№№4-9(49-54), сәуір-қыркүйек, апрель-сентябрь, April-September, 2014

№№4-9(49-54), сәуір-қыркүйек, апрель-сентябрь, April-September, 2014         ISSN 2307-020X 
Elorda ġylymi habaršysy – Naučnyj vestnik stolicy – Scientific messenger of the capital 
______________________________________________________________
 
 
 
 
125 
Сүт – барлық жастағы адамдар үшін жұғымдылығы жоғары, оңай сіңетін ӛнім. 
100  грамм  сүтте  3  грамға  жуық  белок,  кӛптеген  мӛлшерде  оңай  сіңірілген  кальций 
мен фосфор қосындылары, сондай-ақ белгілі мӛлшерде А1, В2, Д дәрумендері  бар. 
100  грамм  сүт  ағзаға  60-қа  жуық  килокалория  береді  екен.  Сүттің  пайдасы  шаш 
етектен. 
Адамзат  баласы  дүниеге  келген  кезде  әуелі  ана  сүтін  қорек  етеді.  Ана  сүті 
ӛмірге  келген  жас  сәбидің  дамып,  ӛсуіне  ықпал  етеді.  Себебі,  оның  құрамында 
балаға  қажетті  элементтер  бар.  Жас  сәбиге  сүт  қаншалықты  қажет  болса,  үлкен 
адамдарға  да  соншалықты  қажет.  Сүт  құрамындағы  ақуыз  тырнақ,  шаш  ӛсімін 
жақсартып, сүйектердің қатайып, мықты болуына әсер етеді. Күнделікті майлылығы 
тӛмен сүт ӛнімдерін пайдалану ас қорыту жүйесін жақсартады. 
Сүт те бар элементтер айранда да бар. Сондай-ақ, айран да ағзадағы зат алмасу 
жүйесін  жылдамдатады.  Артық  салмақтан  арылуды  кӛздейтін  жандар  күніне  1 
стакан айран ішсе, діттеген мақсатына жете алады. Әсіресе, айранды кешкі уақытта 
ішкен пайдалы. 
Қазақтың  ұлттық  сусындарының  (айран,  қымыз,  сүт,  шұбат)  адам 
денсаулығына  тигізетін  пайдасы  орасан  зор.  Бабаларымыз  қадірлеген  жылқы 
малының сүті – қымыздың емдік қасиеті бар екендігі ежелден мәлім. 
Қуырылған  тағамға  қарағанда,  қайнатылған  немесе  буға  піскен  тағамдар 
организмге  пайдалы  болып  келеді.  Себебін  түсіндірсек,  қуырылған  тағамдағы 
барлық  дәрумендер  ӛз  қасиетін  жоғалтады.  Сосын  оның    асқазанда  қорытылуы  да 
ӛте қиын болады. Майлы тағамдар бауырымызға зиянын тигізеді. 
«Ұяда не кӛрсең, ұшқанда соны ілерсің» демекші, отбасында осы тамақтануға 
да мән берген жӛн. Себебі біз үлкендерге қарап ӛсеміз, соларға қарап бой түзейміз. 
Олар біз үшін үлгі алатын адамдар. 
Біздің отбасында жатар орынға бір стақан су ішеміз. Стақандағы суға бір қасық 
бал  қосып,  әбден  араластырамыз.  Бал  да  ӛте  пайдалы,  дәрумендерге  бай  тағам. 
Әкеміз аптасына бір рет балық жеу керек деп балық әкеледі. Балықты әр түрлі етіп 
пісіреді анам. Кейде балықтан сорпа дайындайды. Бұл ӛте пайдалы екенін түсіндірді. 
Себебі  балықтың  да  дәрумендерге  бай  екендігін  түсіндік.  Әжелеріміз  жеміс-
жидектерді  кӛп  пайдалану  керек  дейді.  Енді  олардың  денсаулыққа  пайдалы  екенін 
барлығы біледі. 
Бірақ кептірілген жемістердің пайдасын білмеген екенбіз. Оларға ӛрік, мейіздің 
түрлері  жатады.  Былтыр  қыста  Шымкенттен  келген  туысқандарымыз  қауынның 
кептірілгенін,  яғни  «қауын  қақ»  әкелді.  Барлығымыз  жеп,  таң  қалдық  «Адамнан 
қулық  артылмайды»  деген  осы  емес  пе?  Қауын-қарбыз  дегеніміз  адам  организміне 
ең  пайдалы  дәрумендерге  бай  бақша  дақылы  екен.  Жаңғақтар  мен  дәнектер  біздің 
миымызға пайдалы минералдарға бай екенін енді білдік. Шынын айтқанда күнде жеп 
жүрген тағамдарымыздың пайдасы мен зиянын ешқашан ойлап кӛрмеппіз. 
Осыны  білген  ӛзімізге  пайдалы.  Себебі  денсаулыққа  зиянды  тағамдар  біздің 
денсаулығымызға зиян. 
Аналарымыз әр күні кешкі тамаққа әр түрлі салаттар жасайды. Оған қосылған 
заттардың ішінде міндетті түрде аскӛк немесе кӛк пияз, сарымсақ болады. Соларды 
мойындайық,  ұнатпаймыз.  Бірақ  дәл  солардың  пайдасы  шаш  етектен  екен.  Біздің 
жеген тағамдарымызды қорытып, иммунитетімізді кӛтереді екен осылар. 
Ия,  қыста  кейде  тұмау  болсақ,  тез  жазыламыз,  кейде  ұзақ  ауырамыз.  Оның 
себебі организмнің әлсіздігі екен. Сондықтан ащы деместен, пиязды тамаққа қосып 
жеп  тұру  керек.  Сарымсақ  организміміздегі  қанның  құрамын  тазалап,  иммунитетті 
кӛтереді екен. 

№№4-9(49-54), сәуір-қыркүйек, апрель-сентябрь, April-September, 2014         ISSN 2307-020X 
Elorda ġylymi habaršysy – Naučnyj vestnik stolicy – Scientific messenger of the capital 
______________________________________________________________
 
 
 
 
126 
Жазда аналарымыз банкаға жапқан компот шырындардың пайдасын біліп, таң 
қалдық.  Шырынның  құрамындағы  дәрумендер  ішкі  ағзаларымыз  бауыр,  бүйрек, 
жүрек, ӛт, ішектерге пайдалы екен. 
Біз жеген тамақтарымыздың пайдасы мен зияны туралы ешқашан ойламаппыз. 
Бірақ  біз  бәрін  түсіндік.  Енді  таңғы  астағы  сүттен  жасалған  барлық  тағамдарды 
қалдырмай жеп қоямыз. Кейде мектепке таңғы асты ішпей кеткен кездерде әр түрлі 
газдалған, бояулар қосылған сусындар мен әдемі қағаздардағы қатырлақ тағамдарды 
алып  жейтін  едік.  Олардың  зиянын  естіп,  кӛріп  білдік.  Енді  оларды  пайдаланудан 
аулақпыз. 
Бірінші  байлық  –  денсаулық.  Егер  денсаулығың  жақсы  болмаса,  барлық  алға 
қойған  мақсаттарыңа  жете  алмайсың.  Біз  аурухананы  жек  кӛреміз,  оған  ешқашан 
барғымыз келмейді. 
Біз  тәуелсіз  елдің  ұландарымыз  ата-анамыз  бен  ұстаздарымыз,  Елбасымыз 
бізден  үлкен  үміт  күтеді.  Сол  үміттерді  ақтау  біздің  міндетіміз  емес  пе?  Еліміздің 
болашағы  біздің  қолымызда,  оны  ӛркендетуге  үлес  қоссақ  бақыттымыз.  Біріміз 
дәрігер, біріміз әскери қызметкер болсақ деп алға мақсат қойдық. Сол мақсатқа жету 
үшін  мықты  денсаулық  пен  қажымас  қайрат  керек.  Ӛз  денсаулығымыз  ӛз 
қолымызда, соны ұмытпайық. 
 
МАҚСАТ Гҥлім Еділқызы, 
«№2 орта мектеп» КММ 4 «А» сынып оқушысы, Талдықорған қаласы, 
Алматы облысы, Қазақстан Республикасы 
 
Жетекшісі: БАЙДИЛЬДАНОВА Бақыт Жақанқызы, 
«№2 орта мектеп» КММ бастауыш сынып мҧғалімі, 
Талдықорған қаласы, Алматы облысы, Қазақстан Республикасы 
 
 
 
ҒАЖАЙЫП АЛДАМШЫ КӚРІНІСТЕР ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ КҤНДЕЛІКТІ 
ӚМІРДЕ ҚОЛДАНЫЛУЫ 
 
Зерттеу міндеттері. Мақсаттарды жүзеге асырып, шешу үшін келесі міндеттер 
алға қойылған: 

№№4-9(49-54), сәуір-қыркүйек, апрель-сентябрь, April-September, 2014         ISSN 2307-020X 
Elorda ġylymi habaršysy – Naučnyj vestnik stolicy – Scientific messenger of the capital 
______________________________________________________________
 
 
 
 
127 
-  Оптикалық  алдамшы  кӛріністің  пайда  болу  себептерін,  тарихын  және  де 
ӛмірдегі қолданысына материалдар жинастыру; 
-  Зерттеулер  жүргізу,  яғни  сыныбымдағы  оқушылардың  қабылдау  қабілетінің 
қанша пайыз екенін анықтау; 
- Оптикалық алдамшы кӛріністің суреттерін ашуға тырысу. 
Зерттеу  жҥргізудің  гипотезасы:  біз  жиі  кӛретін  нәрселер  шын  мәнінде  олай 
болып табылмайды. 
Алдамшы кӛріністі зерттеудің тарихы және мәні. Алдамшы кӛріністер кӛру 
жүйесінде  болатын  кейбір  шектеулердің  және  ақпараттардың  ӛңделу  барысында 
пайда  болуы  мүмкін.  Шынында  да  адам  кӛбінде  айналасындағы  заттарды,  атап 
айтсақ, ӛлшемді, пішінді немесе нысандардың түсін, олардың қозғалыстарын, жарық 
түсіру шарттарын т.б. толығымен дұрыс бағалай алмайды. 
Жиі  «қате»  бейнелер  айқын  ӛте  шынайы  болып  кӛрінгендіктен,  адам  оны  ӛз 
қалауынша  түзете  алмауы  мүмкін.  Сонымен  қатар  алдамшы  кӛріністерді  кӛру 
барысында  болатын  тек  жүйелік  қателерді  қабылдау  ғана  емес,  сонымен  қатар 
адамдар  ойлап  тапқан  кӛптеген  таңғажайып  кӛру  әсерлері  болады.  Ал  олар  –  ӛз 
кезегінде кемшіліктері емес, кӛру механизмдерінің түпкілікті ӛзешеліктері. 
Ғылыми  және  танымал  әдебиеттерде  жүздеген  алдамшы  кӛріністер  туралы 
айтылған.  Олардың  кейбіреулерінің  себептері  айқындалған,  ал  басқаларынікі 
толығымен әлі күнге дейін ашылмаған. Неғұрлым айқын бейнелер болып табылатын 
нәтижемен,  ұзын  күрмеулер  ӛзгерістердің  және  талдаулық  белгілер  арқылы  оның 
жолында  оптикалық  кӛздің  аппараты,  шілді  және  кӛпшілік  милардың  бӛлімдерін, 
кӛру жүйесін айқын не бӛлек-бӛлек алдамшы кӛріністерге сәуле түсуін кӛрсетеді. 
Осыған  байланысты  ӛз  кезегінде  кӛру  алдамшы  кӛріністері  бірнеше 
категорияларға  бӛлінеді.  Алдамшы  кӛріністердің  бірі  оптикалық  кӛздің  аппараты 
ерекшеліктерімен  түсіндірілсе,  басқалары  шілдің  нейрондарының  немесе  кӛру 
шоғырмағының  байланыстар  арасымен  сәуле  түседі.  Тағы  бірі  екі  кӛздің 
байланыстары сипаттамасымен анықталады. Енді бірі бейімделу үдерістермен және 
қажулардан туу, ал енді бірі жүйке жолдарының инерция арқылы байланыстырады. 
Тағы бірі кӛз қозғаудың жүйесі ықпалы арқылы және т.б. 
 
Алайда,  табиғатты  тану,  кӛздің  алдамшы  кӛрінісі,  түр-түрге  бӛлінеді  және 
алдамшы кӛрініс кӛптеген кезеңдерге бӛлінеді. 

№№4-9(49-54), сәуір-қыркүйек, апрель-сентябрь, April-September, 2014         ISSN 2307-020X 
Elorda ġylymi habaršysy – Naučnyj vestnik stolicy – Scientific messenger of the capital 
______________________________________________________________
 
 
 
 
128 
Оптикалық алдамшы кӛрініс дегеніміз – шындыққа 
сай  келмейтін  ақиқаттық  кӛрініс  немесе  біздің  кӛз 
аппаратымыздың  құрылу  ерекшеліктеріне  байланысты, 
басқалай  айтқанда,  бұл  –  ақиқаттық  кӛзқарас. 
Оптикалық  алдамшы  кӛрініс  дара  кӛздің  бұзылуымен, 
мысалы, дальтонизммен байланысты емес. 
Не  себепті  оптикалық 
алдамшы 
кӛрініс 
пайда 
болады? 
Адамның 
кӛру 
аппараты  ӛте  күрделі  құрылым,  оған:  кӛздер,  миға  хабар 
беретін  жүйке  клеткалары  және  кӛру  қабілетіне  жауапты 
мидың  бір  бӛлігі  кіреді.  Осыған  байланысты  алдамшы 
кӛріністің үш себебі анықталған: 
-  Біздің  кӛзімізге  белгілі  бір  заттың  нұры  әсер  етуі 
мүмкін, нәтижесінде миға қате ақпарат түседі; 
-  Ақпараттық  сигналдардың  бұзылу  себебі  жүйкеде  ақау  туғызады,  қате 
қабылдауға алып келеді; 
- Ми кӛзден келген ақпаратты әркезде қабылдай бермейді. 
Жалпылама  кӛздің  алдамшы  кӛрінісінің  себептері,  біріншіден,  олардың  пайда 
болуы  арнайы  жасалған,  арнайы  бақылаулардың  себептерінен  туындауынан  болуы 
мүмкін. Мысалы: бір кӛзбен бақылау, кӛз осьтерін қозғалтпай бақылау, тесік арқылы 
бақылау, т.б. Мұндай алдамшы кӛріністер арнайы бақылау шарттарын бұзған кезде 
жоғалады. 
Екіншіден,  кӛптеген  алдамшы  кӛріністер  кӛздің  оптикалық  ерекшеліктерінен 
емес, ал кӛргенінің қате болғанынан, сондықтан, мұнда алдау кӛзқарастық образды 
түсінуде  пайда  болады.  Мұндай  алдамшы  кӛріністер  арнайы  бақылау  шарттарын 
бұзған,  жай  ғана  салыстырмалы  ӛлшемдерді  орындау  кезінде,  дұрыс  қабылдауға 
кедергі болатын кейбір фактілерді алып тастағанда болады. 
Кӛздің  алдамшы  кӛрінісіне  оптикалық  фокустармен  жұмбақ  елестер,  айналар 
арқылы,  проекторлық  аппараттар  мен  басқа  да  техникалық  құралдар  арқылы 
жасалғандар,  кейбір  кезде  табиғатта  бақыланатын  сағымдар,  солтүстік  жарқырау 
жатпайды.  Соңғыларының  қалыптасуы  жер  атмосферасының  оптикалық 
ерекшеліктерімен байланысты. Кӛп жағдайда біздің кӛзіміз қателеседі. Себебі оның 
техникалық  құралдар  немесе  кӛз  бен  заттың  арасындағы  арнайы  орналасуы  әдейі 
алдайды. 
Сонымен қатар бірқатар адамдарға тән емес кешқұрым және түнде жарықтың 
дұрыс  болмауы  салдарынан  кӛздерінің  кӛруін  қиындататын,  ерекше  кӛңіл-күй 
қалыптастыратын  және  алыстан,  жақыннан  кӛрмеушілік,  сонымен  қоса  кӛру 
аппаратының басқа да ақаулары жатпайды. 
Кӛздің  алдамшы  кӛріністерін  зерттеу  тарихы.  Кӛздің  алдамшы  кӛрінісін 
жүйелі  зерттеу  шамамен  19  ғасырдың  ортасынан  басталады.  19  ғасырдың  екінші 
жартысында – 20 ғасырдың басында геометриалық фигуралар түрлерін және кӛлемін 
бағалау  қателіктерін  кӛрсетуге  мүмкіндік  беретін  кӛптеген  тестік  кӛріністер 
жасалған. 
Осы  кӛздің  алдамшы  кӛріністеріне  бір  қатарда  жақын  орналасқан 
объектілердің  қалыптасуы  әсерін  тигізеді.  Басқаша  айтқанда,  біздің  объектінің 
кӛлемі  мен  түрін  кӛруімізге  әсері,  оның  қарастырылатын  контекстіне  байланысты. 
Бұл  біздің  кӛру  құрылымымыз  ертеден  белгілі.  Сонымен  қатар  зеректіктің 
ұзындығы, қисықтығы және сызықтың түзулігі, олар орналасқан фигуралар кӛлеміне 

№№4-9(49-54), сәуір-қыркүйек, апрель-сентябрь, April-September, 2014         ISSN 2307-020X 
Elorda ġylymi habaršysy – Naučnyj vestnik stolicy – Scientific messenger of the capital 
______________________________________________________________
 
 
 
 
129 
үлкен әсер етеді. Сол кезде ойлап табылған кӛптеген геометриялық кӛздің алдамшы 
кӛріністері классикалық болып қалды. 
Жапон ғалымы Акиоши Китаоко ойлап тапқан ең әйгілі бұл алдамшы кӛріністі 
ӛзі  оқулықтарының  мұқабасына  әр  түрлі  варияцияларда  жасағанды  ұнатады. 
Алдамшы кӛрініс қозғалысы (дрейфа) қағазда да, сонымен қатар экран мониторында 
да анық кӛрінеді. 
Мюллер-Лайер  алдамшы  кӛрінісі.  Суретке  қарап  кӛптеген  бақылаушылар 
сол  жақ  қиыстығының  сыртқы  сызықтары,  ішке  қарай  бағытталған  оң  жақ 
сызықтарына қарағанда ұзынырақ деп айта алады. Бақылаудан алатын әсер ӛте зор, 
ӛйткені  зерттенушілердің  ойынша  сол  жақ  қиықтың  ұзындығы  25-30%  ұзынырақ 
деген шешімге келген. 
Екі  кӛріністік  бейнелер  сериясының  алдамшы  кӛрінісі.  Суретте  тышқанды 
немесе мысықты кӛруге болады, тек екі бейнені бір уақытта байқау мүмкін емес. 
Біз  буындарға  бӛліп  оқи  бастаймыз.  Кейінірек  оқу  бейімділік  пайда  болған 
кезде біз әріптер туралы ойлауды ұмытып, сӛздерді тұтастай қабылдаймыз. Сонымен 
қатар басқа да үйреншікті қылықтарды ойланбастан істейміз. Оқу, сурет салу сияқты 
адамның  танып  білген  қасиеттері.  Сіз  де  келісетін  шығарсыз,  бұл  мәтінді  оқу 
үйреншікті де, ешбір қиындық тудырмайды. Себебі алғашқы және соңғы әріптер ӛз 
орындарында тұр. 
Оптикалық алдамшы кӛріністердің адам миының жҧмыс жасауына әсері 
туралы  ойлау.  Адам  баласы  кейде  шынайы  ӛмірді  кӛрмей,  ӛзі  қалыптастырған 
әдетті,  армандарды  немесе  жасырын  құмарлығына  байланысты  кӛреді.  Ол  керек 
пішінді, түсті немесе нысанның басқа да ерекшеліктерін сыртқы әлемнен іздейді. 
Ақпаратты ӛңдеудің алдамшы кӛрінісі. Ортадағы таңба әріп пе, әлде сан ба? 
Егер  кӛлденеңінен  әріптерден  тұратын  қатарды  қарасақ,  ортадан  «В»  әрпін  кӛруге 
болады.  Ал  егер  тігінен  қарасақ,  ол  тіптен  әріп  емес  13  саны  болып  шығады,  бұл 
шешімге сандар итермеледі. 
Мұндай  алдамшы  кӛріністер  адамның  қоршаған  ортадан  алған  ақпараттарын 
жоғары  деңгейде  ӛңделуімен  байланысты.  Қабылдаудың  таңдаулық  ерекшеліктері 
қызықты. Егер адамға айтса: бұл кітапта сенің аты-жӛнің кӛрсетілген десе, онда ол 
тез арада беттерді парақтап, ӛзі туралы жазбаларды оңай тауып алады. Бұл жағдайда 
мәтінді  оқу  болмайды.  Мұндай  әдістерді  мәтін  түзетушілер  қолданады,  олар 
оқырманға байқалмайтын қателерді тауып, түзетеді. 
Зерттеулер  әрі  қарай  визуалдық  алдамшы  кӛріністер  айналасында  жалғасын 
тапты. 1972 жылы Италияда Street Painting атты жаңа ӛнер түрі пайда болды. Оның 
ізбасарлары  тас  жолдарда  үлкен  суреттер  салды,  ақырында  интерьер  дизайнерлері 
3D едендерін жасауға осы алдамшы кӛріністерді қолданды. 
Қабырғаларға  арналған  3D  түс  қағаздары  бұл 
суреттері бар түс қағаздары, бірақ бұл сурет ерекше, 
ол  жылжу  немесе  томпақтар  алдамшы  кӛріністер 
әсерін  береді.  Қабырғаларға  арналған  3D  түс 
қағаздарының  әртүрлі  суреттері  болуы  мүмкін.  Бұл 
адамдар, жануарлар суреттері, пейзаж немесе сурет, 
ӛрнектер  және  абстрактілі  бейнелер.  Қабырғаларға 
арналған 3D түс қағаздарын сіз ӛз талғамыңыз және 
интерьер қажеттілігіне сай таңдай аласыз. 
Соңғы  он  жылдықта  техника  мүмкіндіктері 
жаңа 
алдамшы 
кӛріністерін 
қалыптастыруға 
мүмкіндік  берді.  Олардың  кӛп  бӛлігі  динамикалық, 
себебі  компьютерлік  техника  кӛмегімен  ыңғайлы 

№№4-9(49-54), сәуір-қыркүйек, апрель-сентябрь, April-September, 2014         ISSN 2307-020X 
Elorda ġylymi habaršysy – Naučnyj vestnik stolicy – Scientific messenger of the capital 
______________________________________________________________
 
 
 
 
130 
ӛзгертуге  болатын  жылжымалы  және  ӛзгеретін  бейнелерді  бақылау  арқылы  пайда 
болды. 
Оптикалық  алдамшы  кӛріністің  ӛмірдегі  қолданысы.  Табиғи  камуфляж. 
Табиғи камуфляж бӛкенге кӛптеген жыртқыш аңдардан сақтануға мүмкіндік береді. 
Алдамшының осындай қиюы арада хайуанаттар дүниесінде ӛте танымал. Бір кедергі 
– ол неғұрлым үйкүшіктерге және жиһангездерге жарайды. Зорға ғана қапта пейзаж 
ӛзгереді, жыртқыш хайуан мұнда «айқын» тұрады. 
Қу шӛп. Қамыстың жапырақтарында үш шӛптектес жыландар тығылып жатыр: 
олардың  біреуі  ӛз  бетін  тығып  қойған. 
Айналасындағы  шӛптер  сияқты  жұмсақ 
жасыл  түсіне  байланысты  жыландарды 
анықтау қиындық тудырады. 
Сынақ  зерттеу  жҥргізу.  Жоғарыда 
мен 
сіздерді 
кӛздің 
алдамшы 
кӛріністерінің 
мәнімен 
және 
шығу 
тарихымен таныстырып ӛттім. 
Келесі 
қадам 
– 
Талдықорған 
қаласындағы  №2  мектебінің  4  «А»  сынып  оқушыларының  қатысуымен  кішігірім 
зерттеу жұмысы жасалды. Кӛздің алдамшы кӛрінісін қабылдай ма екен? Мен оларға 
кезекпен оптикалық алдамшы кӛріністерді кӛрсетіп, олардан менің сұрағыма жауап 
берулерін сұрадым. 
Зерттеу  қорытындылары.  Мен  4  «А»  сынып  оқушыларымен,  яғни  менің 
шағын сынақ жұмысыма қатысушылармен зерттеу жүргіздім және олармен алдамшы 
кӛрініс  қабылдау  пайызын  анықтадым.  Сынақ  нәтижесі  кӛрсеткендей,  біз  кейде 
кӛретін затты кӛрмейміз, демек, біздің жорамалымыз дұрыс. 
Біз  белгілі  бір  шешімге  келдік:  біз  кӛретін  нысан  және  кӛріністер  бір-бірімен 
әрдайым сәйкес келе бермейді. Ӛткізілген талдаудан шығатын қорытынды: тек ғана 
кӛзбен  бағалаумен  шектелмеу  керек,  сонымен  қатар  логика  арқылы  ӛлшемдерді 
бағалау керек. 
Адамдар  ӛз  кӛзімен  кӛргендерін  толықтай  тексере  алмайды,  олар  алдамшы 
кӛрініске  еріксіз  кӛніп  жатады.  Менің  қорытындым  бойынша  үш  тәжірибеге 
қатысушылардың орташа пайыздық кӛрсеткіші 65,5% болды. 
Оптикалық алдамшы кӛріністермен фотосуреттерді жасау. Материалдарды 
зерттей  келе,  мен  оптикалық  алдамшы  кӛріністерінен  ӛз  күшіммен  фотосуреттер 
жасауды шештім. 
Бастапқыда  оптикалық  алдамшы  кӛріністі  жасау  оңай  болып  кӛрінеді. 
Шынымен де солай, бірақ әсерлі нәтижелерге қол жеткізу үшін ғалымдар жеткілікті 
күштері мен уақыттарын жұмсайды. Құрылымдарға зерттеуге оның ерекшеліктеріне, 
кӛзіндегі ерекшеліктерге және кӛзіндегі реакцияға кӛп кӛңіл бӛлінді. 
Бірақ  бүгінгі  күнде  оптикалық  алдамшы  кӛрініс  зерттеу  әдісі  ғана  емес,  кӛз 
алдаулары  кӛздің  дамуы  мен  табиғи  жаттығу  пайдалы  болып  есептеледі.  Ал 
жақында  оптикалық  алдамшы  кӛріністі  ӛмірде  де  қолдана  бастады.  Кӛбінесе  бұл 
суреттер немесе кӛрнекіліктер. 
Оптикалық алдамшы кӛрініс суреттер соңғы уақытта үлкен танымалдыққа ие, 
арнайы  кӛрмелер  ұйымдастырылуда.  Себебі  бұл  суреттердің  кӛбінесе  ғылыми 
қызметке емес, ӛнерге қатысы бар. 
Мен де ӛзімді осы ӛнерде байқап кӛруді шештім. 
Қорытынды.  Ӛзімнің  жұмысымда  біз  оптикалық  алдамшы  ұғымына  және 
оның  тарихына  тоқталдық.  Зерттеу  жүргізе  келе  мен  алдамшы  кӛріністі  жасауды 
үйрендім. 

№№4-9(49-54), сәуір-қыркүйек, апрель-сентябрь, April-September, 2014         ISSN 2307-020X 
Elorda ġylymi habaršysy – Naučnyj vestnik stolicy – Scientific messenger of the capital 
______________________________________________________________
 
 
 
 
131 
Сондай-ақ  оптикалық  алдамшы  кӛріністің  қолданысының  мысалдарын  шын 
ӛмірде  қарастырдым.  Оптикалық  алдамшы  кӛріністің  түрлерін  кең  ауқымда 
сәнгерлер,  визажистар,  суретшілер  қолданады.  Киномотограф  нысаны  алдамшы 
кӛрініс қозғалысы негізінде жасалған. Ақырында, біз ӛмірімізде алдамшы кӛріністің 
аса кӛп мысалдарын табиғаттан кӛреміз. Тіпті хайуанаттар да, аман қалу үшін азулы 
аңдардан жасырын шапанмен құтылады. 
Алдамшы кӛріністің біздің ӛмірде кездесетінін ұмытуға болмайды. Сондықтан 
оның негізгі бӛлімі – кӛрінісі, сол себепті себептер мен ықтималдықтар әр адамның 
басында кездеседі. 
Табиғи  кӛріністердің  себептерін  осындай  білімдер  арқылы  неше  түрлі  кері 
ойлардан серпілтеді. 
Мен  мынадай  тұжырымға  келдім.  Егер  де  біздің  кӛзіміз  айла-қулықтарға 
қабілетсіз  болса,  онда  кескіндеме,  сәулет,  мүсін  ӛнерлері  ӛмір  сүрмеуші  еді. 
Осындай мәдениеттің дамуына оптикалық алдамшы кӛріністің тигізер мәні зор. 

жүктеу/скачать 4,99 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: