23. Л. Пастердің
Микроорганизмдердің табиғатта таралуы
жүктеу/скачать 132,41 Kb.
|
| 44. Микроорганизмдердің табиғатта таралуы
Микроорганизмдер табигаттын барлык жерінде таралган: топыракта, суда, ауада, жануарлар менесімдіктердін устінгі бетінде, жануарлар мен адамдардын ішегінде, коршаган ортадаты барльк заттарда кездеседі. Сонымен катар микроорганизмдер шелдегі кумда, Арктика мен Антрактиданы кар, муз бен суда, шахта мен теніз тубінде, бірнеше километрлік биіктіктегі стратосферада кездеседі. Олар элемнін тірі зат ретінде айтарлыктай белігін курайды. Мысалы, 1 мл лас суда бірнеше жуз миллион микробтар, ал 1 гр тынайтылан топыракта бірнеше миллиард микробтар кездеседі. 1 гектар тынайтылган топырактын жыртыл ан кабатында 5-10 тонна микроорганизмдердін массасы куралады. Алайда кеп гасырлар бойы адамдарга микроорганизмдер туралы ешнарсе белгісіз болды. Микроорганизмдер - тек кана микроскоппен керуге болатын оте усак тірі организмдер. Буларды алгаш рет 17- гасырда голланд галымы Антони Ван Левенгук ашкан. Кейде микробтарта вирустарды да жаткызады. Мелшері жагынан микроб тым усак болгандыктан, оларды табиги субстраттардан окшаулап алуда (таза дакыл куйінде), осіруде жоне зерттеуде ерекше тасілдерді колдануды кажет етеді. Микробты зерттейтін рылым саласы - микробиология. Микробтардын басым кепшілігі бір клеткалы организмдер. Олар, кобінесе карапайым беліну аркылы тез кебейеді. Коп клеткалы организмдерге тэн оте курделі жынысты кобею процесі булардын кобінде болмайды. Микроорганизмдердін табиратта таралуы. Мелшері, сондай-ак эр турлі заттарды коректену козі ретінде сіціру, коршаган орта жандайларына онай бейімделу кабілетіне байланысты микроорганизмдер табигатта кен таралган жоне тіпті тіршіліктін баска турлері жок жерлерде де кездеседі. Микроорганизмдердін табиги тіршілік ету ортасы - топырак, су жэне адам мен жануарлар организмдері. Ауа микробтардын дамуына колайлы орта емес, ойткені онын, курамында тамшы суйык су жок, бірак ауага жер бетінен немесе заттардан шанмен бірге тусу аркылы коптеген микроорганизмдер уакытша тіршілік ете алады. Топыракты мекендейтін микроорганизмдердін саны мен турлік курамы онданы ылгал мен коректік заттардын болуымен, коршаган ортанын реакциясы, температура жане аэрация дорежесімен аныкталады. Топырак-микроорганизмдерді тікелей кун соулесінін зиянды эсерінен коргайды. Топырак - бул бактериялардын, балдырлардын, саныраукулактардын, карапайымдылардын эр турлі турлерінін тіршілік ету ортасы. Жаксы онделген топырак микроорганизмдерге оте бай. 1 г топырактаны бактериялардын саны бірнеше миллион болуы мумкін, балдырлар - 100 мына дейін, саныраукулактар - онда ан мын. Топыракты мекендейтін микроорганизмдердін жалпы беткі ауданы бар. Сонымен, 1 гектар топырактын егістік кабатында микроб жасушаларынын беткі кабаты 500 гектарга жуыктайды. Бул микроорганизмдердін топыракка оте белсенді эсерін корсетеді. Бактериялардын копиілігі 15- 20 см терендіктегі топырактын жогарны кабатында дамиды. Балдырлар 10 см-ге дейін кабатта дамиды жане кейде топырактын мол гулденуіне себеп болады. Омір процесінде оттегін белу аркылы олар топырактын аэрациясына ыкпал етеді. Жорарны кабаттын жаксы аэрациясы жагдайында микроскопиялык саныраукулактар каркынды дамиды. Топыракта курттар кецінен усынылган, олар топыракты копсытып, оттегінін терен кабаттарга енуін камтамасыз етеді. жүктеу/скачать 132,41 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|