2-тақырып. Түркілердің шығу тегі мәселесі. VI-ХІІ ғғ. Қазақстанның этносаяси тарихындағы түркі факторы

ыпшақтардың Венгрия аумағында қоныстана 
бастауы 1091 жылмен сәйкес келеді. Осы 
жылы қыпшақ ханы Копулха хан Венгрияға 
сәтсіз жорықтарын ұйымдастырған болатын. 
Олардың көпшілігі тұтқынға түсіп, кейіннен 
босап Венгрия корольдігінің аумағында 
қоныстанады. 
XIII ғасырдың басында монғолдар тұтқындарды 
Еуропа, Сирия, солтүстік Африка, Үндістан, 
Египетке арзан бағамен жаппай сата бастады. 
. 
Венгр корольдері өздерінің ішкі және сыртқы 
жауларына қарсы қыпшақтармен бірнеше рет 
әскери одақ жасасады. Венгрияда тұрған жеті 
қыпшақ хандарының есімдері белгілі. Олар 
Ретел, Бунга, Ете, Гурзул, Кубат, Овшад және 
Байта. 
Ортағасырларда өзін сыйлайтын мұсылман 
билеушісінің жеке гвардиясы болған екен. Жеке 
гвардия Үндістанда гулямами, Египетте мамлюктер 
аталған. Олар өз билеушілеріне адал қызмет еткен. 
Ең күшті мамлюктер мен гулямамилар түріктер мен 
кавказдық құлдар саналған.
Қыпшақтар мұнда өздерінің екі ордалары – 
Үлкен және Кіші Куманияларын құрды. 
Қыпшақ ақсүйектері корольдіктің саяси 
өміріне белсене араласып, жоғары 
қызметтерді иеленді. Бұл венгр ақсүйектерінің 
ашу-ызасын тудырды. 
Египет сұлтаны Айюбид әулетінің өкілі Мәлік Салих 
(1240-1294 жж.) Ніл өзенінің шығыс жағалауы 
бойында мамлюктер үшін арнайы әскери қалашық 
салдырады. Нілді Египетте Бахр - теңіз деп атайды. 
Құлдар Бахр-мамлюктер аталды. 
1222 жылы король II Андрей венгр 
ақсүйектерінің қысымымен қыпшақ 
билеушілерінің құқықтарын шектеуге 
мәжбүр болды. Бірақ король үйімен туыстық 
байланыстар орнатып, тамырын терең жайған 
қыпшақтар мемлекеттік істерден біржола 
ажырай қойған жоқ. 
Тарихтан осы мамлюктердің өкілі Бейбарс өзінің 
ақылы, ерік- жігері, әскери қабылеті, күш-қуаты 
арқасында Египет тағында 17 жыл 2 ай 12 күн билік 
құрды. Ол Египетте өзіндік мамлюктік басқару 
жүйесін енгізді. 

жүктеу/скачать 4,75 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: