1.«Қазақстан тарихы» курсының пәні, мақсаты мен міндеттері
Әдебиет пен өнердегі социалистік реализм. КСРО Ғылым академиясының Қазақ филиалының құрылуы
жүктеу/скачать 0,7 Mb.
|
| 63.Әдебиет пен өнердегі социалистік реализм. КСРО Ғылым академиясының Қазақ филиалының құрылуы.
Қазаң төңкерісінен кейін Қазақстанның мәдени дамуында кейбір ілгерілеушіліктер болды. Оны тұтастай бір мәдени төңкеріс деп атады.Бұл төңкеріс қилы-қилы жағдайлардың барысында болды.Мәдени-ағарту жұмысының ошақтары- кітапханалар, мұражайлар, театрлар, жұмысшы клубтары, халық университеттері,көшпелі және жартылай көшпелі аудандардағы қызыл отаулар, қызыл керуендерден басталды. 1922 жыл көктемінде республикада 77 орталық және 90 аудандық клуб, 33 аудандық халы үйі, 221 оқу үйі жұмыстарын бастаған болатын.Мәдени ошақтар жалпы жұртшылыққа қызмет етумен бірге қазақ әйелдерінін еңбек және тұрмыс жағдайын жақсартуға бағытталды. Еңбекшілерді саяси және мәдени жағынан ағарту ісінде кітапханалардың маңызы зор болды. Қазан төңкерісіне дейін Қазақстанда жалпы қоры 98000 кітабы бар 139 кітапхана болса,1925 жылы олардың саны 300-ге жетті.1929 жылы республикада 494 оқу үйі,74 қызыл отау,11 театр,9 мұражай болды,яғни біршама жетістіктерге жетті.Ал бірінші бесжылдықтың соңына қарай республикада 3569 кітапхана жұмыс істеді,ал 1937 жылы олардың саны 2073-ке жетіп,қорында 2,5 миллион кітап болды,яғни біршама ілгеріліктер болғанының дәлелі болды.Ауылдық жерде 1747 кітапхана жұмыс істеді.Бірақ бұл кітапханалармен оқу үйлері жөнді басқалқасы жоқ, қарабайыр жағдайда өмір сүрді.Олардың жұмысын жүргізуші адамдардың сауаттары да, кәсіптік дәрежесі де төмен болды.Тіпті қалалардың өздерінде мәдени ошақтарда істейтін адамдардың білім деңгейі көбінесе төмен болатын.Бірақ білімге, мәдениетке деген халықтың құштарлығы, ынта – тілегі мәдени ошақтарының қарапайым формада болса да көбейе түсуіне улкен жол ашты. Азамат соғысы жылдары және соғыстан кейінгі кезеңде Қазақстан ғылымының біртіндеп жандануы басталады. Бұл процесс ғылыми-зерттеу ұйымдарының қалыптасқан құрылымының болмауымен, қаражат пен дайындалған ғылыми кадрлардың жетіспеушілігімен қиындады. Қарастырылып отырған кезеңде негізінен қолданбалы ғылыми проблемалар дамыды, олардың дамуы шұғыл қажеттіліктерден туындады. 1918 жылы Ташкентте Түркістан Шығыс институты, ал 1919 жылы тарихи, этнографиялық және жаратылыстану-географиялық секцияларға бөлінген Казвоенкомат штабы жанындағы тарихи-статистикалық бөлім құрылды. 20-шы жылдары Қазақстанда алғашқы ғылыми-зерттеу мекемелері пайда болды. Химия-биологиялық зертхана, Санитарлық-бактериологиялық институт, тыңайтқыштар және агропотану институты. 30-шы жылдары ғылымның академиялық құрылымы қалыптаса бастады, 1932 жылы КСРО ҒА-ның Қазақстандық базасы құрылып, 1938 жылы ҒА-ның Қазақ филиалы болып қайта құрылды. Ғылыми-зерттеу институттарының желісі пайда болды - ұлттық мәдениет институты. 1932 жылы республикада барлығы 12 ҒЗИ, 15 тәжірибелік станция, 186 тірек пункті, зертханалар, гидрометеостанциялар жұмыс істеді. 1941 жылдың басында геология секторы КСРО Қазфан жүйесіндегі алғашқы ғылыми — зерттеу институты-геологиялық ғылымдар институтына айналды. Медицина, физика, металлургия, тау-кен ісі, Биология, қоғамдық ғылымдар саласындағы зерттеулерді сол жылдары Қазақстанның ведомстволық ғылыми мекемелері мен жоғары оқу орындарының қызметкерлері мен оқытушылары табысты жүргізді. Медицина институты 30-шы жылдардың екінші жартысында өзінің аспирантурасында 17 ғылым кандидатын, оның ішінде 10 қазақты дайындады. 1937 жылға қарай барланған мыс қорлары Жезқазғанды әлемдегі ең ірі мыс кен орны деп атауға және осы жерде тау-кен кәсіпорнының құрылысын негіздеуге мүмкіндік берді. 1938 жылы Кеңес үкіметінің шешімі бойынша КСРО ҒА-ның Қазақстандық базасы КСРО ҒА-ның Қазақ филиалы болып қайта құрылды . Филиалдың президиумын академик Архангельский басқарды. 1939 жылы оның құрамында Топырақтану және география секторлары құрылды. 1943 жылы КСРО Қазфан Президиумының төрағасы Қаныш Имантайұлы Сатпаев болды. Ұлы Отан соғысы жылдарында соғыс уақытының жағдайлары ғылыми зерттеулерді күшейтуді талап етті. 13 институт пен 7 сектор ұйымдастырылды. Көп ұзамай КСРО Ғылым академиясының Қазақ филиалының жаңа құрылымы анықталды, онда 15 институт пен жеті сектор құрылды. Геология, тау-кен ісі, металлургия және химия саласындағы республиканың өндіргіш күштерінің күрт көтерілуін қамтамасыз етуге бағытталған ғылыми зерттеулер озыңқы дамуға ие болды. Соғыс жылдарында КСРО ҒА-ның ірі ғалымдары Қазақстан ғалымдарымен белсенді ынтымақтастықта болды. Осылайша, ҚазКСР дербес ғылым академиясын құруға алғышарттар жасалды. жүктеу/скачать 0,7 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|