5-дәріс. Ұлы ғалым Ньютонның және оның ғылыми жолы
Квактар мен глюондар. Кваркттық хромодинамика. Әлсіз және электрмагнитті әсерлесудің жалпы теориясы
жүктеу/скачать 12,34 Mb.
|
| Квактар мен глюондар. Кваркттық хромодинамика. Әлсіз және электрмагнитті әсерлесудің жалпы теориясы. Материя қалай құралған деген сұраққа жауап беру оңай емес. Ғылымның дамуы соншалық, қазіргі заманға метафизика мамандарының өздеріне де түсініксіз болып барады.
Микрофизикалы кезде элементар бөлшектер физикасы деп атайды. Элементар бөлшек деп - қарапайым бөлшектерден тұрмайтын бөлшектерді атайды. Қазіргі таңда, олар түбір электронды заряды бар кварк және антикварктардан тұратындығы белгілі болды. Бүгінгі таңда барлық кварктар ашылып, олардың бар екендігіне ешкім күмәнданбайды. Тіпті, материя құрылысының келесі структуралық деңгейінің бөлшектері - протокварктар (преон және т.б.) туралы гипотеза ұсынылған. Бірақ заттардың бөлінуі нейтральды түрде: адрондардың құрама бөліктері еріксіз түрде өмір сүру мүмкіндігінен айырылып, тоқталуы мүмкін. Заттың ұсатылуы дәл кварктарда тоқтатылуы әбден ықтимал. Кварктар мен глюондардың бар болуы, кварк-глюондық деп аталатын заттың қасиетінің пайда болуына әкеледі. Бұл плазма, қарапайым плазма сияқты электрондар мен иондардан емес, бір-бірімен әлсіз немесе мүлдем әселеспейтін кварктар мен глюондардан тұрады. Кврарк-глюондық плазма, көп талқылауға түскенімен, анықталған болып саналады. Микрофизиканың ең басты мәселелерінің бірі, барлық белгілі фундаментальды әселесулерді біріктіретін өрістер теориясының ашылуы болып табылады. Мұндай теорияның ашылуы ғылымның барлық бағыттарындағы үлкен алға басу болар еді, қазір біз бұл теорияны алуға алғашқы қадамдар жасаудамыз. Қазіргі уақытта екі фундаментальды әсерлесуді: әлсіз және электромагнитті, біріктіретін теория ашылып мойындалды. Ол әлсіз және электромагнитті әсерлесудің жалпы теориясы деп аталады және электрондар, протондар, нейтрондар, нейтринолардың арасындағы әсерлесудің тасымалдаушысы-бөлшектер бар деп көрсетілді. Күшті әсерлесу теориясы, квантты хромодинамика деп аталады (К.Х.Д). Бұл кварктар мен глюондардың әсерлесуін сипаттайтын теория өз кезегінде фотондар алмасуы болатын электромагнитті әсерлесуді сипаттайтын кванттық электродинамика үлгісімен құрастырылады. Электрлі нейтральды фотондарға қарағанда, глюондар «түсті» зарядтар тасушысы болады. Бұл оларды кеңістікте жаю кезінде әсерлесу энергиясынның артуына әкеледі. Нәтижесінде глюондар мен кварктар еркін қалыпта өмір сүрмейді: олар адрондар ішінде өздігінен тұйықталады. Кварктар мен глюондар іс-әрекеті туралы сандық теория әлі жасалмады, бірақ сапалық түрде компьютерлік есептеулермен дәлелденді. ХХ ғ. бірінші жартысы, микрофизиканың зерттеу объектісі атом, сосын атом ядросы болған кезде, атомдары электрон қасиетін түсіну үшін, ғылымдағы анық революция-кванттық механиканы құруға тура келеді. Микрофизика ол кезде жаратылыстану ғылымдар арасында ерекше орын алды. Оның жетістіктерінің арқасында, біздің күнделікті өмірімізде үлкен көмек болған, заттар құрылымын түсіне алдық. Соңғы жылдары жасалған микрофизикалық ашылулардың маңызы өте зор. Микрофизика - ол физика ғылымының негізі, фундаменті. жүктеу/скачать 12,34 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|