.