түрлерге (типологиялық
топтау)бөлеміз. Кейде түрдің өз ішінде бірнеше топқа(подвид) бөлшектенуі
мүмкін.
Орыс тарихнамасында деректерді топтау мәселесіне ХІХ ғасырдың30-жылдары
көңіл аудара бастады. Орысжылнамалары мен заңнамалық актілерді
түрлендіріп оларды ғылыми талдау жолға қойылды. Дегенмен деректерге
түбегейлі көзқарастың өзгеруі орыс ғалымы
А.С.Лаппо-Данилевскийдің есімімен тығыз байланысты
. Ол деректің ғылыми негізіне салмақ салды. Ол тарихи деректің болған оқиғаға
жақындығын ескерді. Осының негізінде ол деректерді екі топқа бөлді:
бейнелейтін деректер және көрсететін деректер (
источники, изображающие факт и источники, обозначающие факт.) біріншісін
мәдениеттің қалдығы (
остатками культуры), екіншісін –
тарихи хикаяттар (
историческими преданиями). Болған оқиғаның қалдығын ол
мәдениеттің қалдығы деп есептеді. Оған ол
біздің заманымызға дейін жеткен заттай жәдігерлерді, заңнамалық актілерді
жатқызды
. Ал болған оқиғаны баяндайтын деректерді хикаяттар санатына
кіргізді. Екінші топтағы деректер мұқият талдауды,тексеруді қажет
етеді.Өйткені ол белгілі бір автордың санасындағы субъективті көрініс. Алғаш-
қы топтағы деректер шынайы, объективті. Дегенмен оларды да күні бұрын
тексерістен өткізу қажет деп есептеді орыс ғалымы.
А.С.Лаппо-Данилевский өз заманында орыс тарихнамасында тарихтың
әдіснамалық мәселелерімен алғаш айналысқан ғалым. Сондықтан да оның
жасаған тарихи деректерді топтауының методологиялық тұғыры берік болды.
37
Кеңес тарихшылары ХХ ғасырдың 50-інші жылдарына дейін деректерді топтау
мәселесіне елелі бір жаңалық кіргізе алған жоқ.
Ғасырдың екінші жартсында тарихшылар теориялық-методологиялық
тақырыптарға көңіл аудара бастады. Өзекті мәселелердің қатарына тарихи
деректерді тиімді пайдалану проблемасыда кірді.
1975 жылы кеңес ғалымы