37.Қазақ тіліндегі диалектілердің шығу төркіні мен қалыптасуы, пайда болу жолдарын түсіндіріңіз, мысалдармен негіздеңіз.
Қазақ тіліндегі диалектілік ерекшеліктер тарихы, шығу төркіні жағынан екі топқа бөлінеді. Олар: Қазақ тілі мен оның сөйленістеріне тән өзіндік тума элементтер. Бұл топтың ішінде ескі көне тайпа тілдерінің қалдығы да, кейінірек Қазан төңкерісінен кейін пайда болған диалектілік ерекешілктер де бар. Мәселен, пал бал сөздерінен п мен б ның алмасуы, барғын келгін бар кел, кемпірауыз атауыз сияқты сөздер біраз уақыт бұрын пайда болған т.б
Қазақ сөйленістеріне басқа тілдерден ауысқан кірме элементтер, бұл топқа араб, иран, орыс және түркі тілдернінен енген сөздер кіреді. Мәселен, жүдә өте, мұштау жұдырықтау т.б
38.Термин сөздер,пайда болу жолдары мен принциптері, концептуалды кестеге түсіріңіз.
Термин сөздер дегеніміз ғылым мен техниканың әр түрлі салаларында қолданатын сөздерді айтамыз. Термин сөздер ғылымның қай саласына қатысты болса сол салада қолданылады. Мәселен, тіл білімінің терминдері: әріп, дауысты, дауыссыз дыбыстар, антоним, тырнақша, үтіс т.
Дүние жүзіндегі халықтардың барлығана ортақ қолданылатын сөздерін халықаралық немесе интернационалдық термин деп аталады. Мысалы: химия, атом, электр, морфология т.б
Терминдер екі түрлі жолмен жасалады:
Басқа тілден енген сөздерге қазақ тілінен балама табу.
Мысалы: кеден таможня, егемен суверенитет, кешен комплекс, жарғы устав т.б
Тілімізге орыс тілі арқылы келген, қазақша баламалары жоқ интерноционалдық терминдер
Мысалы: квадрат, куб, глобус, карта т.б
Баламасы бар термин сөздер
|
Қазақша баламасы жоқ интернационалдық сөздер
| |
1) жергілікті және көне сөздерден жасалған термин сөздер: универсал – әмбебап, устав – жарғы, рынок – нарық, комплекс – кешен, администратор – әкім, т.б.
2) тілімізде бар сөздерді біріктіру арқылы жасалған термин сөздер: семья – отбасы, музей – мұражай, герб – елтаңба, гимн – әнұран, паспорт – төлқұжат, т.б.
|
1)коэффициент, синус, куб, азон, аммиак, карта, материк, глобус, синтаксис, диалект, антоним, дисфемизм,т.б.
|
Достарыңызбен бөлісу: |
