Мысалдар қарастырайық.
3-мысал. Сандар тізбегіндегі заңдылықты анықтаңдар және тағы да үш санды жазып шығыңдар:
7, 8, 12, 21, 37, ...
Шешуі: Сандар тізбегіндегі белгісіз үш сандар x, y, z болсын, яғни 7, 8, 12, 21, 37, x, y, z. Берілген тізбектің көрші тұрған сандарының айырымы мынадай тізбек құрады:
1, 4, 9, 16, 25, 36, 49.
Олай болса,
Демек, белгісіз сандар 62, 98, 147-ге тең.
Жауабы: 62, 98, 147.
4-мысал. Сұрақ белгісі орнына қандай сан қойылу керек?
7, 15, 31, ?
Шешуі: Мұнда сандар тізбегі мынадай ереже бойынша құрылған:
Демек, сұрақ белгісі орнына 63 саны қойылу керек.
Жауабы: 63
5-мысал. Сұрақ белгісі орнына қандай сан қойылу керек?
1, 4, 12, 15, ?, 48, 144.
Шешуі: Мұнда сандар тізбегі мынадай ереже бойынша құрылған:
Демек, сұрақ белгісі орнына 45 саны қойылу керек.
Жауабы: 45.
2,Натурал аргументті функция сандар тізбегі, ал тізбекті құрайтын сандарды тізбектің мүшелері деп атайды.
Тізбек мүшелері сәйкес мүшелердің индексі (реттік нөмірі) көрсетілген әріппен белгіленеді: а1,а2,а3,...,аn...
Берілген жазуда:
а1 саны – тізбектің бірінші мүшесі;
а2 саны – тізбектің екінші мүшесі;
а3 саны – тізбектің үшінші мүшесі;
..........................................................
аn саны тізбектің n-ші мүшесі;
.....................................................
Мысалы:
Тізбекті қысқаша немесе түрінде жазуға болады.
Сандар тізбегі әртүрлі тәсілдермен беріледі.
Сандар тізбегінің баяндау тәсілімен берілуі.
1-мысал. Натурал сандар қатарының квадраттарынан тұратын тізбекті жазайық.
Шешуі: Ол үшін 1;2;3;4;5;....; n; ..... натурал сандар қатарының әрбір мүшесін квадраттау қажет. Сонда 1; 4; 9; 16; 25; 36;.....
Сандар тізбегінің аналитикалық тәсілмен берілуі.
Егер тізбек, n-мүшесінің формуласы арқылы берілсе, онда ол аналитикалық тәсіл болып табылады.
2-мысал. Берілген формула бойынша тізбектің кез келген мүшесін анықтауға болады.
Мысалы; егер болса, онда
егер болса, онда
Сандар тізбегінің рекуренттік тәсілмен берілуі.
3-мысал. Тізбек рекуренттік формула түрінде берілген және . Тізбектің бесінші мүшесін табу керек.
Шешуі:
Сандар тізбегінің графиктік тәсілмен берілуі.
4-мысал. Сандар тізбегінің графигі абциссалары – натурал сандар, ал ординаталары – осы сандарға сәйкес тізбек мүшелерінің мәндері болатын оқшауланған нүктелерден тұрады.
Cандар тізбегі функция ретінде тек алғашқы n натурал сандар жиынымен немесе барлық натурал сандар жиынымен де берілуі мүмкін. Осыған байланысты сан тізбегі сәйкесінше шекті және шексіз тізбекке бөлінеді.
Мысалы, нөлмен аяқталатын бүтін оң екітаңбалы сандар жиыны: 10;20;30;40;50;60;70;80;90- шекті тізбек, ал 1;2;3;4;5;....,n,...- шексіз тізбек болып табылады.
Тізбектің әрбір кейінгі мүшесінің алдыңғы мүшесіне қатысты орналасу ретіне қарай тізбек өспелі (егер ) және кемімелі (егер ) болып бөлінеді.
Өспелі және кемімелі тізбектер бірсарынды тізбектер деп аталады.
Бір ғана саннан құралған тізбек тұрақты тізбек деп аталады.
Мысалы, 2;2;2;2;....;2;....
148, 149, 150 есептер ауызша.
151 есеп. а) ; ; .
ә) ; ;
б) ; .
152 есеп.
а)
ә) .
б) ;
155 есеп. а) .
ә)
157 есеп. а) 2;4;8;16;...; .
ә) -1;1;-1;1;...;
б) 1;3;5;7;...
Достарыңызбен бөлісу: |