6В01310-Бастауышта оқыту педагогикасы мен әдістемесі «Мультимедиялық оқыту құралдарын дайындау және пайдалану технологиясы»

Сондай-ақ, бір басылымда бірнеше маман болуы мүмкін екенін атап өткен жөн. Сонымен, бас редактор негізгі тұжырымдаманы құруға, мақалалар мен авторлардың тақырыптарын таңдауға жауап береді. Бірақ арт-редактор тек парақтың дизайнымен айналысады, фотосуреттер мен журналдың түс схемасын жақсартады

2. 
   Интерактивті тақтаның жұмыс жасау принципі
   

3. 
   Кесте ұяшықтарын қалай біріктіруге, бөлуге болады?
   

Ұяшықтарды қосу және біріктіру, өшіру.

Ұяшықтарды бөлу үшін қажетті ұяшықты белгілеп, Таблица – Разбить ячейки командасын таңдау қажет.

Ұяшықтарды қосу үшін Таблица – Вставить - ячейки командасын таңдау қажет.

Қатар және баған қосу үшін Таблица – Вставить командасын таңдау қажет.

3. 
   Информатика оқулығынан анықтамалар мен негізгі ұғымдарды игеруге арналған есептер жүйесін құру.
   

Информатика пәнінің ғылыми әдістемелік жағынан қамтамасыз ету бағытына сәйкес информатика пәнінің оқу-әдістемелік құралдарына қойылатын талаптарды анықтауды жалпы оқулықтарға қойылатын дидактикалық талаптар басшылыққа алынады.

Информатика оқу-әдістемелік құралдың құрамы мен құрылымына, мазмұнына қойылатын жалпы талаптарды пәнінің өзіне тән ерекшелігін ескере отырып анықтау — осы пәнді оқытуды жетілдірудің негізгі бағыттарының бірі деуге болады.

Информатика пәні оқулығының маңызды ерекшелігі бұл өскелең өмір талабына сәйкестігі болып табылады. Оқулықтың мазмұны мен құрылымын А.Құсайынов, Ұ.Асылов, Қ.Молдабек т.б отандас ғалымдар аша білді. Ал білім мазмұнының мәні, зерттеу нысаны, оған қойылған дидактикалық талаптар мен ұстанымдар, әдіснамалық мәселелер М.Скатин, И.Лернер, В.Краевский, Ю.Бабанский, Б.Лихачев, В.Леднев, А.Хуторский ғылымдардың зерттеулерінде орын алды. Мектеп оқулықтарының пәндік мазмұнын жетілдіруге Қ.Аймағамбетова, Г.Уәйісова, Т.Оспанов, Ш.Құрмнәлина, С.Рахметова, Т.Әбдікәрімова, Ж.Қайыңбаев, К.Ерешов т.б ғалымдарымыз өз үлестерін қосып келеді.

Оқулыққа қойылатын талаптар:

— Ұлттық ғылым саясатына сәйкестігі;

— Бағдарламаға сәйкестігі;

— Мазмұнының ғылыми мәнділігі және нақтылығы;

— Әлеуметтік-мәдени құндылығы;

— Ұсынылған материалдың тарихилығы;

— Оқушылардың физиологиялық және психологиялық ерекшеліктерінің ескерілуі;

— Мазмұнының жүйелігі, бірізділігі;

— Сабақтастық принципінің сақталуы;

— Еліміздің экономикалық даму ерекшеліктерінің сәйкестігі;

— Мектептердің компьютермен жабдықталуының ескерілуі;

— Компьютерлік оқытушы программалар пайдалануының ескерілуі;

— Практикалық тапсырмалардың тақырыпқа сәйкестігі;

— Тапсырмалардың жүйелі түрде таңдап алынуы;

— Оқытудың әр түрлі жаңа технологияларын пайдалануға ыңғайлылығы.

Осы талаптарды ескере отырып дайындалған оқулықтың сапасы жоғары болып, оқушылардың білімін арттыруға көмектеседі.

Оқулық пен оқу құралдарын сабақ барысында тиімді қолдану, экономикалық білімді игеруді білім, білік, дағдыны қалыптастыру, өзіндік жұмыстарды қалыптастыру, теориялық материалдарды қайталауға берілген сұрақтарға тиімді жауап беру тәсілдерін көрсету жайында әдістемелік нұсқаулар мен ұсыныстар беріледі.

Әрбір сыныпқа арналған әдістемелікте сол сыныптағы информатикадан берілетін білім мазмұны және оны оқып үйретудің өзіндік ерекшеліктері, сондай-ақ сабақ барысында сол ерекшеліктерді жүзеге асыру жолдары қарастырылады.

Әрбір сыныпқа арналған информатика оқулықтардың мазмұнына тоқталамыз.

7-сыныпта информатиканы оқытудың негізгі мақсаты — оқушыларға ақпаратты өндеу, беру және қолдану үрдістері туралы білімді меңгерту оқу үрдісінде компьютерлік технологияны өзіндік даму мен оны іске асыру құралы ретінде пайдалану дағдыларын, алгоритмдік мәдениет пен компьютерлік сауаттылықты қалыптастыру болып табылады.

Алгоритмдік мәдениет дегеніміз – алгоритмді құру, түсіну және атқару іскерлігі арқылы бейнеленетін ойлау мәдениеті.

Оқытудың мазмұны — шығармашылық жеке тұлғасын қалыптастыруға, логикалық-құрылымдық ойлау қабілетін дамытуға, яғни оны қызмет субъектісі ретінде қалыптастыруға және компьютерлік технологияның мүмкіндіктерін өздерінің кәсіби дайындық деңгейлеріне еркін пайдалана білуге бағытталған.

Информатиканың мамандыққа баулу курсы ретінде оқытуда оқушылардың операциялық жүйемен, PAINT графикалық редакторымен, WORDPAD мәтіндік редакторымен жұмыс жасауды, электрондық поштаны іске қосуды меңгерту сияқты және тағы басқа мәселелер қамтылады.

7-сыныпқа арналған «Информатика» оқулығы 2007 жылы қайтадан өңделіп шығарылды. Бұл оқулықта дәл сол тақырыптар қамтылған. Тек айырмашылығы – ескі оқулықтағы кейбір қазақша нұсқасымен берілген терминдер қайта орысшаға аударылған, кейбір тарауларға деректер қосылса, кейбіріннен, керісінше, материалдар алынып тасталған және суреттер мен кестелер өзгертілген.

1 — бөлім информатиканың теориялық негізгі іргелі ұғымдары – ақпарат, ақпараттық үрдістер ұғымдарына кеңінен түсініктеме беріліп, ақпаратты қабылдау және өңдеу мәселелері жан-жақты қарастырылады. Бұл бөлімде “ақпарат” сөзіне “ақпарат – белгілі бір нәрсе туралы таңбалар мен сигналдар түрінде ұсынылатын мәліметтер тобы” деген түсініктеме берілген. Адам ақпаратты сақтай алады, жеткізе алады және өңдей алады. Бұл әрекеттер ақпараттық үрдістер деп аталады. Жаңа кітапта ақпараттық үрдістер сызба түрінде кескінделген. Бұл бөлімнің 2-тақырыбы “Ақпаратты кодтау(таңбалау)” деп аталады. 2003 жылы шыққан оқулықта кодтау – ақпаратты белгілі бір алфавит арқылы ұсыну деп берілсе, 2007 жылы шыққан оқулықта кодтау – ақпаратты жеткізу үшін оның түрін өзгертеді, яғни оны түрлендіреді. Мысалы, ақпаратты белгілі бір алфавит арқылы құпиялап жазады. Бұл үрдісті кодтау деп атайды деп толықтырылған. Есептеуіш техникасында ең көп пайдаланылатын код – ASCII, американдық ақпарат алмасудың стандартты коды болып табылады. 2007 жылы шыққан оқулықта да оның кодтау кестесі берілген.

2-бөлім ақпаратты өңдеудің техникалық құралдары – есептеу техникасы, оның даму тарихы, архитектурасы зерттеуге арналған. Бұл тақырып бойынша «Дидактикалық материал. Практикум» құралында әр түрлі кестелік және мәтіндік тапсырмалар берілген. Мысалға «ЭЕМ буындары мен олардың сипаттамалары» кестесін келтіруге болады және оның дұрыс жауаптары мұғалімге арналған оқыту әдістемесінде жазылған.

2003 жылғы кітаптың 3-бөлімінде Windows’98, ал жаңа оқулықта Windows ХР оқытылады және мағлұматтар жаңартылған. Оның мәтіні келесідей: Қазіргі кезде Windows – барлық дербес компьютерлерге арналып кең таралған операциялық жүйе. Windows-тің кең таралуына себеп, оның қолайлығы, түсініктілігі, графикалық интерфейсі, бірнеше программалармен қатар жұмыс жасау мүмкіндігі және жаңа жабдықтардың автоматты түрде бапталуы сияқты ерекше қасиеттерін атауға болады.

PAINT графикалық редакторы 4-бөлімде қарастырылған. Бұл бөлімде программасын іске қосу, сурет салу кезеңдері, редактордың құралдары жайлы өте жақсы жазылған. Сонымен қатар оқушыларға тапсырмалар берілген.

WORDPAD мәтіндік редакторы қарапайым мәтіндік құжаттарды жасауға мүмкіндік береді. Бұл бағдарлама жайлы мағлұмат 5-бөлімде беріледі. Мұнда бағдарламаны іске қосуды, құжат құруды, мәтінді пішімдеу, мәтінге күн мен уақытты кірістіруді және т.б. үйретеді.

6-бөлімде блокнот және калькулятор программалары ұсынылған. Бұл бөлімде блокнот пен калькулятордың мүмкіндіктері, калькулятордың түрлері мен батырмалары суреттерімен түсінікті етіліп жазылған. Сондай-ақ тақырып соңында практикалық тапсырмалар берілген.

8-бөлім компьютерлік желілер деп аталады. 2003 жылы шыққан оқулықта компьютерлік желі – бұл әр түрлі қорларды, мысалы, бағдарламаларды, құжаттарды және құрылғыларды бірігіп пайдалану үшін бір-бірімен жалғастырылған компьютерлер тобы деп беріледі. 2007 жылы шыққан оқулықта қор сөзі ресурс, бағдарлама сөзі программа деп аударылып жазылған. Сонымен қатар, ақпарат алмасу, желілік ақпараттық технологиялар сызбалары кескінделген. Одан әрі жалпы желі, электрондық пошта ұғымдары кең көлемде ашылып жазылған.

Сонымен, қорыта келгенде, информатика оқулықтарының мазмұны бойынша салыстыратын болсақ, пәнді оқыту мақсатында бір-біріне жақындықтары байқалады. Бірақ айырмашылықтары да кездеседі. 2007 жылы шыққан оқулықтың 2003 жылы шыққан оқулыққа қарағандағы жетістігі – көптеген тақырыптарға жаңа деректер қосылып, сызбалар сызылған және суреттер көркемделіп салынған. Ал кемшілігі – қазақша терминдер орысша нұсқада берілген. Сондықтан қайсы оқулықпен оқыту керек екендігін таңдау өз қалауларыңызда.

8 сыныпта оқытудың негізгі мақсаты – оқушыларға ақпаратты өндеу, беру және қолдану үрдістері туралы білімді меңгерту, оқу үрдісінде компьютерлік технологияны өзіндік даму мен оны іске асыру құралы ретінде пайдалану дағдыларын, алгоритмдік мәдениет пен компьютерлік сауаттылықты қалыптастыру болып табылады.

Оқытудың мазмұны – шығармашылық жеке тұлғасын қалыптастыруға, логикалық-құрылымдық ойлау қабілетін дамытуға, яғни оны қызмет субъектісі ретінде қалыптастыруға және компьютерлік технологияның мүмкіндіктерін өздерінің кәсіби дайындық деңгейлеріне еркін пайдалана білуге бағытталған.

4. 
   Есептің мазмұнымен танысу.
   

Егер есептің тексінде түсініксіз сөздер кездессе, онда оны түсіндіру керек немесе есепте айтылатын нәрселердің суреттерді көрсету керек. Есепті оқу (мұғалімнің, бір оқушының, хормен, оқушылардың жастарына қарай іштен), кейде қайталап оқу да қолданылады.

Содан кейін сұрақтар бойынша есепті талдау басталады:

- есепте не (кім) туралы айтылған?

- есепте не белгілі?

- не белгісіз?

- белгіле ме?

« 8 артық (кем)», «3 есе артық (кем)», «сонша», «теңдей» нені білдіреді, яғни терминдердің мәнін анықтау.

5. 
   Есептің шығару жолын іздеу, яғни есепті шығару жоспарын құру.
   

.Есепті шешудің басты мәселесі – жоспар. Яғни іс-әрекет кезеңдерінің схемасы болып табылады. Есепті шешудің жоспары – бұл шешу кезеңдерінің реттелген тізбегін эвристикалық стратегияның амалдардың шындыққа жақын пайымдаулардың және логиканың негізінде құру. Жалпы жағдайда жоспарды құру эвристикалық стратегияны табудан басталады.

Шешім – бұл бірден қол жеткізуге бола бермейтін мақсат. Сондықтан мақсатқа жету үшін мүмкін боларлық әрекеттердің жүйесі ретіндегі шындыққа сәйкес келетін жоспарды құрып алу қажет. өзіміз білетін іс-тәжірибе негізінде мақсат оған жетудің құралын көрсетіп беруге қабілетті. Бұл жерде пайымдаулардың мынадай тізбегі құрылуы мүмкін:

Бізге А-ны табу қажет. мұны В-ның көмегімен жасауға болады. Алайда В-ны егер С болса алуға болады. Мұндай тізбекті былайша бейнелеуге болады:

А егер В болса

В егер С болса

С егер D болса

D егер Е болса

Егер де соңғы шарт Е есептің берілгендерінде бар болса, онда тізбек үзіледі. Жалпы жағдайда оның тізбектерінің саны N, обьектілерінің саны N+1 болады. Қарапайым есептерді тізбек логикалық тұрғыдан байланысқан пайымдаулардың айқын тізбегі ретінде қатарласа тұрады. Мұнда кез келген өту (переход) бірмәнді анықталған. Стандартты емес есептеулерде өтулер таңдау мәселесін білдіреді. Олардың шешімі үшін эвристикалық пайымдаулар жүргізіледі. Осы пайымдаулардың негізінде есептер тізбегін құру жоспарды құру әрекетін білдіреді. E-ден D-ға, D-дан C-ға қарай әрекет ете отырып, жоспарды жүзеге асыратын боламыз. өйткені Е есеп шартында, яғни біздің қолымызда болады. Есепті шешу жоспарын іздеуде эвристикалық пайымдаулардан қорықпау керек. Бірақ бұл көзқарасты жоспарды жүзеге асыруға өте отырып өзгертуге міндеттіміз. Енді біз тек айқын, қатаң дәлелдерді ғана қолдануымыз тиіс. Жоспарды жүзеге асыруда әрбір қадамымызды қаншалықты мұқият қадағаласақ, оны құруда эвристикалық пайымдауларды соншалықты еркін пайдаланатын боламыз. Жоспарды құру және оны болашақта жүзеге асыру қарама-қарсы бағытта жүреді. Егер де А мақсатына жылжуды тура бағыт ретінде қарастыратын болсақ, онда жоспарды құруда қарама-қарсы бағытта жылжитын боламыз. Есептерді шешудің мұндай стратегиясын жоспарды кері бағытта құру немесе соңынан басына қарай жылжу деп аталады. Мұндай жоспарды анализ тәрізді есепті шешу жоспары деп аталады. Егер де біз Е-ден А-ға қарай кері бағытта жылжысақ, онда мұндай стратегияны жоспарды тура бағытта құру немесе басынан соңына қарай жылжу деп аталады. Бұл стратегияны синтез тәрізді есепті шешу жоспарын білдіреді. Осылайша шешімді эвристикалық іздеу анализ негізінде жүргізіледі. Егер мақсатқа жетуге қажетті әрекеттер тізбегі есепті шығарушыға белгілі болса, онда ол жоспарды синтездің негізінде тура бағытта құрады. Шешудің мұндай жолы алгоритмдік әрекеттердің жүйесінде жүзеге асырылады.

7.Компьютерлік вирустардың түрлерімен танысу.

“Бейсауат” (гуманды) – онша қатты зиянын тигізбейтін вирустар.

Пайдаланушы файлдар мен операциялқ жүйенің ақпараттық қауіпсіздігін вирустан қорғау программалары арқылы тексеріп отыру керек. Вирустан қорғау программалары компьютердегі вирустарды табуға, жоюға және одан дер кезінде сақтанып отыруға мүмкіндік береді. Ондай программалар бірнеше түрлері бар.

Детектор-программа (вирустан зақымдалған файлдардың бірін табуға негізделген);

Доктор-программа (вируспен зақымдалған файлдардың бірін тауып қана қоймай, оны «емдеуге» арналған);

Фильтр-программа (компьютермен жұмыс жасау барысында вирустың бар болуын алдын ала хабарлауға негізделген);

Ревизор-программа (вирустан белсенді әрі сенімді түрде қорғауға арналған).

Вирустар үнемі өзгеріп, жаңа вирустар пайда болуда, яғни детектор-программасы мен доктор-программасы тез ескеруде, сондықтан олардың жаңа нұсқаларын жүйелі түрде жаңарту талап етіледі. Вирус программасы еңгізілген программа зақымдалған программа болып табылады.

Вирустан қорғау программаларының бірнеше түрлері бар. Оның ішінде кең тараған программалардың түрлері

Вирустан және басқа да зиянды программалардан қорғау үшін Microsoft корпорациясы келесі программаларды жасады: Windows 8 және Windows RT-такіріктірілген Windows және Windows Smart Screen қорғаушы (5сурет). Олар компьютерді вирустан, лицензиясыз көшірілген программалық жабдықтамадан және зиянды программалардан нақты уақыт режимінде қорғауға көмектеседі. Windows Қорғаушы автоматты түрде танымал зиянды программаларды қарап отырады.

8. 
   Антивирустық программалардың ерекшеліктерін анықтау.
   

Алғашқы вирустар өте қарапайым болыпты. Әрі кетсе басқан қарпіңнің орнына басқа қаріп шығатын болса керек. Ол вирустарды қолданушы өзі қолымен жойып тастай алатындай қарапайым болыпты.

Уақыт өте келе вирус жазушылардың біліктілігі артып, енді вирустан құтылуға жекелеген адамның қабілеті жете бермеген көрінеді. Алдымен тек бір вирустың түрін жоятын программалар шығыпты. Сосын вирус тым көбейіп кеткесін олардың әрқайсысын жоюға бөлек программа жаза беру мүмкін болмағандықтан, вирустар қоры бар программалар шығыпты. Енді, міне, антивирус жазу софтвеер өндірісінің бір бағытына айналды. Бұның барлығы вирустардың әсерінен болады. Вирустар дегеніміз бұл арнайы жазылған шағын көлемді программа. Олар басқа программмалардың алдына, не соңына қосымша жазылады да ол программаны бүлдіруге кіріседі. Бұл вирус жұққан программалар «зақымдалған» немесе «бүлінген» деп аталады.

Вирустың пайда болу белгілері:

· Программа дұрыс жұмыс істемейді немесе жұмысын тоқтатады.

· Экранда бөгде символдар , хабарламалар шығады.

· Компьютер баяу жұмыс істейді.

· Кейбір файлдардың бұзылуы.

· Компьютер жұмысындағы жиі тұрып қалулар және жаңылысулар.

Вирустар 3 типке бөлінеді.

1. Мекендеу ортасына қарай.

2. Жұмыс логикасы мен мақсатына қарай.

3. Мақсатына қарай.

Мекендеу ортасына қарай вирустар: файлдық, жүктейтін, макровирустар.

Файлдық вирустар-қолданбалы программалардың ішіне енгізілген программалық кодалық блоктар. Вирустық кода программа жүктелгенде орындалады.

Жүктейтін вирустар- негізгі жүктейтін жазбаға және жүктейтін секторға вирус жұқтырады. Яғни операциялық жүйе жүктелгенде жұқпалы тасушыдан вирус жұғады.

Макровирустар- Word құжатына және Excel электрондық кестесі құжатына вирус жұқтырады. Құжат файлын ашқанда жұғу орындалады. Жұмыс логикасы мен мақсатына қарай вирустар- троян аттары, логикалық бомбалар, ұстауыш вирустар, құрттар деп аталады. Бұл вирустар қолданбалы программаларға еніп соларға рұқсат етілмеген әрекеттерді орындайды. Бұлар программалардың қателіктері мен сәйкессіздіктерін пайдаланатын вирустар.

Мақсатына қарай – насихаттаушы, мағынасыз, шантаж жасаушы,бейсауат деген вирустар бар. Вирустардан қорғану үшін қазіргі кезде антивирус программалары бар. Олар осы вирустардан қорғауға арналған арнайы бағытты программалар. Антивирустар тек вирустарды тауып қана қоймай, оларды жояды. Антивирустардың бірнеше түрі бар.

Детектор программалар- бұлар тек бұрыннан белгілі вирус түрлерінен ғана қорғай алады, ал кейінгі вирус түрлеріне дәрменсіз болып келеді.

Доктор программалар- бұлар вирус жұққан программалар мен дискілерден вирус әсерін алып тастау арқылы емдеп, бастапқы қалпына келтіреді.

1) Avast! Free Antivirus 6.0.1352 бұл антивирусының негізгі ерекшеліктері:

- Вирусқа қарсы тексеру өте жылдам және компьтердің ресурстерін көп қажет етпейді.

- руткиттерге қарсы қорғаныс

- шпиондық программалардан қорғаныс.

2) Cognitive CuneiForm 12.

CuneiForm — бұл программаның көмегімен сіз кітаптан, газеттен, басқа жерден сканер арқылы алған мәтінді ворд прогараммасына түсіріп, сол жерде өңдей аласыздар. Айталық сізге тез арада үлкен көлемде ақпаратты жазып, өңдеу керек, ал уақыт болса тапшы. Не істеу керек?Әрине бұл программа осындай тапшы адамдарға арналған.

Өндіруші: Cognitive Technologies Ltd.

Лицензиясы: Freeware

Қолдайтын системалары: Windows XP, Vista, Win7

Интерфейс тілі: Орысша

AVG Anti-Virus Free Edition мына компонентерінен тұрады: сканер, монитор, электрондық поштаның сканері және автоматты түрде вирустық базасының жаңартылуы.

Өндіруші: Grisoft Inc

Word ортасынан формулалар редакторын іске қосу үшін енгізу курсорын құжаттың формула кірістірілетін жеріне орналастырып, Кірістіру⇒Обьект⇒Microsoft Equation (Вставка⇒Обьект⇒Microsoft Equation) әмірін орындау керек немесе стандартты құрал саймандар мен пішімдеу жолағынан белгішесін басамыз. Сонда экранда “Формула” атты шаблондар панелі шығады. Осы шаблондар арқылы біз математикалық формулаларды жаза аламыз.

Мысалы: ах2 + вх + с = 0 квадрат теңдеуінің түбірін табу формуласын жазайық. Оның түбірін табу формуласын жазбастан бұрын осы теңдеудің өзін біз компьютерде қалай теретінін қарастырайық. Бұны теру үшін формулалар редакторы керек пе, жоқ па дегенге тоқталайық. Оны біз жоғарғы индексілі х2 белгісін қолдану арқылы оңай жаза аламыз. Олай болса біреуіміз осы формуланы компьютерде теріп көрсетейік. (теңдеуді бір оқушы компьютерде жазып көрсетеді)

Кесте даярланған соң, ұсынылған стандартты форматтардың жиынынан бізге қажетті форматты таңдап алу үшін Кесте=>Кестені автоформаттау командасын пайдаланған жөн. Бұл тəсіл Кестелерді форматтау процесін анағұрлым жеңілдетеді. Кестені даярлаудың қарапайым жолы — Кестені енгізу батырмасын пайдалану. Мұнда бағаналар еш мəтін жолының толық ені мен бағаналар саны негізінде автоматты түрде бірден тағайындалады. Қажет болса, əрбір бағаналар енін мұнан кейін де өзгерте аласыз.

нəтижесінде экранға кесте көрінісі пайда болады;

- кесте көрінісіндегі кез келген ұяшықты тышқанмен белгілеңіз де, тышқанның батырмасын

босатпаңыз. Кесте көрінісінің төменгі бөлімінде ағымдағы жолдар мен бағанлдар саны бейнеледі

Місrosoft фирмасының Ехсеl программасы — кестелік процессорлар немесе электрондық кестелер тобына жататын ең кең тараған программалық кестелердің бірі. Бірақ Ехсеl жәй программа ғана емес, оны көптеген математикалық амалдарды, күрделі есептеулерді жеңілдету үшін пайдалануға болады. Олкез-келген ақпараттың құрылымын реттеудің, сипаттаудың және өңдеудің арнайы моделі. Ехсеl программасы кестелік есептеулерді орындауға, кестеде берілген ақпараттар негізінде әртүрлі диаграммалар құруға, мәліметтер базаларын құрып, олармен жұмыс істеуге және т.б. мүмкіндіктер береді.