4. Бас миы. Жалпы морфофункциялық сипаттамасы. Эмбриональді дамуы. Бас миының сұр және ақ затының құрылысы
Аналық жыныс мүшелерінің жасқа Байланысты ерекшеліктері
жүктеу/скачать 0,51 Mb.
|
| Аналық жыныс мүшелерінің жасқа Байланысты ерекшеліктері
Аналық жыныс жүйесіне қатысатын мүшелерінің морфофункциональді жағдайы әйелдердің жасына және нейроэндокринді жүйісінің қызметіне тығыз байланысты. Жатыр. Жаңа туған қыз бала жатырының ұзындығы 3см- ден аспайды, бірақ өсе келе әсіресе жыныстық пісіп жетілу кезеңінде ересек әйелдердің осы мүшесінін қалпына келеді. Жүктіліктің соңғы айларымен климакстік кезеңде аналық безден гормондардың бөлінуі нашарлап, жатырдың эндометрні инволюцияльқ өзгерістергушырайды. Климакстың алдында лютеин гормондарынын тапшылығынан жатыр бездерің қызметі бәсеңдейді. Осының салдарынан жатыр эндометрнінің функциональді қабаты жойылады. Мұнымен қоса, жатырдын миометриіндегі ет жасушалары атрофияға ұшырап, денекер тінінде гиперплазия процессі байқалады. Осы өзгерістердің өсерінен жатырдың көлемімеи салмағы күрт азаяды. Жатыр қабырғасындағы қан тамырларында склеротикалық өзгерістер байқалады. Бұлар аналық безден бөлінетін гормондардың бөлінуін тежейді. Аналық без, Қыз баланың аналық безінің апғашжылдардығы өсуі көбінесе бездің боз затының өсуімен тығыз байланысты, Бұл кезеңде фолликулалардың атрезиялық құбылыстарынынәсерінен бездің құрамында дәнекер тінді құрылымдары өседі. Отыз жастан бастал бұл процесс бездің қыртысты затында да байқалады. Менструальды циклдің тоқталуына байланысты бездің құрамындағы фолликулаларының жойылуынан бездің көлемі кішірейеді, ал бұл болса бездің қантамырларыйың қабырғасында склеротикалық өзгерістердің пайда болуына әкеліп соғады. Осының әсерінен, лютропин гормонының Продукциясы (белінуі) азайылі, сары дене жойылады да менопауза басталады. СҮТ БЕЗДЕРІ Сүт бездерін тері құрамындағы тер бездерінін өзгерген түрі деп караған жөн. Бірақ қызметіне байланысты сүт бездері аналық репродуктнвтік жүйеге жатады. Себебі, нәресте дүниеге келгеннен кейін плацентарлы қаннан коректік зат алуы тоқталады, сондықтан бөрестенің негізгі қорегі ана сүті болып табылады (оқулықтың V тарауын қараңыз). Дамуы. Ұрықтық дамудын 6-7 аптасында нәрестенің кеуде бөлігіндегі эпидермисіне (жасушаларынан) тығыздалған екі сызық түріндегі құрылым "сүт сызығы" пайда болады. Кейіндеу бұдан "сүттік нүкте" деп аталатын құрылым эпидермистің астындағы мезенхимаға батып еніп, тығыздалады да, зинтелиальді тізбектер түзеді. Пайда болған тізбектердің дистальді бөліктері тармақталып сүт бездерінің алғашқы бастамасын қалыптастырады. Қыз еміздік; балаларда пайда болған сүт безінің бастамасы жыныстық пісіп жетілуге дейін тыныштық кезенін сақтайды. Бездердің белсенді түрде өсуі жүктілік пен сүттену кезеңінде (лактация) байқалады. Құрылысы, Әйелдердің сүт бездерінің құрамында 15-20 белікшелері бар, күрделі альвеолярлы бсз. Бөлікшелердің арасында қабыршақ түрінде тарамдалған, дәнекер тінімен май тіидері болады. Бездердің сүт пығатын езектерінің ұлттары жиналып, сыртқы еміздік (үшін) түзеді. Без ұшындағы еміздігіне көптеген сүт жолдары немесе өзектері келеді. Олардың соңғы беліктері кеңейе келе сүтке толы синустарға айналады. Мұндай синустардың саны бездердің бөлікшелерінде өте көп. Синустар сүтке толы резервуар болып саналады. Сүт жолдары немесе өзектері жүктілік пен лактация (сүттену) кезенінде көптеген альвеолаларға айналады. Ал, қалыпты жағдайда мұндай езектері тұйық біткен түтікшелер түрінде болады. Еміздікті тыстаған эпидермис пигменттелген (қара- қоңыр). Еміздік дермасында көптеген бос жатқан жөне ннкапсулярлы нерв ұштары болады. Еміздіктің сезімтальдық қасиетінің әсері сүт беруге рефлекторлы әсер етеді. Сүт бездерінің құрамындағы секреторлы жасушалары- лактоциттер, бұлардың апикальды полюстарында микробүрлер болады. Лактопитттердің сыртын жіп тәрізді созылып орналасқан миоэпителиоциттер қоршайды. Бездегі миоэпителиоцитттердің кызметі жиырылғыштық бездін секреторлы бөлігін қысып сүттің бөліну процесіне қатысады. Сүт - күрделі, құрамында суы бар эмульсия. Сүттің құрамында май тамшылары (май қышқылы, үш глицерид), белоктар (казеин, лактоглобулиндер), көмір сулар (лактоза,сүт қанты) және тұздар мен көп мөлшерде су бар. Лактоциттердің күрделі ультра мнкро- скопиялық құрылыс ерекшелігі осы аталған құрылымдардын синтезіне тығыз байланысты. Лактоциттердің цитоплазмасында жақсы дамыған эндоплазмалық торлардың екі түрі, Гольджи комплексі (козенн мен лактозанын секрециясына қатысатын) және микротубуллалар мен мякрофиламенттері де барнылық Микротубуллалары мен микрофиламенттер секреттік транспортқа (тасымалдауға) қатысады. Нәрестенің сүтпен қоректенуі тоқталысымен, бездің инволюциясы басталады, Бірақ без құрамындағы сүт өзектері мен альвеолалары (сүлік болмағанымен) өз қалпын сақтайды. Жасқа байланысты ерекшелігі. Қыз балалардың жыныстық пісіп-жетілу кезеңіне, сүт безінің альвеолалары мен синустары қарқынды турде өседі. Бұл процесс менустрациядан кейін бірқалыпқа келіп, қайта бәсеңдейді. Ал ересек әйелдерде климакстан кейін, бездің инволюциясы басталады. (без кері дамиды). Бұған овармальды гормондардың тоқыраптоқталуы әсер етеді. жүктеу/скачать 0,51 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|