Қабылдаудың тұтастығы. Қабылдауда заттардың қарапайым бөлшектері жөніндегі біліктерді біріктіру арқылы тұтастай бейне жаратамыз.
Тұтастық - қабылдаудың құрылымды болумен байланысты. Қабылдау көп жағдайда біздің мезеттік түйсінулерімізге тура келе бермейді, әрі сол түйсіктердің қарапайым қосындысынан жасалмайды. Адам дерексізденген қорытынды құрылымды қабылдайды. Мысалы, тыңдаушы үшін ән-күй бірінен соң бірі келетін ноталарымен емес, біртұтас әуенімен мәнді.
4
«10 айырмашылықты тап».
Зейін көлемін, тұрақтылығын және заңдылықты дәлелдей алу қабілетін дамыту
Зейінді 6ip жерге тұрақтатып, жинақтай алу арқасында адам iстеп отырған iciн тереңінен түсініп, оның әр түрлі байланыстарын анықтайды. Зейінді тұрақтата алушылық саналы әрекетке өзінді жеге алудың басты 6ip белгісі болып табылады.
Зейінді осы қасиетінің оқу процесінде маңызы зор. Сабақ үстінде баланың назарын көп нәрсеге аудармай, басты бip нәрсеге не белгілі 6ip әрекетке ғана аударып, оған тұрақтатып әдеттендіру керек. Сонда ғана бала есейген кезде үлкендердің көмегінсіз-ақ зейіннің тиістi объектеіге жинақтай алатын болады.
Ересек адамдар жұмыс үстінде зейіннің 40 минуттай 6ip объекте тұрақтата алады. Осындай 10—20 минуттық зейін қоюшылықтан кейінгі бірнеше секундта көңілдің 6ip нәрсеге бөлінуі сол жұмыстың одан ары ұйымдастырылуына ешбір нұқсан келтірмейді. Қайта бұл секілді тынығу, жұмысты бірнеше сағат бойы жақсы, тұрақтап icтeyre мүмкіндік береді
5
«Қисынсыздар»
Бейнелі логикалық ойлауды бағалау
Негізінде баланың логикалық ойлау қабілеті дегеніміз – қарапайым математикалық алғашқы ұғымдарын меңгертуден басталады десек қателеспейміз..Оны жүйелі түрде шыңдау тәрбиешінің басты міндеті. Мектепке дейінгі жастағы балаларда сөздік-логикалық ойлау мектеп жасындағылардан кейінгілерге тән көрнекі әрекеттік, және көрнекі бейнелі ойлауына қарағанда қарқынды дамиды. Ойлаудың бұл түрін қолдана алу, мектеп жасына дейінгі балаларды үш деңгейде қарастырылады.
6
«Кімге не жетіспейді»
Зейінді, ойлауды психологиядық диагностикалау.
Мектеп жасына дейінгі шақта даму өте қарқынды, жедел өтеді, жеке қалыптасу, балалардың іс-әрекеті кеңейеді. Бұл шақта танымдық даму қарқынды дамуымен ерекшеленеді. Ана тілін меңгеруі, түстерді қабылдауы қалыптасады, көлем, форма, кеңістікті бағдарлау, уақытты бағдарлау, зейін, ес, қиял түрлері, ойлау операциялары: топтау, жинақтау, салыстыруы қалыптасады.
Психологтың міндеті балалардың психикалық даму ерекшеліктерін анықтау, психикалық жаңарулардың қалыптасуын, жас ерекшеліктерін, білім, дағды, әдет, жеке қасиет деңгейінің жас ерекшелігіне сәйкестігін анықтау жатады
7
«Сөздерді еске сақтау»
Есту есін дамыту.
Есті дамытуға арналған жаттығулар • Аутотренинг: «Мен бәрін орындай аламын» Мен барлығын жақсы кӛремін, сол үшін кӛздеріме рахмет. Мен барлығын жақсы естимін, сол үшін құлақтарыма рахмет. Мен барлық жерге барамын, сол үшін аяқтарыма рахмет. Мен барлық жұмысты атқарамын, сол үшін қолдарыма рахмет. Мен барлығын білемін, сол үшін басыма рахмет.
8
«Не артық»
Топтау және ерекше белгілерді айыра білу қабілетін , логикалық байланысын, түсінігін зерттеу.
«Ойлау жанның өте бір қиын, терең ісі. Жас балаға ойлау тым ауыр, сондықтан басқыштап іс істеу керек. Оқулықтағы берілген тапсырмалар, суреттер баланың жанына дұрыс әсер ететіндей, білімге деген ынта – ықыласы, құштарлығы болуы керек».
Баланың логикалық ойлауы арқылы тілін дамыту үшін , тәрбиешіге оның ториясын терең білу міндеті жүктеледі.
Логикалық ойлауды дамытудың кестесі арқылы тіл дамыту жолдарының кестесін жасауға болады.
Мектеп жасына дейінгі балалардың логикалық ойлау қабілетін дамытуда сұрақтардың алатын орны ерекше. Сондықтан балаға қойылатын сұрақ жүйелі, әрі түсінікті болу керек.Сұрақтар қоя білу қиялдаудың ең жоғарғы сатысы және нәтежелі ойда негізгі рөл атқарады. Ойын арқылы мектеп жасына дейінгі балалардың негізгі іс-әрекеті және олардың айналадағы өмірден алған білімдерін, әсерлерін, жинақтаған тәжірбилерін өз бетінше іс жүзіне асырады .Сондықтан ойын балалар үшін өзіне тән жүру барысымен, мақсатымен маңызды. Міне, осыдан баланың логикалық ойын қиялдау қабілеті шыңдалады, дамиды. Бұл қазіргі заманға өте қажет.Өйткені, бұл компьютер ғасыры.
9
«Талаптану, ниеттену сатысы»
Баланың оқуға қызығушылығын зерттеу.
- ең алдымен, оқуға және жеке оқу пәндері мен сабақтарға онды қатынастың қалыптасуы;
- мұндай қатынасты оқушылардың табыстағы сенімділігін қолдайтын тапсырмаларды шешуден бастауды ұйымдастыру;
- оқушының шағын жетістігін қолдап, сұрау, төзімділік таныта тындай білу.
Үлгермеуші оқушыларда өзіндік оқи білу қабілетін нығайту үшін мына
жұмыстарды басшылыққа алу қажет:
- білімдегі проблемаларды жою;
- білім қорын байыту;
- білімді барлық параметрлер бойынша (толықтығы, жүйелілігі, әрекеттілігі, беріктігі) дамыту;
- оқушыларды нұсқауларға сәйкес әрекет етуге үйрету;
- күрделі қимылдарға арнайы үйрету;
- түрлі әдіс-тәсілдерді пайдалана білу және оларды қолдану;
- жоспарлар мен көрнекіліктер қолдану.
Жеке дара айырмашылықтар адамдардың танымдық ортасына да қатысты. Біреулерінде көру есінің қабілеті, тағы біреулерінде –есту, үшіншілерінде- көру-қозғалысты естің түрі басым. Кейбіреулерде көрнекі- образды, біреулерде- абстрактілі-логикалық ойлау жақсы дамиды. Сондықтан да бірі материалды көру қабилетінің көмегімен, бірі- есту арқылы жеңіл қабылдайды.
10
«Еркін жіктеу»
Логикалық ойлау элементтерін дамыту диагностикасы
Күрделі сұрақтарға жауап табу арқылы ауызша-логикалық ойлау процестерінің келесі әрекеттері қалыптасады: салыстыру, талдау, синтездеу, абстракция және қорыту.
Ойлау әрекеті ретінде, салыстыру құбылыстар мен объектілер арасындағы ұқсастықтар мен айырмашылықтарды іздеуге негізделген. Салыстыру теориялық танымның негізгі құралы болып табылатын классификацияны тудыруы мүмкін.Күрделі құбылыстың құрамдас элементтерге немесе қасиеттерге бөлінуі және оларды кейінгі салыстыру ойлау әрекеті талдау деп аталады.Синтез ойлау әрекеті ретінде талдаудың кері бағыты болып табылады. Ол сізге тұтастай ақыл-ойды қалпына келтіріп, аналитикалық берілген элементтердің тұтас көрінісін қалыптастыруға мүмкіндік береді. Шындықты терең түсіну талдау мен синтезді бірлесіп пайдалану арқылы жеңілдетіледі.Маңызды ерекшеліктер мен объектілердің қарым-қатынасын, басқалардан абстракциямен бөлінуіне негізделген ой-әрекет – маңызды емес, абстракция. Шын мәнінде жеке объектілер ретінде мұндай оқшауланған сипаттамалар жо
