2-китап indd

121
бір сәт те тоқтаған емес. Оны қорғап қалудың құралы одан кейінгі жерде 
–Конституция, “Тіл туралы заң” мен Желтоқсан оқиғасын ұйымдастырған 
қазақ жастарының екпінді серпілісі мен алаңнан мың рет қайталанған 
“тілім менің!” 
деген ел құлағынан кетпей қойған заңды талабы болды.
Егер ана тіліміз сол кезде, егемендікпен бірге жеке мемлекеттік 
мәртебеге ие болып қалмаған болса, ол егер тіліміз белгілі бір себептермен 
мемлекеттік мәртебені ала алмаған болса, не алса да, орыс тілімен 
қабаттасып алса, онда жабулы қазан жабулы қалпында қалған болар еді. 
Ал бұрынғы жағдайымызда қалу күн сайын нашарлап, шанаға арғымақ пен 
жабыны қосарлап жегіп, біреуінің (орыс тілінің) ілгері сүйреп, екіншісінің 
(қазақ тілінің) кейін тартып, іркес-тіркес күн кешкенінің куәгері ғана болар 
едік.
Құдайға шүкір, біздің бақытымызға, мәселенің ойлағанымыздай оң 
шешілуі егемендігімізбен ілесе келген игілікті істердің бастапқысы еді. 
Біз осы оқиғаны өз кезегінде дұрыс бағаладық па? Тілдің биік мәртебесі 
мемлекет нышандарының бірі ретінде тәуелсіз мемлекетіміздің де, 
халқымыздың да беделін биіктетіп, абыройын асқақтата түскен ұлттың 
марқаюын білдіретін нышан еді.
Рас, біз сол мемлекеттік тіліміздің мемлекетті басқару құралы 
ретіндегі қызметін күні бүгінге дейін толық дамыта алмай келеміз. Бірақ 
“мемлекеттік мәртебе” өзінің көп міндеттерінің ең бастысын - “өз құқығын 
қорғайтын пәрменді құрал екендігін” танытуы. Соның арқасында бұдан 15 
жыл бұрынғы “екі мемлекеттік тілді қалыптастырғысы” келген Е.Колбин 
мырзаның әкімшілік қысымына да, одан кейінгі “шабуылдардан” да 
аман (құқықтық, заңды) күші. Бұл мәселе алдын-ала шешілмегенде 
“мемлекеттік қос тілдіктің” идеясының нәтижесі бұрынғыдан да бетер 
жағдайға ұшырайтын еді. Өз еліңде басқа елдің тілін мемлекеттік тіл етіп 
жұмсаудан асқан азап болмаса керек. Еуропалықтардың бұрынғы отар 
елдері де егемендігімен бірге өз тілдерін қайта дамытуға мүмкіндік алғаны 
да белгілі.
Сөйтіп, егемендікке ие болу қарбаласында қол жеткен тіліміздің 
мемлекеттік мәртебесі оның ең мықты қорғаушы күшіне айналды. Бұл – 
тіл тарихы үшін керек аса маңызды құбылыс. Олай болмаған жағдайда 
баяғы баз қалпымызда қалатын едік.
2. Елбасының тіл тағдыры туралы түйіндеп айтқан тағы бір ірі 
мәселенің бірі – 

жүктеу/скачать 2,63 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: