60х84 1-8 Сарыбаев indd
ауызбен сөйлесуден артық дәрежеге жеткен заман. Алыстан ауызбен сөйлесу-
|
| ауызбен сөйлесуден артық дәрежеге жеткен заман. Алыстан ауызбен сөйлесу-
ге болмайды: жазумен дүнияның бір шетіндегі адам екінші шетіндегі адаммен сөйлеседі. Сондықтан сөйлей білу қандай керек болса, жаза білудің керектігі онан да артық. Сөйлегенде сөздің жүйесін, қисынын келтіріп сөйлеу қандай ке- рек болса, жазғанда да сөздің кестесін келтіріп жазу сондай керек. Сөздің жү- йесін, қисынын келтіріп жаза білуге: қай сөз қандай орында қалай өзгеріп, қа- 71 лайша біріне-бірі қиындасып, жалғасатын дағдысын білу керек» [3: 141]. Бұл жерден ұғыну керек ақпаратты бөліп көрсетсек: 1) жазу – заманның маңызды (байланыс) құралы; 2) сөйлесудің екі түрі бар: жазумен сөйлесу және ауызбен сөйлесу; 3) жазумен сөйлесу ауызбен сөйлесуге қарағанда маңыздырақ болып келеді; 4) ауызбен сөйлесудің кемшілігі – алыстан ауызша сөйлесу мүмкін емес; 5) жазумен сөйлесудің артықшылығы – алыс қашықтықтан сөйлесу мүмкіндігін береді; 6) адамға сөйлей білу қажеттілік болып табылады; 7) адам үшін жаза білу қажеттілігі сөйлей білу қажеттілігінен артық; 8) адамның жүйелі, қисынды сөйлеуі маңызды және ол қандай маңызды болса, жазғанда да сөзді жүйелі, қисында етіп жазу өте маңызды; 9) сөздің жүйесін, қисынын келтіріп жазудың өз жолдары бар және оны оқып, үйрену керек; 10) азғанда сөздердің өз орындары болады, және ол орындар өзгеріп отырады және олардың біріне-бірі қиындасуының, жалғасуының белгілі дағдылары бар. Жү- йелі жазу үшін осыларды білу қажет. Ғалымның сөзінен жазу мен сөйлеуге қатысты нақты он маңызды мағлұмат ал- дық. Оның әрқайсысын жеке-жеке талдап, тарқатып, олардың төңірегінде қанша- ма қомақты материалдар жинап, терең сөз қозғауға болады. Бұл аталған ақпаратты Ақымет Байтұрсыновтың грамматология саласына, оның ішінде жазу мен сөйлеу- дің байланысы деген бөліміне қосқан жүктеу/скачать Достарыңызбен бөлісу:
|