34. Биоценоздағы жайылым құрылымы. Биоценоз
Ағзалардың биоценоздағы қарым-қатынастар. Комменсализм. Мутуализм. Нейтрализм. Аменсализм
жүктеу/скачать 23,77 Kb.
|
34-39 Ақнұр экология
- Бұл бет үшін навигация:
- Комменсализм
| 36. Ағзалардың биоценоздағы қарым-қатынастар. Комменсализм. Мутуализм. Нейтрализм. Аменсализм
Ағзалар арасындағы байланыстар түрі Бір ағзаның басқа бір ағзаға әсері оң, теріс және бейтарап болуы мүмкін.Олар бейтараптық (НЕЙТРАЛИЗМ), мутуализм, комменсализм, аменсализм. Комменсализм -бірлесіп өмір сүрудің нәтижесінде бір түрдің дарасы пайда табады, ал екінші түр бейтарап болады. Комменсализмнің екі түрін ажыратады : сииойкия және трофобиоз. Сииойкияға мысал – актиния мен кейбір тропикалық балықтардың түрі арасындағы қарым-қатынас түрі. Балықтар жыртқыштардың шабуылынан атпа жасушалары бар актиниялардың қармалауыштарының арасында тығылады. Трофобиозға жыртқыштар мен қалдықтарды жейтін ағзалар мысал бола алады. Мысалы, гиеналар арыстандардың жегеннен кейін қалдырып кеткен аң қалдықтарын жейді. Мутуализм(симбиоз, кооперация) – әр түрге жататын ағзалардың бір-біріне пайда әкеліп, селбесіп тіршілік етуі. Мутуализм түзетін ағзаның біреуі немесе екеуі де бір-бірінсіз тіршілік ете алмайды. Мысалы, шөпқоректілер мен олардың ішегінде тіршілік ететін жасумықшаны (целлюлозаны) ыдырататын бактериялар. Батериялар жасумықшаны қорытатын ферменттерді бөліп шығарады, ал шөп қоректі тұяқтылар мұндай ферменттерді өздері түзбейді, сондықтан шөпқоректі тұяқтылар үшін бактериялар міндетті түрде қажет. Ал бактериялар шөпқоректі тұяқтылардан қоректі заттар мен оптимум жағдайцлары бар тіршілік ортасын алады.Нейтрализм – бір аймақтық тіршілік ететін екі түрдің (популяция) бір-біріне не оң, не теріс әсер етуі. Мысалы, тиіндер мен бұғылар бір-біріне айтарлықтай бір әсер етпейді.Амесализм-бір түрге жататын дараның басқа түрге жататын дараға басымдылық көрсетіп,бірақ өзі екінші дарадан теріс әсер алмауы.Мысалы,қарағай меноның астында өсетін өсімдіктерді көлеңкелеп,өсуін тежейді. Аллелопатия (антибиоз) аменсализмнің көп таралған түрі.Бұл кезде бір ағзаның сыртқы ортаға бөліп шығарған заттар екінші ағзаның дамуын тежейді.Мысалы,пеницилл саңырауқұлағы бөлетін антибиотиктер бактериялардың дамуын тежейді.жүктеу/скачать 23,77 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|