50 жылдығына арналған аймақТЫҚ Ғылыми практикалық конференция материалдары «педагогические чтения»



Pdf көрінісі
бет3/46
Дата07.04.2017
өлшемі6,98 Mb.
#11245
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   46

БАҒДАРЛЫ ОҚЫТУ – ЗАМАН ТАЛАБЫ 

 

Б.Е. Кунафина  

С. Сатыбалдин атындағы жалпы білім беретін орта мектеп 

Қызылқоғам ауылы 

 

Білім  беру  жүйесі  –  әр  елдің  даму  болашағын  айқындайтын,  әлемдік 



өркениетке  жетуде  негізгі  бағыттарын  көрсететін  біртұтас  құрылым.  Уақыт 

өткен сайын адамның жалпы орта білімі мен кәсіби дайындығының деңгейіне 

қойылатын талаптар үнемі артып, жандана түсуде.  

Жаңа  ХХІ  ғасыр  табалдырығын  аттаған  Қазақстан  Республикасының 

білім  беру  саласы  алдында  болашақ  ұрпақ  тәрбиесін  жақсартуға  тың 

көзқарастар, тың еңбек қажет. Халқымыз «Тауына қарай аңы, заманына қарай 

заңы» деп тауып айтқан. 

2005–2008  жылдарға  арналған  жалпы  орта  білім  беру  ұйымдарының 

құрылымы  мен  мазмұнын  құруда  республикалық  эксперимент  шеңберінде 

тәжірибелік-эксперименталды  жұмыс  жүргізілуде.  Егер  2003–2004  оқу 

жылдарында бұл экспериментке 52 мектеп қатысса, 2004–2005 оқу жылында 

олардың  саны  104-ке  жетті,  ал  ауылдық  жерлерде  олардың  45-і,  қалалық 

жерде  59  мектепті  құрады.  Қазірдің  өзінде  12-жылдық  білім  модельдерін 

байқаудан  өткізу  жөніндегі  эксперименталды  ұйымдар  туралы  оң  деректер 

бар.  Осындай  жемісті  жұмыстардың  нәтижесінен  де  болар,  2013  жылы 

12 жылдық білім беру бағдарламасы бойынша оқулықтар мен оқу-әдістемелік 

кешендер  әзірленетін  болады.  Бұл  жөнінде  жақында  Білім  және  ғылым 

министрлігінде  өткен  алқа  мәжілісінде  айтылды.  Сарабдал  пікірлер  мен 

салиқалы ойлар ортаға салынған жиында Мемлекет басшысының осы жылғы 

«Болашақтың  іргесін  бірге  қалаймыз!»  атты  Жолдауынан  туындайтын 

міндеттер талқыланған болатын. 

Өскелең ұрпақты қоғам талаптары мен оның мақсат  – міндеттеріне сай 

өмір  сүруге  бейімдей  отырып,  оқытып,  тәрбиелеу  –  мектептің,  оқу  орын- 

дарының  басты  міндеті.  Қай  заманда  да  білім  ұясы  қоғамның  әлеуметтік  – 

экономикалық  және  мәдени  салаларындағы  өзгерістерге  икемделіп  отырған. 

Жаңа  кезеңге  бет  бұру  оңай  емес.  Рухани  жан  дүниесі  бай,  халқын  сүйген, 

ата – баба жерін қадірлейтін ұрпақ қана болашақ елдің тірегі бола алады. Жан 

дүниесі  ұлттық  рухани  мұрамен  сусындап,  сапалы  білім  алған  саналы  жас 

ұрпақ  тәрбиелемей  ел  мәдениеті  көтерілмейді.  Уақыт  талабына  сай 

туындайтын  мұндай  міндеттерді  шығармашылықпен  еңбек  ететін, 

дүниетанымы кең, әрбір ізденісін педагогика ғылымдарының жетістіктерімен 

ұштастыра  білетін  ұстаз  ғана  атқара  алады.  Олай  болса,  мұғалім  еңбегінің 

ішкі мазмұны да, бағыты да, жоспары да, мақсат – міндеті де – талабы таудай 

жеке  тұлғаны  іздеп  табу,  оны  баптау  және  өсіру.  Ол  үшін  әрбір  оқушыға 

нәтижеге  бағытталған  білім  беріп,  дербес  қабілетін  танып,  жеке  тұлға 

дәрежесіне жеткізу – жаңашыл жұмыстың нәтижесі болмақ. 



26 

 

12-жылдық  білім  беру  жүйесінде  білім  беруді  ұйымдастырудағы  жеке 



тұлғалық,  іс-әрекеттілік,  құзыреттілік  тұрғылар  жалпы  білім  беруді 

ұйымдастырудағы жаңаша көзқарас ретінде қарастырылуда. 

С.И. Ожегов сөздігінде «жеке тұлға – адам қандай да бір қасиет, қабілет 

тасушы»  ретінде  қарастырылады.  М.Н. Дьяченко,  Л.А. Кандыбовичтің 

«Психология»  анықтамалық  сөздігінде:  «Жеке  тұлға  саналы,  сөйлеу, 

шығармашылық  қабілеттері  бар  қоғамдағы  табиғи  тірі  организм  –  адам» 

Жеке тұлға атауы екі негізгі бағытта қолданылады: 1) кез келген саналы адам; 

2) өзінің психикалық даму үрдісін және мінез-құлық, жүріс-тұрысын басқара 

алатын қабілетіне сай деңгейдегі психикасы бар адам. Индивид болып туады, 

ал тұлға болып қалыптасады. Тәрбиенің өзекті мәселесі білім негізінде жеке 

адамның ғылыми көзқарасын қалыптастыру арқылы адамдардың өндірістегі, 

қоғамдық тұрмыстағы қарым-қатынасын қалыптастыру екені белгілі. 

Ал  осы  жеке  тұлғаны  қалыптастыру  білім  беру  мен  тәрбие  процесінде 

жүзеге  асырылатындықтан,  білім  мазмұнын  таңдауда  әр  баланың  жеке 

тұлғалық  ерекшеліктерін,  мүмкіндіктерін,  қабілеттерін,  бейімділіктерін 

ескеру мәселесі тереңірек, нақтырақ қарастырылуын қажет етеді. 

Әрбір  ұстаз  үздік  педагогикалық  теориямен  қаруланып,  өз  іс  – 

тәжірибесінде  тиімді  оқыту  технологияларын  пайдалануы  қажет.  Әрине  бұл 

айтылып отырғанның барлығы, былайша айтқанда, медальдың бір жағы ғана 

деуге  болады.  Себебі  іздеп  тапқан  жеке  тұлғаны  өздігінен  ізденуге,  болжам 

жасауға, шешім қабылдауға мүмкіндік беру арқылы шынықтыру керек. Сонда 

ғана  өз  жетістіктерін  болжау  мен  салыстыру,  реттеу  арқылы  жоғары 

нәтижелерге жетуге мүмкіндік болатыны сөзсіз. 

Ұстаз  еңбегі  –  оқушы  білімімен  өлшенеді  десек,  ұстаз  еңбегінің 

күрделілігі  әрбір  оқушы  жүрегіне  жол  таба  білуінде.  Әрбір  баланың 

бойындағы  қабілетті  дамыту  арқылы  өзін,  әлемді  танып  білуге,  қоғам 

алдындағы  жауапкершілік  қасиеттерін  сезіндіре  білуінде  жатыр.  Ол  үшін 

ұстаз бойында төмендегідей қасиеттер болуы керек: 

– мұғалім өз шәкіртінің басқаларға ұқсамайтын қасиеттерін аша білуі; 

– мұғалім  ой  –  өрісі  кең,  жан  –  жақты  білімдар,  өз  мамандығының 

шебері болуы керек; 

– мұғалім үздіксіз өз білімін өз бетінше шыңдай түсуі қажет; 

Осындай  ерекшеліктерге  бай  ұстаз  өз  тәлімгерлері  бойынан 

төмендегідей қасиеттерді күте алады: 

– оқушы ой жүйесі өзінің біліміне берік болуы тиіс; 

– оқушыда сабаққа деген құлшыныс тұрақты болғаны жөн; 

– оқушы білімі, талғамы барлық пәнге дұрыс көзқараста болғаны жөн; 

– оқушы білімінің тереңдігі пәнаралық байланыста болғаны тиімді;  

Міне, осындай өмір талабына сай біздің де мектеп оқушыларының жан-

жақты,  бағдарлы  білім  алып  шығуы  үшін  ең  алдымен  бейіналды  оқыту 

қарастырылған:  3–4-сыныптарда  информатикадан  ерте  оқыту,  7-сыныпта 

қазақ  тілін  тереңдетіп  оқыту,  5-сыныпта  жаратылыстану  пәнін  тереңдетіп 

оқыту,  ал  10-сыныпта  «Қызықты  география»,  11-сыныпта  «Паразитология-


27 

 

экологиялық  құбылыс»,  10-сыныпта  «Физикадан  күрделі  есептер  шығару», 



11-сыныпта  «Физикадан  есептер  шығарудың  әдіс-тәсілдері»,  11-сыныпта 

«Баспа  жұмыстарындағы  электрондық  кестемен  жұмыс  істеу»,  10-сыныпта 

«Математикадан  логикалық  есептер  шығару»,  11-сыныпта  «Дифференциал- 

дық есептер шығару» сияқты қолданбалы курстарды енгізіп, оқытылып отыр. 

Математика  және  физика  пәні  мұғалімдері:  Қазыканова  Алия  Қалиар- 

дамовна, Жумаханова Шолпан Қалеловна, тарих пәні мұғалімі – Темірғалиева 

Мәдениет  Нажмиденқызы,  орыс  тілі  пәні  мұғалімі  –  Балхиянова  Мүнира 

Тапауқызы  түлектердің  ҰБТ  сынағынан  сүрінбей  өтуі  мақсатында 

сағаттарымен санаспай еңбек етті, соның арқасында мектебіміз үшінші жыл 

қатарынан  аудан  бойынша  бірінші  орында  келе  жатыр.  Ұстаздарының 

еңбектерін  шәкірттері  де  ақтауда.  Физика  пәнін  таңдаған  түлектердің  3-ді 

ПМУ-дің жылу-энергетика және нефтегаз факультеті студенттері болса, екеуі 

Астананың  Гумилев  атындағы  университеті  студенттері,  оның  ішінде 

Тоқмағамбетов Асқар «Алтын белгі» иегері, 1-уі ПКТиК студенті. 

Өз  тарапымнан  биология  пәнінен  бағдарлы  оқыту  оқушы  бойында 

өзіндік белгілі бір біліктілік траекториясын қалыптастыру, кәсіптік бағыт алу 

әрекеті деп ойлаймын. Ақырғы үш жылда биология және география пәндерін 

таңдаған оқушыларымның 3-уі ПМПИ-дің биология факультеті, 1-уі өзін-өзі 

тану факультеті, 1-уі Асфандияров атындағы мед.академия, 2-уі мед.колледж 

студенттері  болса,  география  пәнін  таңдаған  түлектердің  1-уі  ПМПИ-дің 

география факультетін тәмәмдап ұстаздық жолында еңбек етуде, 2-уі ПМПИ-

дің дене тәрбиесі факультетінде оқып жатыр. 

Әр  буындағы  оқушылардың  біліктілік  құзырлылығын  қалыптастыру 

үшін  оларды  жас  ерекшеліктеріне  қарай  3  сатыға  бөлу  заңдылығына 

жүгінемін: 

– 5-сынып – эмоциональды компонент; 

– Орта буында – интеллектуалды; 

– Жоғарғы сыныптарда – жігерлілік. 

Себебі  орта буынға  дейін  қай пәнді  алмасақ  та  өзіндік  қайталанбайтын 

ерекшеліктер  бар,  қызығушылық  бірінен  соң  бірі  сатылап  өсіп  отырады  да, 

белгілі  бір  тұрақты  біліктілік  дағдылар  қалыптасады.  Жоғары  буынға 

келгенде алған білімінің өзіне қажетті екендігін сезінген тұлғада жігер пайда 

болады. 

Тұжырымдай  келсек,  оқушы  бойында  үздіксіз  білімді  дамытудағы 

құлшыныс, оқуға, білімге деген ұмтылыс ұдайы өшпей, күннен – күнге дами 

түсуі  қажет.  Сонда ғана оқушы  бойында  білім нұры  тасып,  сыныптан  –  сы-

ныпқа  көшкен  сайын  оқушының  ішкі  дүниесі,  сыртқы  ортамен  байланысы 

дамып, оқушы дүниетанымы арта түсері анық. Сабақта барлық баланың да-

муы үшін қолайлы жағдай туғызуды мақсат етуі керек. Оқушыларды «жақсы, 

жаман» деп бөлмей, нашар оқушының өз шамасы келгенше, қабілеті жеткен-

ге  дейін  еңбек  етуі  ойластырылуы  тиіс.  Әрине,  оның  қателесуі,  жаңылуы 

әбден  мүмкін,  бірақ  сол  жол  арқылы  ақиқатқа  мүғалімнің  бағыт  –  бағдары 

бойынша өзі жете алады. 


28 

 

Қазіргі  кезеңде  өзін  және  оқушыларды  танып  –  біле  алатын,  оқыту 



әдістерін меңгерген, оқу – тәрбие процесін жүзеге асырудың шығармашылық 

жолдарын,  өзін  қоршаған  ортаны,  өзгелермен  қарым  –  қатынасты  ізігілікті 

негіздерде жаңғыртып, өзгертіп отыруға қабілетті, ой – өрісі, көзқарасы, жеке 

басының мәдениеті жоғары, педагогикалық кәсіби шеберлігі жан – жақты да-

мыған ұстаздар ауадай қажет болып отыр. 

Мұғалімнің оқыту әрекеті саналы болуы үшін ол педагогика ғылымының 

заңдылықтарын, тәрбие міндетінің қоғамның мақсаты мен талап  – тілегінен 

туындайтынын, оқытудың білімдік, дамытушылық, тәрбиелік сипатын нақты 

білуі керек. Бұл білімдер мұғалімнің педагогикалық процесте қателіксіз еңбек 

етуіне мүмкіндік жасайды. Мұғалімнің оқыту әрекеті табысты болуы үшін ол 

терең білімділігімен қатар, шекілмес шешендікпен, айшықты бейнелілікпен, 

әсерлі сезімталдықпен, қажетті сөздерді тауып, саралап сабақ түсіндіре білу 

сияқты педагогикалық қаруды игеруі абзал. 

Қазіргі  уақытта  Қазақстанда  білім  берудің  өзіндік  ұлттық  үлгісі  қалы-

птасып,  ескі  мазмұны  жаңашылдануда.  Жаңа  білім  парадигмасы  бірінші 

орынға  баланың  білімі,  білігі  мен  дағдысын  емес,  оның  тұлғасын,  білім 

арқылы  дамуын  қойып  отыр.  Білім  беру  сапасы  –  қоғамдағы  білім  беру 

үрдісінің  жағдайын,  нәтижесін,  сондай-ақ  жеке  тұлғаның  қалыптасуы  және 

даму болашағының қажеттілігін анықтайтын әлеуметтік категория. Білім беру 

сапасы  білім  беру  мекемелеріндегі  жастарды  оқыту  мен  тәрбиелеу  қызмет-

терінің әртүрлі көрсеткіштерінің жиынтығы, яғни білім беру мазмұны, оқыту 

формасы мен әдістері бойынша анықталады. 

Қазіргі  заманғы  оқыту  технологияларын  меңгеру  –  өте  күрделі  де  ұзақ 

үрдіс. Кейде ол мұғалімнен оқытудың үйреншікті әдіс  – тәсілдерінен арылу-

ды  талап  етеді.  Сондықтан  мұғалімге  оқыту  технологияларын  үйретуді 

арнайы  кәсіби  тұрғыдан  ұйымдастыру  керек.  Сол  мақсатта  мектебімізде 

ұстаздардың көбі ақпараттық, сын тұрғысынан ойлау, дамыта оқыту техноло-

гияларын қолданады. Сабақтарда ақпараттық-технологияларды қолдану үшін 

мектебімізде қолайлы жағдайлар жасалынған. Оның айғағы екі окушыға бір 

компьютерден келеді.  

Мұғалімнің  сабаққа  дайындығы  шығармашылық  сипатта  болып,  жалаң 

сөздік әдістерінен арылуы, техникалық құралдарды басым пайдаланып, педа- 

гогикалық, психологиялық есептерді, ситуацияларды шештіру, проблемалық, 

бағдарлы  сабақтардың  өтуі,  жаңашыл  педагогтердің  әдістерін  шығарма- 

шылықпен  қолдану  –  өмір  талабы.  Ұстаз  алдында  еліміздің  болашағы  тұр. 

Еліміздің жасампаз істерін жүзеге асыратын жаңашыл да шығармашыл, терең 

білімді, озық ойлы ұстаздар қауымының атқарар ісі де салмақты болмақ. 

 

Әдебиет 

1. ХХІ ғасыр мектебі. – 2006. – №1, 2. 

2. Қазақстан мектебі. – 2006. – №10. 

3. 12 жылдық білім. Ақпараттық – сараптамалық журнал. – 2006. – №2, 5, 9. 

 


29 

 

ДИФФЕРЕНЦИРОВАННЫЙ ПОДХОД К УЧАЩИМСЯ В УСЛОВИЯХ 



ЛИЧНОСТНО-ОРИЕНТИРОВАННОГО ОБУЧЕНИЯ 

 

Р.У. Кусаева 



Средняя общеобразовательная школа №35, г. Павлодар 

 

Впервые понятие «дифференцированный» подход в обучении появилось 



за рубежом в начале двадцатого века. Основателями его считают представи-

телей  направления  гуманистической  психологии  К. Роджерса,  А. Маслоу, 

Р. Мей, В. Фракля. 

В дидактике обучение принято считать дифференцированным, если в его 

процессе  учитываются  индивидуальные  особенности  (различия)  учащихся, 

т.е.  основные  свойства  личности  учащегося.  В  педагогической  литературе 

различают понятия «внешней» и «внутренней» дифференциации. 

Под внутренней дифференциацией понимается такая организация учеб-

ного  процесса,  при  которой  индивидуальные  особенности  школьников  учи-

тываются  в  условиях  организации  учебной  деятельности  на  уроке  в  своем 

классе. В этом случае понятие дифференциации сходно с понятием индиви-

дуализации обучения [1, с. 117]. 

При  внешней  дифференциации  учащиеся  разного  уровня  обученности 

объединяются  специально  в  учебные  группы.  По  некоторым  индивидуаль-

ным  признакам:  по  способностям  (или  неспособностям),  по  проектируемой 

профессии, по интересам. 

Дифференцированный подход в традиционной системе обучения органи-

зационно  состоит  в  сочетании  индивидуальной,  групповой  и  фронтальной 

работы.  Данный  подход  необходим  на  всех  этапах  обучения,  т.е.  на  этапах 

усвоения знаний, умений, это является существенным положением методики 

обучения [3, с. 109]. 

При любом обучении усвоение знаний и умений происходит индивиду-

ально, в соответствии с индивидуальными особенностями мыслительной де-

ятельности, личностных качеств учащихся. Учёт индивидуальных особенно-

стей детей – один из ведущих принципов дидактики.  

В условиях урока дифференцированный подход к учащимся реализуется 

в разумной дифференциации учебных заданий, постановок перед учащимися 

посильных  задач,  где посильность и  лёгкость  отнюдь  не тождественные  по-

нятия.  Это  посильные  задания,  упражнения,  предлагаемые  с  учётом  уровня 

знаний,  умений  и  навыков  учащихся  и  предполагающее  последовательное 

усложнение познавательных задач. Путь от первичного усвоения до прочного 

сформированного навыка у разных школьников не одинаков. Главной задачей 

учителя – сократить у тех детей, у которых он длиннее, чем у остальных. 

Важная  предпосылка  осуществления  дифференцированного  подхода  к 

учащимся  –  направленность  обучения  на  формирование  личности  ученика, 

которая предполагает действенное внимание к каждому ученику, его творче-

ской индивидуальности на каждом уроке. В привитии интереса необходим и 


30 

 

коллективный,  и  индивидуальный  подходы:  поставить  перед  классом  цель, 



помочь каждому включиться в учебный труд. 

Формулируя цель урока (а это основа образовательного процесса), учи-

тель продумывает условия реализации возможностей ребенка и решает зада-

чи разных уровней. Прежде всего, он стремится учесть возрастные особенно-

сти  детей.  К  примеру,  известно,  что  у  младших  школьников  функция  кон-

троля  реализуется  легче,  если  она  направлена  на  другого,  вовне.  У  детей, 

кроме этого, отмечается гетерохронность, или неравномерность, становления 

самоконтроля.  Имея  в  виду  эту  особенность,  педагог  в  младших  классах, 

например,  не  просто  предлагает  детям  найти  требуемое  упражнение,  а  дает 

задание  проверить  друг  у  друга  правильность  отыскиваемого  номера.  В  ре-

зультате  осуществляется  необходимая  коррекция  функции  контроля,  дети 

имеют достаточно времени для выполнения упражнения. Не остается тех, кто 

половину отведенного времени проводит «в пути». Зачастую мы видим иную 

картину:  кто-то  быстро  нашел  и  уже  выполнил  упражнение,  кто-то  еще  не 

отыскал требуемую страницу. Время, отведенное на выполнение упражнения, 

прошло, и учитель предлагает всем закончить работу. В результате накапли-

вается число учеников, постоянно не справляющихся с заданием из-за этой не 

учтенной возрастной особенности. Таким образом, игнорирование или недо-

статочная проработка требований возрастного подхода приводит к снижению 

продуктивности  учебной  деятельности.  Следующий  уровень  задач,  решае-

мых на уроке, обусловлен индивидуальными различиями детей.  

В сферу внимания педагогов попадает широкий спектр индивидуальных 

различий – от особенностей темперамента и типов мышления до преоблада-

ющего способа переработки информации (синтетического и аналитического). 

«Синтетики» при усвоении, например, русского языка легче и успешнее ра-

ботают,  если  пишут  изложение  или  рассказ  с  целостным  использованием 

слов.  «Аналитики»  обнаруживают  преимущество,  вставляя  пропущенные 

буквы на изучаемое правило и т.п. Преимущественное развитие либо образ-

ного типа мышления, либо словесно-логического обусловливает успешность 

детей в разных видах учебных заданий. 

В последнее время в педагогической литературе часто используется тер-

мин личностно-ориентированное обучение. В каком отношении к нему нахо-

дится дифференциация?  

Считается, что дифференциация – одно из средств реализации личност-

но-ориентированного обучения. Личностно-ориентированное обучение пред-

полагает построение индивидуальных образовательных траекторий с учетом 

субъектного  опыта  индивида,  его  предпочтений  и  ценностей,  актуализацию 

личностных функций учащегося в процессе обучения. В центр образователь-

ного процесса ставится личность, в цели образования включается необходи-

мость  обеспечения  самоопределения,  самораскрытия,  самореализации  лич-

ности.  Дифференцированное  обучение  способствует  раскрытию  индивиду-

альности,  выявлению  способностей  и  склонностей  личности,  предполагает 

актуализацию функции личностного выбора.  


31 

 

Цель личностно-ориентированного урока – создание условий для позна-



вательной активности учеников. 

В современных условиях очень важно, чтобы учитель не давал ученикам 

готовых знаний, а указывал путь к приобретению знаний, учил добывать зна-

ния. Решить эту задачу может, на мой взгляд, хорошо поставленная словарная 

работа,  потому  что  работа  со  словом  всегда  вызывает  у  учащихся  большой 

интерес, способствует усилению познавательной активности. 

Правильно  организованная  словарная  работа  позволит  развить  навыки 

работы  учащихся  со  словарями  и  справочной  литературой,  способствует 

формированию  у  школьников  умения  осуществлять  информационную  пере-

работку  словарного  текста,  извлекать  необходимую  информацию,  добывать 

знания самостоятельно. Это особенно важно для выпускников национальных 

школ.  Создание  системы  упражнений  на  основе  аналитической  работы  со 

словом, предполагающей возможность выбора, проявления индивидуальных 

исследовательских  и  творческих  способностей,  удовлетворения  образова-

тельных  потребностей  и  интересоразвивающей  речевой  среды  позволяет 

осуществлять личностный подход, поскольку одно из достоинств данной си-

стемы словарной работы – ситуация успеха для ученика. 

Как  правило,  в  5–6  классах  дети  еще  не  обладают  навыком  работы  со 

словарями, и в подобном виде деятельности даже сильные учащиеся испыты-

вают некоторое затруднение. Поэтому с первыми словами работаем вместе на 

уроках,  обращая  внимание  на  каждую  помету.  Напр.,  слово  бугор  имеет  та-

кую словарную статью: 



р Буго, – гра, м. 1. Небольшое возвышение, холм. 2. Небольшая выпук-

лость, округлость. Бугры на коже. ♦ За бугор, за бугром, из-за бугра (прост) – 

за границу, за границей, из-за границы.//уменьш. бугорок, -рка, м. //прил. бу-

горковый, -ая, -ое (ко 2 знач.; спец. ) 

Разъясняется каждая помета, условное сокращение. Методисты советуют 

знакомить  с  лексикографическими  понятиями  учащихся рассредоточено, па-

раллельно с изучением лексикологических понятий: например, словом и его 

лексическим значением – толковый словарь, словарная статья; с однозначны-

ми  и  многозначными  словами  –  со  способом  обозначения  разных  значений 

многозначного слова; с прямым и переносным значением – с пометой перен. 



(переносное); с омонимами – со способом обозначения омонимов; с диалект-

ными словами – с пометой обл. (областное); с профессиональными слова – с 

пометой  спец.  (специальное)  или  с  сокращенным  названием  специальности: 

мор.  (морское)  и  т.д.;  с  устаревшими  словами  –  с  пометой  устар.  (устаре-

лое); с фразеологизмом – с особым знаком ◊». [1] 

Идеи  и  принципы,  психолого-педагогические  основы  личностно-

ориентированного обучения, модель которого создана доктором психологиче-

ских  наук  И.С.  Якиманской  –  наиболее  привлекательны  для  решения  задач 

развития личности учащегося, раскрытия их индивидуальностей. 

Учитель,  работающий  в  личностно-ориентированной  школе,  вступает  в 

новую  для  себя  профессиональную  позицию  –  быть  одновременно  и  пред-


32 

 

метником,  и  психологом.  Роль  педагога  заключается  в  умении  профессио-



нально использовать данные о ребенке в учебном процессе, создании разно-

сторонней  образовательной  среды,  с  тем,  чтобы  дать  каждому  ребенку  воз-

можность проявить себя. Учитель выступает не столько в качестве трансля-

тора знаний, сколько как организатор и координатор учебной деятельности.  

Не  все  учащиеся имеют  одинаковый  интерес  к изучаемому  предмету,  у 

них разные способности, не каждый может проявить собственное “Я”. Какие 

критерии  личностно-ориентированного  урока  делают  его  эффективным  и 

способствуют повышению качества образования?  

1. Сообщение в начале урока не только темы, но и порядка организации 

учебной деятельности (наличие плана). План помогает четко, ясно и логично 

излагать содержание материала. Ученик на каждом этапе урока активен, во-

влечен в реальные взаимодействия, осознанно относится к материалу урока.  

2. Создание  положительного  эмоционального  настроя  на  работу  у  всех 

ребят  в  ходе  урока.  Серьезное  внимание  уделено  развитию  мотивационной 

сферы, образовательный процесс обогащен позитивными эмоциями.  

3. Использование субъектного опыта учеников. Актуализация субъектно-

го опыта учащихся способствует установлению связей прошлого опыта и но-

вого знания.  

4. Создание  условий  для  проявления  познавательной  активности  уча-

щихся и достижения успеха каждым учеником.  

5. Повышение степени самостоятельности в учебной деятельности, реа-

лизация стратегии сотрудничества, сочетание фронтальной работы с классом 

с групповыми формами деятельности.  

6. Создание  атмосферы  заинтересованности  каждого  ученика  в  работе 

класса.  

7. Применение  на  уроке  специально разработанного дидактического  ма-

териала,  использование  разноуровневых  заданий,  позволяющих  ученику  са-

мому  выбирать  вид  и  форму  материала  (словесную,  графическую,  условно-

символическую).  

8. Ориентация  деятельности  учащихся  на  развитие  интеллектуальных 

умений,  на  формирование  учебной  деятельности  (а  не  на  передачу  учебной 

информации), освоение компонентов учебной деятельности (учебной задачи, 

учебных действий, самоконтроля, самооценки).  

9. Обсуждение в конце урока не только того, что нового узнали, но и то-

го, что понравилось (не понравилось) и почему, что бы хотелось выполнить 

еще раз, что сделать по-другому.  

10. Оценка  определяется  по  ряду  параметров,  по  конечному  результату, 

пути его достижения, самостоятельности, оригинальности.  

Особое предпочтение отдаю урокам литературы, посвященным анализу 

художественных  произведений,  работе  над  текстом  (урокам-исследованиям, 

урокам-размышлениям, урокам-поискам, урокам-проблемам). 

Всегда тщательно подбираю вопросы для анализа текста, индивидуаль-

ные задания, которые заставляют учащихся не просто воспроизводить содер-


33 

 

жание произведения, а размышлять над прочитанным, рассуждать, сопережи-



вать  событиям  и  героям,  испытывать  положительные  эмоции,  высказывать 

свое мнение, порой в дискуссии открывать истину. Стараюсь ставить ребят в 

ситуации  выбора,  самостоятельного  поиска  правильного,  логичного,  аргу-

ментированного  ответа  на  любой  вопрос.  Дидактический  материал,  различ-

ные виды заданий для урока подбираю в соответствии с возрастными, психо-

логическими,  индивидуальными  качествами  учащихся.  Использую  творче-

ские  дифференцированные  задания.  Например,  подготовка  сообщения  на 

определенную тему, описание, «озвучивание» картины или «оживление» ил-

люстрации, анализ эпизода, рассказ от лица героя произведения, выразитель-

ное чтение самостоятельно выбранного произведения с обоснованием своего 

выбора. Зная способности, склонности, таланты учащихся, прошу нарисовать 

иллюстрацию  к  какому-либо  произведению  или  эпизоду  с  последующей  за-

щитой  своего  рисунка,  написать  стихотворение,  подготовить  инсценировку 

басни или чтение по ролям. Такие задания помогают самореализации лично-

сти ученика, проявлению и развитию его творческих способностей, дают ре-

бенку  возможность выразить  свое  «я»,  продемонстрировать  собственное  от-

ношение к миру. 

На своих уроках применяю такой прием как рефлексия. Считаю рефлек-

сию необходимым моментом личностно ориентированного урока. Ведь имен-

но  она  позволяет  учителю  осуществить  обратную  связь,  помогает  опреде-

лить,  насколько  результативной,  интересной  и  полезной  для  ребят  была  их 

деятельность на уроке, что они узнали, чего добились, были ли решены в хо-

де урока те задачи, которые сформулировали учащиеся вместе с учителем в 

начале урока, с какими трудностями они столкнулись на уроке и как их раз-

решить. 

Особое  внимание  в  условиях  личностно  ориентированного  урока  обра-

щаю на домашние задания. Они должны быть строго дозированными, чтобы 

не  допустить  перегрузки  учащихся,  разноуровневыми,  предполагать  ситуа-

цию  выбора  и  при  этом  носить  творческий  характер.Если  учитель  добился 

того, что на его уроке обстановка доброжелательная, учащиеся искреннее по-

делятся своими мыслями, выскажут впечатления от прошедшего занятия, по-

желания. А это позволит учителю сделать следующий урок успешнее преды-

дущего. 

 



Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   46




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет