1.Əлеуметтануға кіріспе.Əлеуметтанулық қиял Əлеуметтанулық орта мен əлеуметтанулық мінез-құлық Əлеуметтік институттар

Девианттылыққа теориялық көзқарастар

жүктеу/скачать 199,45 Kb. бет 21/53 Дата 11.04.2023 өлшемі 199,45 Kb. #81594

Бұл бет үшін навигация:

• Конфликт теориясын

Девианттылыққа теориялық көзқарастар Девианттылыққа (соның ішінде, қылмысқа) қатысты биологиялық және психологиялық тұсініктер әдетте адамның ішіндегі процестердің қалайша девианттылыққа алып келетініне бағытталады.Мұндай теориялар девианттылықтың себебін, көбінесе бала кездегі генетикадан, нейрохимиялық теңсіздіктен немесе лайықты мінез-құлық пен ұстанымды қалыптастыруда кеткен қателіктерден іздейді. Көптеген әлеуметтанушылар биология мен психологияның ауытқушылық тудырудағы рөлімен келіседі, бірақ қоғамдық кұштерді әлдеқайда маңызды деп есептейді. Әлеуметтану теориялары ауытқушылықтың себептерін адамның өзінен емес, әлеуметтік құрылымнан іздейді . Девианттылыққа қатысты, алдымен Эмиль Дюркгейм қолданған. Дюркгейм кішігірім девианттылықтың артықшылықтарын мойындағанымен, қазіргі қоғамдағы дисфункциялы девианттылықтың себептерін талдаған маңызды зерттеулерінің бірінде жиілеп кеткен суицидті қарастырған (Durkheim [1897] 1951). Ол дәстүрлі қоғамдарда ережелер әдетте жақсы танымал болып, кеңінен қолдау тауып отырған дейді. Қоғамның ауқымы өсіп, тұрлері көбейіп, әлеуметтік өзгеріс жылдамдаған сайын қоғам нормалары пайдалануға жарамай, тұсініксіз бола бастады. Дюркгейм бұл жағдайды аномия деп этап, қазіргі замандағы суицидтің басты себебі сол деген тұжырым жасады. Ең бастысы - Дюркгейм де, одан кейінгі құрылымдық функцияшылдар да девианттылықты жеке адамньщ ауытқуы емес, әлеуметтік мәселе ретінде сипаттады, яғни, «Бұл - жеке адамның емес, әлеуметтік құрылымның проблемасы», - деді олар. Сондықтан девианттылық проблемасын шешу ұшін жеке адамды тұзетуге тырысудың орнына қоғамдық дисфункциялықты жою керек деген пікір айтты. Қылмысқа анықтама Конфликт теориясын қолдайтындар қолында заңды билігі бар топтардың саяси және экономикалық мәртебесін жоғарылату ұшін пайдаланатын қаруы деп есептейді (Arrigo, 1998; Liska, Chamlin, Reed, 1985; Reiman, 2005). Осы позицияны қолдаушылар кейде қылмыстың анықтамасының өзі бай адамдардың мұддесіне қарай жасалған дейді. Мысалы, корпорациялар қауіпті машиналарды сатқанда немесе улы химиялық заттарды суға тастағанда мыңдаған адамды өлтіруі немесе оларға залал келтіруі мұмкін. Бірақ бұл әрекеттер соттарда сирек қарастырылады. Сонымен қатар конфликт теориясын қолдаушылар қылмыстық сот жүйесінің «қылмыстық» деп аталған іс-әрекетке жауабы биліктегілердің мұдделерін қорғайды деп санайды (Reiman, 2005). Біздің жұйе ақша жымқырушылардан гөрі көше ұрыларын жауапқа тартуға, клиенттерінен гөрі жезөкшелердің өзін жауапқа тартуға көбірек шығынданады. Сол сияқты, анаша қолданудың қаупі қоғам ұшін де, анаша қолданатындар ұшін де бірдей болғанмен (көбіне қара нәсілділер қолданатын), крэккокаинге қарсы заң (көбіне ақ нәсілділер қолданатын) «әдеттегі» кокаинге қарсы заңнан әлдеқайда қатал. Яғни басқалармен бірдей қылмыс жасаса да, кедейлер мен қара нәсілділер тұтқындауға, қудалауға және соттауға жиірек ұшырап отырады (Reiman,2005). жүктеу/скачать 199,45 Kb. Достарыңызбен бөлісу: