2-блок 9-сұрақ Публицистикалық стиль қазіргі ролі маңызы, жалпы қоғамда алатын орны туралы сипаттама беріңіз
жүктеу/скачать 23,03 Kb.
|
2 блок 9 - сұрақ
|
2-блок 9-сұрақ Публицистикалық стиль қазіргі ролі маңызы , жалпы қоғамда алатын орны туралы сипаттама беріңіз. Публицистикалық стиль – тыңдармандарға немесе оқырмандарға белгілі бір дәрежеде әсер ететін әдеби тілдің функционалдық стилі. Публицистикалық шығармалар сол тілде сөйлейтін адамдардың жас ерекшеліктеріне, білім дәрежесіне, наным-сенімдеріне қарамастан, сол қоғам немесе аумақ мүшелерінің бәріне ортақ болып келеді. Публицистикалық еңбектердің патриоттық ықпалы басым болып отырады. Қоғамдық-саяси әдебиеттің, бұқаралық ақпарат құралдарының, көпшілікке арналған мәжілістерлегі, жиналыстардағы баяндамалар мен жарыссөздердің стилі публицистикалық стиль деп аталады. Публицистикалық стильге газет, журнал, радио, теледидар, деректі фильмдер тілі жатады. Публицистикалық стильдің тақырыптық диапазоны өте кең: саясат, идеология, философия, экономика, мəдениет, күнделікті тұрмыс-тіршіліктің мəселелері, қазіргі уақыттың кезектегі міндеттері, ағымдағы саясат мəселелері, əлемдегі, қоғамдағы жаңалықтар мен өзгерістер (публицистиканы «қазіргі кезең жылнамалары» деп бекер айтпайды), т.б. Публицистикалық стильдің негізгі мақсаты өмірдегі оқиғалар мен фактілерді бағалау, философиялық дүниетанымдық көзқарас тұрғысынан пайымдау мен түйін жасау болып табылады. Публицистикалық стиль тілдің екі қызметін атқарады, бірі – хабар беру, екіншісі ықпал ету. Тілдің екі қызметі, ортақ прагматикалық «əрекеті» публицистикалық стиль тілдің құрылымдық жүйесінің ерекшелігін құрайды. Публицистикалық стильдің хабарлама функциясы тілдің құрылымдық жүйесінің, бейтарап сөздердің қабатын құрайды. Олар – ұлттық тілдің сөз байлығы, стандарт сөздердің лексикалық қатарлар тізбегі. Мəдени коммуникацияда стилистикалық амал-тəсілдер хабарлама жеткізу үшін ауызша жəне жазбаша тілмен берілетін шығарманың стилистикалық нормасы жасалу қажеттігі бірінші орынға қойылады. Тілдің стилистикалық əсер ету жəне прагматикалық мақсат ету функциясынан концептуалды сөздер (бағалаушы лексика), көркемдік тəсіл, сөйлем құрамы, сөйлемдердің компоненттерінің құрылымдық ерекшеліктері айқындалып отырады. Мысалы: хабарламалық жəне əсер ету функциясының өзара ортақ қызмет бірлігінен сөздің экспрессивтігі жəне стандартты сөз үлгілері публицистикалық стильдің негізгі стильдік базасын құрайды, оның жазылуын тездетеді жəне қоғамдық қызметінің əмбебаптық рөлін арттырады. Публицистикалық стильдердің лексикалық базасы көпшілікке тиімді, əсер ету мақсатын көздейді, екіншіден, публицистикалық стильдің лексикалық қабатының стиль түзу қабілетінің өзгермелі сипаты басым екендігін айғақтайды. Публицистикалық стиль саясат пен идеологияның барлық саласында қызмет етеді, сондықтан да еліміздегі және одан щет жерлердегі жаңалықтар мен оқиғаларға баға беру, халыққа ықпал ету сияқты өте маңызды міндет атқаратындықтан, стильдің бұл түрінің аясы барынща кең. Басқа стильдер сияқты, публицистикалық стильдің де экстралингвистикалық және лингвистикалық ерекшеліктері немесе белгілері болады. Экстралингвистикалық белгілері: хабардың толыққанды болуы; баяндаудың нақтылығы; фактографиялылығы; логикалылығы; ықшамдылығы; экспрессифтілігі мен эмоциональдылығы; қимыл-әрекетке итермелеуі. Лингвистикалық белгілері: сөздердің үнемдеп қолданылуы; қалың оқырманға түсінікті болу мақсатында сөздердің ұтымды пайдаланылуы; қоғамдық-саяси лексика мен фраеологияның публицистикалық ыңғайда кірістірілуі; қажетті жерінде публицистикалық стильден басқа стильдердің тілдік құралдарының жұмсалуы. Публицистикалық стиль қазақ тіл мəдениеті мен лингвостилистиканың ең бір үлкен бөлшегіне қызмет етеді. Ол қоғамдық ортаға стилистикалық бағалау категориясы арқылы белгілі сөз бен сөйлемдердің жиынтығын құрайды. Газет стиліндегі стилистикалық категориялар ұстанымы публицистикалық стильдің сөздік қорының концептуалды лексикасын құрайды. Бұрынғы сөздік қордан шыққан сөздер немесе керісінше публицистикалық стильдің негізгі сөздігі болған сөздер қайта айналысқа түсіп, өзінің стильдік бояу, стильдік мағына, стильдік мəнін де өзгертеді. Публицистикалық стиль әдеби тілдің стильдер жүйесінде ерекше орын алады, өйткені ол көп жағдайда басқа стильдер аясында жасалған мәтіндерді өңдейді. Ғылыми және іскерлік сөйлеу шындықтың интеллектуалдық көрінісіне, көркем сөз- оның эмоционалды рефлексиясына бағытталған. Публицистика - интеллектуалдық және эстетикалық қажеттіліктерді қанағаттандыруда ерекше рөл атқарады. Көрнекті француз тіл маманы Шарль Балли «ғылыми тіл – ой тілі, ал көркем сөз – сезім тілі» деп жазған. Бұған журналистиканың ойдың да, сезімнің де тілі екенін қосуға болады. Бұқаралық ақпарат құралдары тарататын тақырыптардың маңыздылығы жан-жақты ой елегінен өткізуді және ойды логикалық жеткізудің орынды құралдарын, автордың көзқарасын білдіруді талап етеді. оқиғалар тілдің эмоционалды құралдарын қолданбай мүмкін емес. Публицистикалық стиль - бұл өте маңызды стиль, оның көмегімен сіз басқа сөйлеу стильдері жеткізе алмайтын нәрсені жеткізе аласыз.Публицистикалық стильдің негізгі тілдік ерекшеліктерінің ішінде стилистикалық құралдардың түбегейлі біркелкі еместігін атаған жөн; арнайы терминология мен эмоционалды боялған лексиканы пайдалану, стандартты және экспрессивті тілдік құралдарды біріктіру, абстрактілі және нақты лексиканы қолдану. Қоғамдық өмірдің белгілі бір сәтіне арналған материалды берудің ең типтік тәсілдерін, ең жиі кездесетін лексикалық бірліктерді, белгілі бір уақытқа тән фразеологиялық бірліктерді және сөздің метафоралық қолданыстарын қолдану публицистиканың маңызды ерекшелігі болып табылады. Мазмұнның өзектілігі журналистті жалпыға түсінікті және сонымен бірге сергектік пен жаңашылдықпен ерекшеленетін оны білдірудің өзекті формаларын іздеуге мәжбүр етеді.Публицистика – лингвистикалық неологизмдердің: лексикалық, сөзжасамдық, фразеологиялық (фразеологиялық) шығу тегінің негізгі саласы және ең белсенді арнасы. Сондықтан бұл стильдің тілдік нормалардың дамуына зор ықпалы бар. жүктеу/скачать 23,03 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|