2. Мәдениет ұғымы және оның мәні
жүктеу/скачать 2,11 Mb. Pdf көрінісі
|
sihymbaev madeniettanu
| ,,Қазақстандағы
шамандықтың қалдығы,, деген мақаласында, әлемдiк дүниенi сүюдi, табиғатқа деген шексiз махаббат пен адамдардың рухын қастерлеудi, аруағын ардақтауды шамандық деп атайды. Қолөнердiң негiзгi салалары - қыш өндiрiсi, ұсталық, зергерлiк, тоқымашылық, тiгiншiлiк, шыны жасау, сүйек өңдеу ағаш өңдеу т.б. дамыды. Ерте ортағасырлардағы iрi қалалар: Испиджаб, Отырар, Тараз, Қойлық, Талхиз т.б. Қалалар негiзгi З ауданнан тұрды: цитадель, шахристан, рабад. Цитадель - әкiмшiлiк ауданы, шахристан – бай- шонжарлар, дiни қызметшiлер, әскер басылар тұратын орталық ауданы. Рабад - қолөнершiлер, саудагерлер мен егiншiлер тұратын шеткi аудан. Б.з.д. III-II ғасырларда қалыптасқан ұлы Жiбек жолының Қазақстан территориясы арқылы өтуi түркi тiлдес халықтарының мәдениетiнiң дамуына қосқан үлесi, тiршiлiгiне әкелген жаңалығы да мол болды. Түркi тiлдес халықтарының жазуы: руналық, орхон-енисейлiк, ұйғырлық жазуларды пайдаланды. 1890 жылы Көкшiн-Орхон өзенiнiң жағасында Күл-Тегiн, Бiлге қаған, Тоныкөк құрметiне орнатылған руналық 69 ескертiкштер табылды. Мұндағы жұмбақ руналық жазуларды 1893 ж. алғаш дат ғалымы В.Томсон оқыды. Халық ауыз әдебиетiне,,Қорқыт - ата,, және ,,Оғызнама,, сияқты түрiк тiлдерiндегi күрделi эпостар. Кесенелер – сәулет өнерiнiң ерекше ескерткiштерi. Халық аса қадiрлейтiн сәулет ескерткiштерiнiң бiрi – Баба әже кесенесi. Мазар XI ғасырда Таразда салынған. XI-XIIғ. салынған сәулет ескерткiшi тараздағы Айша-Бибi кесенесi. Бұл ескерткiште оюдың 20 түрi сақталып, оюлар ерекше архитектуралық сипат, өзара байланыс тапқан. Қарахан кесенесi – XI ғасырда салынған, порталды – күмбездi, төртбұрышты ғимаратқа жататын тамаша сәулет өнерiнiң ескерткiшi. Түркi дәуiрiндегi бейнелеу өнерiнiң ескерткiштерi – тас мүсiнндер. Көбiне адамды бейнелеген мүсiндер – балбал тастар деп аталады. Тас мүсiндерде атақты адамдар және құдайлар бейнелеген оларды зират басына, шығысқа қаратып орнатады. 4. Номадизм – мәдени тип ретінде. Еуразия кеңістігіндегі номадалар мәдениетінің басты ерекшеліктері . Номадизм – мәдениет типi ретiнде. Көшпендiлiк, номадизм – шарушылықтың ерекше түрi және өмiр сүру формасы болып табылады. жүктеу/скачать 2,11 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|