І-БЛОК. ЕЖЕЛГІ АДАМДАР ЖӘНЕ КӨШПЕЛІ ӨРКЕНИЕТТІҢ ҚАЛЫПТАСУЫ
Тақырыбы:
Атқа міну мәдениетінің генезисі
Жоспар.
1. Көшпелілер тарихын кезеңдеу.Көшпеліктің қалыптасуының алғы шарттары.Атқа міну мәдениеті.
2.Прото және ежелгі түріктердің мәдениет генезисі.Прототүрік және протомонғолдық элементтердің ежелгі байланыстары.
3.Жетісу және Тянь-Шандағы үйсіндердің этносаяси бірлестіктері.Үйсіндердің шығу тегі.
Негізгі әдебиеттер:
Таймагамбетов Ж.К., Байгунаков Д.С. Қазақстанның тас дәуірі (зерттелу тарихы мен негізгі мәселелері). – Алматы: Қазақ университеті, 2008. – 266 б.
Толеубаев, А. Т. Раннесакская шиликтинская культура [Текст]: научное издание / А. Т. Толеубаев. - Алматы: ИП «Садвакасов А. К.», 2018. - 528 с.
Зайберт В.Ф. Ботайская культура. – Алматы: Қазақпарат, 2009. – 576 с.
История древнего Казахстана. Под ред Байпакова К.М. - 2-е изд. - Алматы: Рауан, 1996. - 112 с.
Подушкин А.Н. Арысская культура Южного Казахстана IV в. до н.э. – VI в. н.э. – Туркестан: МКТУ, 2000. – 202 с.
Қосымша әдебиеттер:
Акишев А. Искусство и мифология саков. Ин-т истории, археологии и этнографии Академии наук Казахской ССР. Алма-Ата: Наука, 1984. - 176 с.
Акишев К. А., Кушаев Г. А. Древняя культура саков и усуней долины реки Или. Алма-Ата: Изд-во АН КазССР, 1963. - 298 с.
Ахинжанов С.М., МакароваЛ.А., Нурумов Т.Н. К истории скотоводства и охоты в Казахстане. Алма-Ата: Ғылым, 1992. - 217 с.
Көшпелілер туралы түсінік алдымен отырықшы халықтар арасында қалыптасты.
Б.з.д. V ғасырда өмір сүрген тарихшы Геродот көшпелі скиф тайпаларының тұрмысын мадақтап жазды. Көшпелілердің табиғат аясындағы өмірін басқа да антик тарихшылар, философтар, орта ғасырлар ойшылдары сипаттады. Оларға табиғаттың төл баласы сияқты көшпелілер өмірі таза, қулық-сұмдықтан, отырықшы-қалалық өркениеттің жаман қасиеттерінен ада болып көрінді.
Сонымен қатар көшпелілер туралы нашар түсініктер сол ерте заманда-ақ қалыптасты.
- Көне Қытайда «көшпелілер жабайы, мәдениеттің қас жауы» деген түсінік қалыптасты.
-Еуропада да көшпелі ғұндарды «тағы-жабайылардың тұқымы, өркениеттің жауы» деп есептеді.
XVIII—XIX ғасырлардағы Еуропа ғалымдары да көшпелілер туралы өз көзқарастарын білдіріп отырды. Мысалы,
