50 жылдығына арналған аймақТЫҚ Ғылыми практикалық конференция материалдары «педагогические чтения»
жүктеу/скачать 6,59 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ХАЛЫҚ ПЕДАГОГИКАСЫНА НЕГІЗДЕЛГЕН ТӘРБИЕ Н.М. Жағыпарова
- ОРГАНИЗАЦИЯ УЧЕБНОГО ПРОЦЕССА С ИСПОЛЬЗОВАНИЕМ ВОЗМОЖНОСТЕЙ ИКТ НА УРОКАХ ЕСТЕСТВЕННО-НАУЧНОГО ЦИКЛА
Литература 1. Шадриков В.Д. Личностно-ориентированное обучение //Педагогика – 1994 – №5. 2. Инновационные педагогические технологии. И.В. Никишина издательство «Учитель» Волгоград (с.26-28) 3.
Личностно-ориентированное развивающее обучение. И.С. Якиманская. Методический журнал «Завуч», №3, 2006 г. (с.208-212) 4. Методика анализа личностно-ориентированного урока по предметам основной школы. Лукьянова М.И. Методический журнал «Завуч» №3, 2006 г. (с.13-16). 5. Организация личностно-ориентированного урока. Методический журнал «Директор» № 2, 2006 г. (с.54-59).
Н.М. Жағыпарова № 9 жалпы білім беретін гимназия мектебі, Павлодар қаласы
Ғасырлар бойы әдет-ғұрып дәстүрге айналып, ұрпаққа ақыл-сана беретін, атадан – балаға тұрмыс-тіршілігіне өнеге болып, ауызша жалғасып келе жатқан қазақтың қанына сіңген тәрбиелік қағидасын халықтық педагогика дейміз. Халықтық педагогика жас ұрпаққа өмір тәжірибесінен халықтың сенім, наным-танымынан жинақтап, әдеп пен өнеге беру үшін атадан-балаға ауызша жалғасып келе жатқан қағида, оны жасаушы – халық. Қазақ халқының тәлімдік мәні зор ой-толғаныстары бесік жыры мен батырлық эпостарда, ертегілер мен мақал-мәтелдерде, аңыздарда, шешендік сөздер мен айтыс - термелерде көптеп кездеседі. Мұндағы ұрпақ тәрбиесінің негізгі түйіні – адамгершілік – имандылық, ақыл-ой, еңбек, эстетика, дене, отбасы тәрбиесіне байланысты мәселелерге келіп тіреледі. 277
Халық педагогикасы келер ұрпаққа айтар ақылы, ұсынар үлгісі, берер тәлім-тәрбиесі сол елдің күй, би, музыкасы, фольклорлық шығармалар арқылы ежелгі ойын-той думанында, салт-саналық дәстүрлерінде насихатталған. Яғни әр халықтың бала тәрбиесіндегі өзіне тән дәстүрі ұлттық мұра арқылы көрініс береді. Ұлттық тәрбие мен салт-дәстүр, біздің пікірімізше, мынадай әдіснамалық талаптар орын алғаны дұрыс сияқты. Ұлттық тәрбие жалпыазаматтық өнегенің құрамдас бөлігі ретінде өрбуі тиіс. Ұлттық тәрбие өз ерекшелігін шешумен қатар ұлттық шектеушілік пен басқа да тар өрісті белгілерден аулақ болғаны жөн. Қоғамның қазіргі даму кезеңінде болып жатқан әлеуметтік, саяси және жаңа технологиялық өзгерістерден, ұрпақ тәрбиесіндегі бетбұрыстардан білім мен тәрбие жүйелерінің ісін жаңа сатыға көтеру қажеттілігі туындап отырғаны мәлім. Осыған орай, бүгінгі таңда қоғамның ұлттық мәдени тұрғыдан кемелденуі жас ұрпақты өз халқының рухани қазынасымен, ұлттық тәрбиенің озық, өнегелі дәстүрлерімен тереңірек таныстыру, соның негізінде жеке тұлғаны қалыптастырып, оның шығармашылық, рухани мүмкіндіктерін дамыту көзделеді. Өйткені, еліміздің болашағы, оның материалдық және рухани дамуы жас ұрпақтың білімі мен тәрбиесінің деңгейіне байланысты. Әр жасөспірімнің қалыптасып дамуына өзі күнбе-күн өмірден сезінетін, еститін, көретін заттары мен құбылыстары, оқиғалары үлкен орын алады. Соның ең негізгісі-қазақ халқының ауыз әдебиет, ұлттық-мәдени құндылықтары, салт-дәстүрі. Қазақ халқының сан ғасырлар бойы жинақтаған мол тәжірибесі, танымдық мұрасы, салт-дәстүр, әдет-ғұрып, аңыз-ертегілері, жұмбақ, мақал- мәтел, өлең-жырларының ерекше тәрбиелік мәні бар, баға жетпес асыл қазына.
Қазақ халқы ауыз әдебиетінің бай мұрасында баланың дамуына, жалпы тәлім-тәрбиеге ықпал жасайтын мол мүмкіндіктер бар. Бұл бай мұраны ұғымтал баланың жас кезеңіне, дара ерекшеліктеріне сай, ұғымына байланысты ертегі, мақал-мәтелдер, шешендік сөздер, аңыз әңгімелер және түрлі салт-дәстүрлерді педагогикалық тұрғыдан іріктей алуы керек. Ұлттық тәлім-тәрбиені дер кезінде беру, меңгерту – ұстаздың басты міндеті. Ауыз әдебиетін салт - дәстүрлермен арқауластырып, халық ана тілін ұлттық ойдың көрінісі ретінде айқындап көрсете білді. Табиғатынан өнерпаз, шешен, меймандос, мейірлі халық тәрбие мен дүниетаным үшін санамақтарды, жаңылтпаштарды, жұмбақтарды, мазақтамаларды, мақал- мәтелдерді, жырларды, термелерді, шешендік сөздерді, ертегілерді, аңыз әңгімелерді шығарып, оны тәрбиеге салт-дәстүрмен байланыстырып пайдаланды. Ауыз әдебиетінің түрлері тәрбиенің басты құралы болып есептеледі. Халық педагогикасы – ұлттық тәлім - тәрбиенің қайнар бастауын бастап, осы уақытқа дейінгі болмысын айқындап, оның болашағын белгілеп беретін ғылым. Ол ұлттық тәлім - тәрбиенің түпкі негіздері сол ұлттың ұлт болып
278
қалыптасуына дейін бастау алып, ұлттық қасиеттерге сәйкес дамып, қалыптасты. XIX ғасырда Абай Құнанбаев, Ыбырай Алтынсарин, Шоқан Уалиханов ұлттық тәрбие беріп, мәдениетті дамыту ұлттық білім берумен байланысты екенін дәлеледеп, оқу, білімге шақырды, мектептер ашты. Халық педагогикасы- ғасырлар бойы қалыптасып, одан әрі қарай дамып, келешекте кемелдене беретін ғылым. Оның философиялық, дүниетанымдық, мәдениеттанымдық, тәрбиелік мәнін жан-жақты терең зерттеп, ғылыми жүйесін саралап пайдалану ісі аса жауапкершілік пен қажырлы ғылыми еңбектерге байланысты.Халық педагогикасы -белгілі бір халықтың, тайпаның өзіне тән ерекшелігі бар дүниетанымдық, тәрбиелік, мәдени мұрасы. Этнопедагогика ғылымы екі саладан тұрады: халықтың ауыз әдебиеті мен салт - дәстүрлерінен құралған ауыз әдебиеті және ұлттық тәлім - тәрбиенің жазу мәдениетіндегі көрінісі. Ұлы ұстаз, ғұлама жазушы Мұхтар Әуезовтің педагогикалық еңбектерінде –қазақ халқының ұлттық мәдени мұраларын жоғары бағалап, рухани байлығын ұлылықпен ашып көрсете білген, қазақ халқын бүкіл әлемге танытқан ғұлама жазушы. Ол қазақ этнопедагогикасының бір негізі- ауыз әдебиетін жан-жақты терең зерттеп, халық педагогикасының қадірін халыққа таныта білді. Ол әсіресе батырлық жырлар мен ғашықтық жырлардың халықты тәрбиелейтін қасиеттерін ашты. Халықтың арман- тілегіне сай эпостық жырда «сол заманда, сол жастар ырыс тауып, дегеніне жетіп, бақ мерейлі болыпты деген идея жастарды арманға жетелейді», – деп дәлелдейді дана жазушы. Ұлтжанды ғалым қазақ жырларының тіл көркемділігін, әсерлі сюжет құрылатынын жоғары бағалап, әрбір жырдың айқын идеясын оның көркемдігімен өріле берілетініне дәлелдеді. Халық педагогикасының ауқымды бір саласы - ертегілер. «Өзге туыстас елдерден қазақтың ерекшелігі - сөз орамына шебер және тамаша шешен»,- деген В.В. Радловтың сөзін мысалға келтіре отырып, ұлы ғалым ертегілерде көрінетін «халық санасындағы отаншылдық сезімді, халық ұғымындағы адамгершілік гуманизмді, халықтың қанатты үміті - оптимизмді және өз қуатының жеңгір қасиетіне сенетіндікті көрсететін барлық ерекшеліктерін айрықша бағалау қажет»-, деп, ертегілердің жас ұрпақтарды тәрбиелеудегі педагогикалық мәнін ашып береді. Сонымен қатар педагогика ғылымының докторы, профессор Төлеген Тәжібаев - қазақтың ұлтық психология ғылымына Жүсіпбек Аймауытовтан кейін кемелді еңбектер жазып, өз үлесін қосқан психолог ғалым. Ол ғылыми психологиялық терминдердің қазақша баламаларын дәл тауып, қазақтың ұлттық психология ғылымының қабырғасын қалап, ғылыми негіздерін жасады.
Т. Тәжібаев еңбектері халқымыздың ғұлама перзенттері Шоқан Уалиханов, Ыбрай Алтынсарин, Құнанбаевтың психологиялық және педагогикалық көзқарастарын зерттеуге арналған.
279
«Абай Құнанбаев жастарды тәрбиелеу туралы»,- деген еңбек арқылы ғалым қазақ поэзиясының тәрбиелік мәнін терең талдап, ұлы Абайдың ағартушылық ойлары қазіргі жастарды тәрбиелеу ісінде қалайша жүзеге асып жатқанын дәлелдеді. Поэзия - педагогиканың тәрбиелік құралы, ол халық педагогикасының бір саласы деп, ғалым бай поэзиясның педагогикалық мәнін ашып, оны мысалдармен дәлелдеді. Қорытындылай айтқанда, халық педагогикасы бір ұрпақтан келесі ұрпаққа ұдайы ауысып отыратын, әрі сан ғасырлар бойы тарихи тұрғыдан әбден қалыптасқан әлеуметтік, көркемдік нормалар мен принциптер болып табылады. Сол себепті көркемдік дәстүр жалғастығы тарихи жағынан әбден қалыптасқан нормалар мен принциптерге негізделеді. Сол арқылы әр ұрпақ жасаған көркем туындылар мәдени мұра ретінде келесі ұрпақтың еншісіне ауысып, жаңа қоғамдық тарихи жағдайға сәйкес өзінің мазмұны мен формасын жетілдіріп отырады.
1. Жарықбаев Қ., Калиев С. Қазақ тәлім-тәрбиесі. – Алматы: Жазушы, 1995. – 352 2. Бөлекбаев Қ. Жанұя әдет-ғұрыптары. \\ «Қазақстан мұғалімі журналы № 2004.- № 2.- 25б. 3. Тәттібаева Ж. Педагогикалық технологияны пайдалану ерекшеліктері. //Бастауыш мектеп, 2006.- №3.-6 б.
ОРГАНИЗАЦИЯ УЧЕБНОГО ПРОЦЕССА С ИСПОЛЬЗОВАНИЕМ ВОЗМОЖНОСТЕЙ ИКТ НА УРОКАХ ЕСТЕСТВЕННО-НАУЧНОГО ЦИКЛА Ж.Р. Жакенова, Г.С. Жагапарова колледж ПГПИ, г. Павлодар
В данное время меняются цели и задачи, стоящие перед современным образованием, – происходит смещение усилий с усвоения знаний на формирование компетентностей, акцент переносится на личностно- ориентированное обучение. Но, тем не менее, урок был и остается главной составной частью учебного процесса. Учебная деятельность учащихся в значительной мере сосредоточена на уроке. Качество подготовки учащихся определяется содержанием образования, технологиями проведения урока, его организационной и практической направленностью, его атмосферой, поэтому необходимо применение новых
педагогических технологий в образовательном процессе. [1] Цели использования информационных технологий: 1. Развитие личности обучаемого, подготовка к самостоятельной продуктивной деятельности в условиях информационного общества через:
развитие конструктивного, алгоритмического мышления, благодаря особенностям общения с компьютером; 280
развитие творческого мышления за счет уменьшения доли репродуктивной деятельности;
формирование информационной культуры, умений осуществлять обработку информации (при использовании табличных процессоров, баз данных).
современного общества:
самостоятельной познавательной деятельности. 3. Мотивация учебно-воспитательного процесса:
реализации возможностей информационных технологий;
выявление и использование стимулов активизации познавательной деятельности. [8] Направления использования ИКТ: В изучении курса предметов естественно-научного цикла выделяют несколько основных направлений, где оправдано использование компьютера:
наглядное представление объектов и явлений микромира;
изучение производств;
моделирование химического и физического эксперимента;
система тестового контроля;
подготовка к ЕНТ. Формы использования ИКТ: 1. Использование готовых электронных продуктов позволяет интенсифицировать деятельность учителя и ученика, позволяет повысить качество обучения предмету; отразить существенные стороны химических и биологических объектов, зримо воплотив в жизнь принцип наглядности. 2. Использование мультимедийных презентаций позволяет представить учебный материал как систему ярких опорных образов, наполненных исчерпывающей структурированной информацией в алгоритмическом порядке. В этом случае задействуются различные каналы восприятия, что позволяет заложить информацию не только в фактографическом, но и в ассоциативном виде в долговременную память учащихся. 3. Использование ресурсов сети Интернет Сеть Интернет несет громадный потенциал образовательных услуг (электронная почта, поисковые системы, электронные конференции) и становится составной частью современного образования. Получая из сети учебно-значимую информацию, учащиеся приобретают навыки:
заданным признакам;
видеть информацию в целом, а не фрагментарно, выделять главное 281
SMART Board (ПО, предназначенное для интерактивной доски). [2]
позволяет преподавателям объяснять новый материал из центра класса.
поощряет импровизацию и гибкость, позволяя преподавателям рисовать и делать записи поверх любых приложений и веб-ресурсов.
позволяет сохранять и распечатывать изображения с доски, включая любые записи, сделанные во время занятия, не затрачивая при этом много времени и сил и упрощая проверку усвоенного материала.
вдохновляет преподавателей на поиск новых подходов к обучению, стимулирует профессиональный рост. Преимущества для учащихся:
делает занятия интересными и развивает мотивацию.
предоставляет больше возможностей для участия в коллективной работе, развития личных и социальных навыков.
результате более ясной, эффективной и динамичной подачи материала.
позволяет использовать различные стили обучения, преподаватели могут обращаться к всевозможным ресурсам, приспосабливаясь к определенным потребностям.
учащиеся начинают работать более творчески и становятся уверенными в себе.
оборудованием, таким образом повышается вовлеченность учащихся начальных классов или детей с ограниченными возможностями. [5] ИКТ в сочетании с методом проектов Проект – это специально организованный учителем и самостоятельно выполняемый учащимися комплекс действий, где обучающийся может быть самостоятельным при принятии решения и ответственным за свой выбор, результат труда.
При работе над проектом учитель помогает учащимся в поиске источников, способных помочь в работе; в то же время сам является источником информации, координируя весь процесс, поддерживает и поощряет учеников, обеспечивает непрерывную обратную связь для продвижения школьников в работе над проектом. Роль ученика в создании проекта: Ученик намечает промежуточные задачи, ищет пути их решения, само решение, сравнивает полученное с требуемым и корректирует деятельность. Конкретные применяемые средства и приемы определяются характером решаемой данным проектом задачи. Проектное обучение хорошо укладывается в парадигму личностно-ориентированной педагогики, так как 282
при работе над проектом каждый учащийся может найти дело, наиболее соответствующее его интересам и возможностям. [3] ИКТ в сочетании с модульным обучением (МО) Электронно-методические материалы выстраивают на
основе модульного (обучения) подхода. Во-первых, данная технология имеет ряд преимуществ:
увеличение доли самостоятельной деятельности учащихся;
экономия учебного времени;
здоровьесбережение;
личностно-деятельностный опыт (подготовка к взрослой жизни, деятельности). Во-вторых, для МО характерны:
опережающее изучение теоретического материала;
укрупнение учебного материала;
алгоритмизация учебной деятельности;
индивидуализация и уровневая дифференциация. Модуль рассматривают как многофункциональный узел, объединяющий учебное содержание и способы овладения им, обладающий определенной автономностью, основан на использовании гиперссылок (активный объект для перехода к различным приложениям, документам и т. д., который отличается от остальных сменой курсора), следовательно, необходимо пошагово, в соответствии с логической последовательностью содержания учебного материала активировать нужные гиперссылки, и лишь после этого переходить к следующему объекту (слайду, таблице, документу и т. д.). ИКТ на конкретном уроке Работа с мультимедийными пособиями дает возможность разнообразить формы работы на уроке за счет одновременного использования иллюстративного, статистического, методического, а также аудио- и видеоматериала. Такая работа может осуществляться на разных этапах урока
как способ создания проблемной ситуации,
как способ объяснения нового материала,
как форма закрепления изученного,
как форма проверки домашнего задания,
как способ проверки знаний в процессе урока. [7] Каково влияние использования информационно-коммуникационных технологий на ученика? Использование разных форм ИКТ и включение метода проектов и модульного обучения в систему образования, способствует углублению знаний учащихся, так как изучаемый материал рассматривается в контексте более широкого спектра проблем. В свою очередь, это создает оптимальные условия для усвоения знаний в системе межпредметных связей. Работа по этим технологиям не только сохраняет структуру общеобразовательного
283
цикла, полностью соответствует требованиям обязательного минимума содержания образования, но и:
способствует повышению познавательного интереса к учёбе;
содействует росту успеваемости учащихся;
позволяет учащимся проявить себя в новой роли;
формирует навыки самостоятельной продуктивной деятельности;
способствует созданию ситуации успеха для каждого ученика. ИКТ работает на конкретного ребенка. Ученик берет столько, сколько может усвоить, работает в темпе и с теми нагрузками, которые оптимальны для него. Несомненно, что ИКТ относятся к развивающимся технологиям, и должны шире внедряться в процесс обучения. [4] Каково влияние использования информационно-коммуникационных технологий на учителя? ИКТ дают:
глубину погружения в материал;
повышенную мотивацию обучения;
интегративный подход в обучении;
возможность одновременного использования аудио-, видео-, мультимедиа- материалов;
возможность формирования коммуникативной компетенции учащихся, т.к. ученики становятся активными участниками урока не только на этапе его проведения, но и при подготовке, на этапе формирования структуры урока;
привлечение разных видов деятельности, рассчитанных на активную позицию учеников, получивших достаточный уровень знаний по предмету, чтобы самостоятельно мыслить, спорить, рассуждать, научившихся учиться, самостоятельно добывать необходимую информацию. [6] Очень важно не останавливаться на месте, ставить новые цели и стремиться к их достижению – это основной механизм развития личности как ученика, так и учителя.
1. Высоцкий И.Р., Компьютер в образовании, //Информатика и образование, 2000 г. 2. Кавтрев А. Ф., Компьютерные модели в школьном курсе физики. Журнал «Компьютерные инструменты в образовании», № 2, Санкт-Петербург, Информатизация образования, 1998г. 3. Львовский М. Б., Львовская Г. Ф. Преподавание физики с использованием компьютера. // Информатика и образование — М.1999 4. Подласый И. П., Педагогика. Новый курс: Учебник для студентов пед. вузов: в 2 кн.-М.: Гуманит. изд. центр ВЛАДОС, 2000- Кн. 1: Общие основы. Процесс обучения. 5. Полат Е. С. Информационные технологии в системе образования. М.,1999 6. Шоломий К. М., Психология и компьютер, //Информатика и образование,1999 г. 284
7. Старцева Н. А., с. н. с. Института электронных программно-методических средств обучения РАО. Доклад на тему: «ИКТ в общеобразовательной школе. Использование ИКТ на уроках естественного цикла» 8. Бойко Г. М., Дубровская Е. Н. Инновационные технологии, диагностика и управление в условиях информатизации // Образовательные технологии: Межвузовский сборник научных трудов. Воронеж, 2000 г.
жүктеу/скачать 6,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|