64. Қазақтардың ұлттық мәдениетінің ерекшеліктері 68. Тауелсіздік кезең философиясы 71. Орта ғасыр философиясындағы діни дүниетаным

Рене Декарт (1596-1650) қазіргі батыс философиясының негізін қалаушылардың бірі деп санайды. Декарт "құқық" мамандығы бойынша білім алды, бірақ оны әрдайым философия қызықтырды. Декарт ойға сүйенетін жаңа түрдегі философияны жасауға тырысып, алдыңғы философиялық дәстүрлерді сынға алды.

Декарт өз еңбектерінде" ақыл-ой басқаруға арналған ережелер"," әдіс туралы ойлау"," жаңа философия туралы ойлау " философияға ғылыми сипат беретіндігін және оның пікірінше, тек тәжірибе көзі болуы мүмкін кез келген жағдайлардан білімді босатуға бағытталғанын көрсетеді. Ол ғылымның барлық жүйесін шығаруға болатын, қолда жоқ алғышарттарға сүйенетін осындай философия қажет деп санады. Өз зерттеулерінде ол математиканы философияның негізі ретінде пайдаланды. Декарт заманауи алгебра және Аналитикалық геометрия жасап, сонымен қатар Механика, Физика және физиология салаларының дамуына өз үлесін қосты. Декарт философия ағашқа ұқсас жүйе деп санайды. Бұл ағаштың тамыры-метафизика, ал сыртқы діңгек – физика. Және кәдімгі ағашта оқпан мен бұтақтар тамырсыз өсе алмас еді, сондай-ақ басқа да ғылымдар метафизикаға дейін немесе онсыз қалыптаспас еді. Декарт практикалық философияны жасауға, оны ғылымға бейімдеуге тырысты, ал ғылымды философиялық принциптермен байланыстырды..

Білімнің негізгі ережелерін табу үшін Декарт күмән мен айқындық принциптерін пайдалануды ұсынады.

Күмән идеясы, барлық білімді жоққа шығаруға болмайтын жағдайларды табу үшін күмән туғызу қажет. Бір жағынан, күмән соқыр сенімге қарсы бағытталған, ал екінші жағынан, ең айқын және сенімді іздеуге бағытталған.

Көп еңбекті қажет ететін философиялық жұмысты жүргізе отырып, Декарт ешкім күмәнданбайтын айқындықтың негізін алады. Ол "Мен ойлаймын, демек, өмір сүремін"деген қағиданы негізге алады. Декарттың пайымдауынша, ойлау мен танымның осы бастапқы нүктесінің шынайылығы адамға табиғи ақыл жарығын салған Құдаймен кепілдік берілген. Декарт "картезиан күмәнін" дамытты - танымда адам санасын басқаруға бағытталған әдіс.

Декарт әдістің төрт ережесін ұсына отырып, ғылыми әдіс ретінде күмәнданды:

Бірінші ереже - біз анық мойындайтынымызды ғана шындық деп санауымыз керек, яғни түсіністіктен мұқият аулақ болу керек, өз пайымдауларымызға тек біздің ақыл-ойымызға анық көрінуге қабілетті, ешқандай жағдайда да бізге күмән тудырмайды.

Екінші ереже - біз мүмкіндігінше көп бөлікке қарайтын әрбір қиындықтарды және олардың тамаша шешілуі үшін қанша қажет болады.

Үшінші ереже - қарапайым заттардан бастап, бірте-бірте, неғұрлым күрделі заттарды түсінгенге дейін біртіндеп көтерілу қажет.

Төртінші ереже – ештеңе жіберіп алмау үшін толық тізбелер мен шолуларды құру.

Декарт адам ақыл-ойының қызметіне, адам ақыл-ойының әрекет етуі тиіс ережелерді іздеуге баса назар аударды. Философ танымда сезімге сенуге болмайды деп ойлады. Декарт физиологияны зерттеуге өз үлесін қосты. Ол адам денесінің құмарлығын зерттеді, ол алты негізгі құмарлықты бөліп алды: таң, махаббат, жек көрушілік, тілек, қуаныш, қайғы.Декарт ғылыми ойлаудың дамуын және жалпы философиялық принциптерді тығыз байланыстырған ойшылдардың бірі болды. Декарттың еңбектері келесі философиялық білімнің қалыптасуына үлкен әсер етті.