50 жылдығына арналған аймақТЫҚ Ғылыми практикалық конференция материалдары «педагогические чтения»

95 

 

ганизации  учебной  деятельности  –  осознание  каждым  учеником  факта,  что 

для  развития  необходимо  на  основе  целеполагания,  научиться,  хотя  бы,  

ориентировочно планировать ту работу, которую он еще не совершал. Затем 

реализовать  этот  план,  обязательно  самому  себя  проконтролировать  и  оце-

нить работу. А затем, с учетом этой оценки, определить новую цель. 

Важное значение опорных конспектов бесспорно. Учителя химии широ-

ко  начали  их  использовать  после  статей  и  книг  математика  В.Ф. Шаталова. 

Опорные  конспекты  хорошо  обобщают  материал,  приводя  его  в  систему, 

вскрывают  причинно-следственные  связи  между  понятиями,  придают 

наглядность изложению. При такой форме обучения в большей мере работает 

самая  сильная  человеческая  память  –  зрительная.  Вместе  с  тем  конспекты 

экономят  время  изучения,  повышают  прочность  запоминания,  облегчают 

процесс  усвоения  знаний.  Все  это  способствует  росту  качества  знаний,  об-

легчает  самопроверку  и  взаимопроверку  изученного.  В  опорных  конспектах 

зафиксировано главное, что должны усвоить учащиеся. Такие конспекты хо-

роши для начинающих учителей как ориентир на существенное в уроке. 

Использование ОК заметно упрощает процесс объяснения нового мате-

риала, а так же запоминание и усвоение получаемых знаний учащимися Ис-

пользование  ОК  позволяет  сократить  время  обучения,  сформировать  у  уча-

щихся не разрозненные понятия, а систему знаний и больше внимания обра-

тить на выработку умений использования полученных знаний.  

На  основе  материала  ОК  можно  создавать  презентации  к  урокам,  что 

вносит элемент новизны в урок, но сохраняет основные методы работы с ОК.  

ОК способствует активному усвоению учащимися основ химии и навы-

ки  работы  с  лабораторным  оборудованием,  развитию  у  них  логического 

мышления, компьютерной грамотности и, что очень важно, побуждает инте-

рес к изучению данного предмета.  

Наиболее существенными элементами использования системы опорных 

конспектов можно считать: 

– Возможность блочно-модульного построения учебного материала;  

– Мотивация учебной деятельности на основе целеполагания;  

– Преобладание  самостоятельной,  творческой  деятельности  на  уроках 

под руководством учителя по усвоению знаний и умений;  

– Организация  самоконтроля и  внешнего  контроля  формирования  учеб-

ной деятельности, усвоения учебного материала на основе рефлексии учени-

ка и учителя. 

Система  опорных  конспектов,  по  сравнению  с  традиционной  формой 

обучения, применяющейся в школе, имеет ряд преимуществ: 

– Гибкость  (подвижность  элементов  структуры  проблемного  модуля, 

возможность дифференцирования и индивидуализации, интеграции содержа-

ния  обучения;  технологическая  динамичность  и  взаимозаменяемость  прие-

мов  и  методов  обучения,  системы  контроля  и  оценивания  достижений  уча-

щихся;  возможность  прогнозирования  учебной  деятельности  с  учетом  осо-

96 

 

бенностей  учебного  материала  и  специфики  конкретного  коллектива  уча- 

щихся);  

– Концептуальная и организационная простота для учащихся и учителя, 

которая позволяет достигать реальных результатов в решении заданий учите-

ля, переносе оперативных знаний, формировании компетентности;  

– Систематическая (от занятия к занятию, от темы к теме) самостоятель-

ная деятельность учащихся при обучении химии, дифференцированная в па-

рах, группах, индивидуально.  

– Специально  разработанные  вопросы  и  задания  проблемного,  развива-

ющего, логического характера вызывают у учащихся потребность в система-

тической  подготовке  домашнего  задания,  изучения  дополнительной  литера-

туры, что в конечном итоге формирует у них такие нравственные качества как 

ответственность,  целеустремленность.  Итогом  этой  целенаправленной  рабо-

ты является общее развитие школьников. 

Методика  использования  опорных  конспектов  относительно  проста  и  в 

то же время многообразна. Лекции, беседы можно сопровождать составлени-

ем конспекта на доске и в тетради или постепенно проецировать на экран за-

ранее составленный опорный конспект.  

Если  опорный  конспект  по  одной  теме  подобен  конспекту  по  другой, 

родственной  теме,  то  ученики  могут  сами  поблочно  озвучивать  заранее  со-

ставленный  учителем  и  размноженный  конспект.  При  затруднениях  детей  с 

озвучиванием готового конспекта эту информацию сообщает учитель. Чтобы 

запомнить и  воспроизвести  конспект  либо целиком,  либо частями  на  после-

дующих уроках, ученики должны обязательно его записать. 

Устные или письменные описания одного и того же опорного конспекта 

на  следующих  уроках  могут  быть  разной  углубленности  в  тему.  В  сильном 

классе и классе коррекции они имеют разное содержание, так же, как у силь-

ного и слабого учеников одного класса. Оценка в таких случаях будет разной 

при  полностью  и  правильно  воспроизведенном  опорном  конспекте.  Основу 

оценки  определяет  углубленность  информации  в  тему,  а  также  число  уста-

новленных  связей.  Чем  больше  использовано  понятий  и  раскрыто  связей 

между явлениями при ответе, тем выше оценка за работу. 

Предлагаю для рассмотрения на педагогических чтениях разработанную 

мною  опорных  план-конспект  по  теме  «Сера  и  ее  соединение»,  предназна-

ченную для учащихся 9 классов. 

 

Литература 

1. Концепция развития образования Республики Казахстан до 2015 года. 

2. Чернобельская Г.М. Основы методики обучения. – М.: Просвещение, 1987. 

3. Информация из Интернета. 

4. Нурахметов Н.Н. Учебник по неорганической химии: 10 класс. – А.: Мектеп, 2006. 

 

 

97 

 

 

сера 

S 

Положение в периодической системе: пор. №16, 6 группа (А – главная подгруппа), 3-й период, Ar(S) = 31, неметалл, валентность 2, 4, 6 

Строение атома: заряд ядра атома +16 )2е)8е)6е   

 

 

электронная формула: 1S

2

 2S

2

 2P

6

 3S

2

 3P

4 

 

низшая степень 

 

 

 

Пределы изменения степени окисления   

 

 

высшая степень 

–2 

 

 

 

 

 

 

 

0 

 

 

 

 

+4 

 

 

 

+6 

 

H

2

S – безцветный газ – се-

роводород, с запахом «тух-

лых яиц». В большой кон-

центрации ядовит, водный 

раствор образует слабую 

кислоту: H

2

S→ H⁺+ HS⁻ 

аллотропные модификации 

Сера кристаллическая 

желтого цвета, легко-

плавкая. Встречается в 

природе в чистом виде. 

Сера пластическая. 

Образуется при 

плавлении кристал-

лической, тягуча. 

SО

2 

–cернистый ангид-

рид ему соответствует 

– H

2

SO

3 

сернистая кислота – 

слабая: 

H

2

SO

3

→ H⁺+ HSO

3

⁻ 

H

2

SO

3

→ H

2

O+ SO

2

↑ 

SО

3

 – cерный ангид-

рид ему соответству-

ет  H

2

SO

4 

–cерная 

кислота, сильная 

H

2

SO

4

→ H⁺+HSO

4

⁻ 

HSO

4

⁻→ H⁺+SO

4

2

⁻ 

MeSO

4

 – сульфаты 

Качественное определение сульфат-ионов: 

MgSO

4

 + BaCl

2

 → BaSO

4

↓+ MgCl

2 

 

 

 

 

белый осадок 

Важнейшие соединения: СaSO

4 ‧

nH

2

O-гипс,  

СuSO

4 

– медный купорос, FeSO

4  

- железный 

купорос, Na

2

SO

4 ‧

nH

2

O – глауберова соль, 

MgSO

4

- магнезия или горькая соль

 

 

MeSO3-сульфиты 

В большинстве нерастворимые в воде; 

растворимые- гидролизуют: 

K2SO3 + H2O 

⇆ KHSO3 +KOH (pH>7)  

При действии более сильных кислот 

выделяется диоксид серы SO2↑ 

K2SO3 + 2HCl→  2KCl + H2O + SO2↑ 

MeS-сульфиды 

В большинстве нерастворимые в воде; 

растворимые- гидролизуют: 

Na

2

S + H

2

O⇆  NaHS +NaOH (pH>7) 

При действии более сильных кислот вы-

деляется сероводород: 

Na

2

S + к H

2

SO

4→

 Na 

2

SO

4 

+

 

H

2

S↑ 

При действии ионов серебра выпадает 

черный осадок сулфида серебра 

Na

2

S + AgNO

3

 → 2NaNO

3

 + Ag

2

S↓ 

98 

 

 

 

H

2

SO

4 

СЕРНАЯ КИСЛОТА 

Физические свойства 

Безводная  серная  кислота-  бесцветная 

маслянистая  жидкость,  кристаллизующаяся 

при t =10,3⁰С. При растворении серной кисло-

ты  в  воде  образуются  гидраты  и  выделяется 

очень  большое  количество  теплоты.  Поэтому 

смешивать  конц.  серную  кислоту  с  водой 

следует  осторожно!  Вливать  тонкой  струйкой 

(как более тяжелую) в воду, а не наоборот. Кис-

лота жадно поглощает воду, обугливает многие 

органические вещества. 

Строение 

Двуосновная  кислородсо-

держащая кислота 

O 

║ 

H━O━S━O━H 

║ 

O 

Получение 

В промышленности- контактным спо-

собом: 

FeS

2

→SO

2

→SO

3

→H

2

SO

4 

1) 4FeS

2

 +11O

2

 = 2Fe

2

O

3

 + 8SO

2

↑ +Q 

2) 2SO

2

 + O

2

 = 2SO

3

↑ +Q 

3) SO

3

 + H

2

O = H

2

SO

4

 +Q 

в промышленности вместо воды в по-

следней стадии используют раствор 

разб. серной кислоты, получая олеум-

раствор кислоты насыщенный триок-

сидом серы. 

Химические свойства:  

1 Диссоциация на ионы: 

H

2

SO

4

⇆H⁺+HSO

4

⁻ 

 

 

 

 

HSO

4

⁻⇆H⁺+SO

4

2

⁻ 

2 Взаимодействие с основными оксидами: CaO + H

2

SO

4

 = CaSO

4

 + H

2

O 

3 Нейтрализация основаниями: Сu(OH)

2

 + H

2

SO

4

 = CuSO

4

 + 2H

2

O 

4 С солями более слабых кислот: Na

2

CO

3

 + H

2

SO

4

= Na

2

SO

4

 +CO

2

↑ + H

2

O 

5 Взаимодействие конц H

2

SO

4 

с металлами: чем активнее металл и более разбавлена кислота, 

тем больше восстанавливается сера. Me + H

2

S⁺

6

O

4 

→ MeSO

4

 + H

2

O + A 

 

 

 

 

_____________________________________________│ 

 

 

 

 

H

2

S⁻

2

   

 

 

S⁰ 

 

 

S⁺

4

O

2

 

6 Взаимодействие разб.H

2

SO

4 

c активными металлами: Zn + pH

2

SO

4

 = ZnSO

4

 + H

2

↑ 

7 Качественная реакция на SO

4

2

⁻ -ион: BaCl

2 

+ H

2

SO

4

 = BaSO

4

↓ + 2HCl ( осадок белого цвета) 

 

 

 

 

3P + 5HNO

3

 +2H

2

O→ 3H

3

PO

4

 + 5NO↑ 

Применение 

Получение: 

1 красителей 

2 других кислот 

3 взрывчатых веществ  

4 электролита для аккумуляторов 

5 минеральных удобрений 

6 для очистки нефтепродуктов 

7 при травлении черных метал-

лов(снятие окалины) и др. 

99 

 

МАТЕМАТИКА САБАҒЫНДА MS POWER POINT  

БАҒДАРЛАМАСЫН ҚОЛДАНУ ТИІМДІЛІГІ 

 

А.Б. Муликова  

Қараоба орта мектебі Ақтоғай ауданы Қараоба ауылы 

 

Адамзат  ХХІ  ғасырға  аяқ  басты  және ақпараттану  деп  аталатын жалпы 

тарихи процеске кірді. Қоғамның осы кездегі дамуы іс-әрекеттің негізгі түрі – 

ақпаратпен  жұмыс  болып  отыр.  Компьютерлендіру  осы  процестің  бөлігі 

болады. Сәйкесті түрде жаңа уақыт орындаушы ғана емес, әрі зерттеуші, әрі 

шығармашыл,  шешілмеген  мәселелердің  шешімін  табуға  бейім  адамдарды 

қажет етеді. Ал әрбір мұғалімнің міндеті  – балаға өмірдің мән – мағынасын 

аша отырып, онымен бірге дамудың жаңа сатысына көтерілу арқылы баланың 

өмірді түсінуіне көмектесу. «Білім туралы» Заңның 41 бабында әр оқушының 

мемлекеттік  стандарт  талабы  деңгейінде  білім  алуын  қамтамасыз  ету 

мұғалімнің  басты  міндеті  ретінде  көрсетілген.  Яғни  қазіргі  заман  мектебі 

жоғары  деңгейде  маманданған  кәсіпқой  мұғалімдерді  күтуде.  Өз  ісіңнің 

шебері болуы үшін тек жаңа технологияларды білу ғана емес, педагогикалық 

жағынан өте сауатты болу бүгінгі заманның талабы болып отыр. 

Әрбір  мұғалім  «офис»  топтамасындағы  бағдарламаларды  жеңіл  түрде 

игеріп  ала  алады.  Осы  бағдарламалардың  бірі  Microsoft  компаниясының  – 

PowerPoint  бағдарламасы.  PowerPoint-тың  негізгі  міндеті  –  ақпаратты 

қабылдаудың  және  есте  сақтаудың  тиімділігін  арттыру  мақсатымен 

көрмелерді жоспарлау, жасау және өңдеу. Ол қолдануда өте қарапайым. Оны 

қандай  пән  мұғалімі  болса  да  игеріп  алады.  Компьютерді  үйренгенде  осы 

бағдарламаны үйренуден бастаған дұрыс. Бұл бағдарлама кез келген пән үшін 

тез  және  ешқандай шығынсыз  көрме дайындауға  мүмкіндік  береді.  Көрме  – 

сіздің қандай да бір қызметіңізге байланысты материалды ұсынуға арналып, 

компьютерде  жасалған  слайдтардың  көрсетілімдік  жиынтығы.  «Ол  не  үшін 

керек?»  деген  сұрақ  туындайды.  Компьютер  арқылы  түрлі  графиктер, 

суреттер,  видеокөріністер, дыбыс  және  музыка  тыңдатып көрсетуге  болады. 

Компьютердегі  әртүрлі  түстер,  аннимациялық  эффектілер  –  барлығы  сабақ 

процесінде  белгілі  бір  уақытқа  дейін  оқушылардың  зейінін  тұрақтандыруға 

мүмкіндік  береді.  Көрмелерді  пайдалану  оқушыларды  сабақ  үстінде 

психологиялық  еркін  сезінуіне көмектеседі.  Жаңа  материалды игеру  кезінде 

кез  келген  слайдты  қайталап  көруіне  болады  және  әрбір  слайдқа  дыбыстық 

файл  қосуға  болады.  Олар  музыка,  экрандағы  құбылысты  түсіндіретін 

дикторлық  текст  болуы  мүмкін.  Бұл,  әрине,  мұғалімнің  тақтаға  жазып 

түсіндіргенінен  әлдеқайда  тиімді  әрі  әсерлі.  Мұғалімдер  сабақта  ауызша  өз 

мәнінде  меңгертілуі  қиын  ұғымдарды  компьютердің  көмегімен  оқушыларға 

ұғындырса,  бұрынғыға  қарағанда  әрбір  жаңа  тақырыпқа  деген  баланың 

құштарлығы  мейлінше  көп  оянады.  Жаңа  сабақты  түсіндіргенде  көрмелерді 

пайдалану кезінде оқушылардың қызығушылығы артып, ақпараттың 50-80%-

ын қабылдайды. 

100 

 

Бұл  мақалада  Power  Point  бағдарламасын  қолдану  тиімділігі  туралы 

айтқым келеді. 

Академик  А.Д.  Александров:  «Геометрияның  міндеті  –  оқушылар 

бойында  3  қасиетті:  кеңістіктік  ойлауды,  тәжірибеде  қолдана  білуді  және 

логикалық  ойлауды  дамыту»,  деген  екен.  Ол  кеңістіктік  ойлауды  тек  қана 

геометрияны оқып үйренуде ғана емес, жалпы адам өмірінде бірінші орынға 

қояды. 

Оқушылардың  5-11-сыныптарда  кеңістіктік  фигураларды  оқып  –

үйренуін  қарастырайық.  5-6-сыныптарда  олар  куб,  тік  бұрышты  паралле- 

лепипедті  қарастырады.  7-9  сыныптарда  геометрия  сабағында  екі  өлшемді 

объектілермен  жұмыс  жасайды  және  кеңістіктік  ойлауға  мүмкіндік 

болмайды.  Ал  10-сыныптың  алғашқы  сабақтарында-ақ  мұғалім  көптеген 

проблемаларға  кезігеді:  яғни  оқушылар  кеңістіктік  фигураларды  «оқуды» 

білмейді,  олардың  сызбасын  сыза  алмайды;  тақта  мен  дәптердегі  салынған 

сызбалар  оларға  кеңістікті  сезіндіре  алмайды;  оқушылар ойша  элементтерді 

қозғай  алмайды.  Бұл  проблеманы  шешу  үшін  пән  мұғалімі  оқушының 

кеңістіктік  ойлауын  дамытатын  есептер  беру  қажет.  Мысалы:  фигураларды 

тануға,  фигуралардың  және  олардың  элементтерінің  өзара  орналасуына, 

фигураның  жазбасын  жасауға  және  т.б.  PowerPoint  бағдарламасы  арқылы 

мұғалім көптеген кеңістіктік фигураларды көрсетуге мүмкіндігі мол. 

Бүгінгі  күні  компьютер  менің  педагогикалық  тәжірибеме  нық  кірді  деп 

айта  аламын.  Жаңа  материалды  түсіндіру  кезінде  көрмені  қолданған  кезде 

оқушылар  қызығушылық  танытатыны  бәрімізге  аян.  Тіпті  нашар  оқитын 

оқушы да жұмысқа құлшыныспен кіріседі. Егер көрме мұғалім сөзімен қатар 

жүріп отырса, ол қызықты және пайдалы болады. Математика пәні бойынша 

көрмелер  оқушылардың  танымдық  белсенділігін  дамытады,  сабақ  көтеріңкі 

көңіл-күймен өтеді. Оқушылардың шаршағанын басады. Сондықтан 5, 6, 7, 8-

сыныптар 

оқулығындағы 

кейбір 

тақырыптар 

бойынша 

көрмелер 

дайындадым.  Осы  бағдарлама  арқылы  оқушылардың  кеңістіктік  ойлауын 

дамыту  үшін  жасалған  көрмелерден  алынған  слайдтарды  ұсынғым  келеді. 

Бұл көрмелерді білімді қорытындылау сабақтарында қолдануға болады. 

Әсіресе  5-сынып  оқушылары  көрмемен  өткізілген  сабақты  тез 

қабылдайды.  Бастауыштан  келген  оқушылар  үшін  көрмелерге  түрлі 

аннимациялар  қойған  тиімді.  Ол  оқушылардың  көңіл-күйін  көтеріп,  жаңа 

материалды  тез  қабылдауға  мүмкіндік  береді.  Мысалы:  «Тік  бұрышты 

параллелепипед» тақырыбын өткенде көрме дайындадым. 

Бұл  сабақтар  қандай  оң  нәтиже  береді?  Балаларға  компьютерде  жұмыс 

жасау ұнайды және пәнге қызығушылығы артады. 

Әрбір  оқушы  өзіне  тән  қабылдау  шапшаңдығын  таңдап  алады,  керек 

кезінде түсінбеген жеріне қайтып келуіне болады. 

Суреттер,  түрлі  түстер,  дыбыстық  безендірулер  оқушыға  жақсы  әсер 

етеді. 

Тексеру  және  өзін-өзі  тексеру  жүзеге  асады.  Тестілеуді  тез  өткізуге 

болады? 

101 

 

5-сыныпта  өткізілген  «Үлестер.  Жай  бөлшектер»  тақырыбы  бойынша 

өткізілген сабақтың көрмесінен мысалдар келтіре кетсем: 

Немесе  6-сыныпта  өтілген  «Координаталық  түзу»  тақырыбы  бойынша 

дайындалған  көрме  оқушылардың  рационал  сандар  туралы  түсінігін 

кеңейтеді. 

Қазіргі  кезде  әрбір  бала  дарынды,  өзін-өзі  дамытуға  қабілетті. 

Сондықтан  мен  өз  тәжірибемде  оқытудың  ақпараттық  технологиясын  көп 

пайдалануды  мақсат  еттім.  Оқытуда  ақпараттық  технологияны  қолданудың 

түрлі  әдістері  бар,  бірақ  оның  ішінде  ең  қарапайымы  Microsoft  РowerPoint 

бағдарламасы  арқылы  дайындалатын  көрмелер.  Бұл  жерді  компьютер  әрі 

тақта, әрі оқулық, әрі дидактикалық материалдың рөлін атқарады. Көрмелер 

кез келген ақпаратты өңдеп берудің үлкен мүмкіндіктерін береді: слайдтарды 

безендіруде қалағанынша түстерді, әртүрлі өлшемдегі қаріптерді, аннимация 

эффектілерін  қолдануға  болады.  Жаңа  технологиялар  оқушыларды  оқытуда 

инновациялық  әдістер  мен  құралдарды  пайдалану  есебінен  білім  сапасын 

көтеруге,  жұмылдыруға,  адаптацияға,  ойлау  қабілетін  негіздеуге  септігін 

тигізеді. 

Қорытындылай  келе,  осы  бағдарламаны  сабақ  жоспарын  жасағанда 

қолданудың  басты  тиімділіктерін  атап  кеткім  келеді.  Бұлар  осы  күннен 

басталып,  қазіргі  кезде  дамып  келе  жатқан  болашақтың  мектебін  жақсы 

жақтан көрсетеді деп ойлаймын. 

«Мұғалім-оқушы», 

«оқушы-мұғалім» 

қарым-қатынасы 

бір-біріне 

сыйластық, сенім, қысылып-қымтырылмай еркін отыруға құрылады. 

Көрнекіліктің  көптігінен  және  көргенін  есте  тез  сақтауы  арқылы  жаңа 

сабақты игеруге аз уақыт жұмсалады. 

Мұғалім  оқушылардың  талдауын  тыңдап,  олармен  санасады.  Оқушы- 

лардың өзі ашқан жаңалығы – ең қуаныш әкелетін мезет. 

Білімді игеру, ізденіс, шығармашылық негізінде болады. Балалар өздерін 

сенімді, еркін ұстайды. Өз жетістігін көзбен көріп, қуанады. 

Тіпті  нашар  оқитын  оқушы  да  жұмысқа  құлшына  кіріседі.  Олар 

слайдтарға қызыға қарап, сұрақтарға жауап береді. Кез келген көрме кезінде 

балалар  өте  мұқият,  жинақы  және  тәртіпті  отырады.  Сабақ  көтеріңкі  көңіл-

күймен  өтеді.  Тексеру  және  өзін-өзі  тексеру  жүзеге  асады.  Тестілеуді  тез 

өткізуге болады. 

 

жүктеу/скачать 6,98 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: