34. Ғылымдағы өркениет ұғымы. «Өркениет» сөзі лат тілінен шыққан. «Қалалық, мемлекеттік, азаматтық» дегенді білдіретін «азаматтық». Қазіргі өркениетте ғылым ерекше рөл атқарады. Батыс пен Шығыстың дамыған елдерінде өмірдің жаңа сапасына жетелеген 20-ғасырдағы технологиялық прогресс ғылыми жетістіктерді қолдануға негізделген. Ғылым өндіріс саласында төңкеріс жасап қана қоймай, сонымен бірге адам қызметінің көптеген басқа салаларына әсер етеді, олардың құралдары мен әдістерін қалпына келтіре отырып, оларды реттей бастайды. Қазіргі өркениеттің болашағы мәселелерін ғылымның қазіргі даму тенденциялары мен оның келешегін талдаудан тыс талқылау мүмкін емес. Қазіргі қоғамда ғылымға қарсы қозғалыстар болғанымен, жалпы алғанда, ғылым өркениет пен мәдениеттің жоғары құндылықтарының бірі ретінде қабылданады. Техногендік өркениет - бұл адамзат тарихының өте кеш өнімі. Ұзақ уақыт бойы бұл оқиға дәстүрлі қоғамдардың өзара әрекеті ретінде жүрді. Тек XV-XVII ғасырларда. еуропалық аймақта техногендік қоғамдардың пайда болуымен, олардың кейіннен бүкіл әлемге таралуымен және олардың дәстүрлі қоғамдарының әсерінен өзгеруімен байланысты дамудың ерекше түрі қалыптасты. Дәстүрлі қоғамда әлеуметтік өзгерістердің баяу қарқыны, қызмет түрлері көрініс табады, олардың құралдары ғасырлар бойы тұрақты стереотиптер ретінде өмір сүре алады, сәйкесінше бұл қоғамдардың мәдениетінде басымдық ата-бабалардың тәжірибесін жинақтайтын дәстүрлерге, бейнелер мен нормаларға, канонизацияланған ойлау стильдеріне, инновациялық қызметке жатпайды ең жоғары мән ретінде қабылданады
В современный период развития науки можно выделить несколько особенностей:
Интердисциплинарность. Современная наука все больше ориентируется на сотрудничество и взаимодействие между различными областями знания. Это позволяет решать более сложные и масштабные задачи, требующие участия специалистов разных направлений.
Большое количество новых открытий и изобретений. Развитие технологий и научных методов позволяет проводить более глубокие и точные исследования, что приводит к появлению новых знаний и открытий. Это также позволяет создавать новые технологии и инновационные продукты.
Большое влияние научных открытий на социальную и экономическую сферы жизни. Современные научные открытия имеют огромное значение для различных отраслей экономики, медицины, технологий и т.д. Научные открытия также могут влиять на социальные процессы и общественную жизнь.
Развитие информационных технологий. Информационные технологии имеют все большее значение для научных исследований, позволяя быстро и эффективно обрабатывать большие объемы данных и получать новые знания.
Международное сотрудничество. Современная наука все больше становится международной, что позволяет совместно решать более сложные задачи, обмениваться опытом и получать доступ к новым технологиям и оборудованию.
Огромный объем научной информации. Современная наука генерирует огромное количество научной информации, что требует развития новых методов хранения, обработки и передачи данных. Это также создает необходимость в создании новых специальностей и профессий, связанных с научной информацией.
Ғылым үнемі дамып отырады және қазіргі кезеңде зерттеудің жүргізілу тәсілі мен оның қоғамға тигізетін әсерін қалыптастыратын бірнеше ерекшеліктер бар. Қазіргі кезеңдегі ғылым дамуының негізгі ерекшеліктеріне мыналарды жатқызуға болады:
Пәнаралық ынтымақтастық: Ғылым барған сайын пәнаралық болып келеді, әр түрлі саладағы зерттеушілер күрделі мәселелерді шешу үшін жиі ынтымақтасады. Бұл бүгінгі күннің көптеген қиындықтарын бір ғана пәннің көмегімен шешуге болмайтынын мойындаумен байланысты.
Технологиялық жетістіктер: Технологиядағы жетістіктер ғалымдарға бұрын мүмкін болмаған тәсілдермен деректерді жинауға және талдауға мүмкіндік беретін зерттеулерді жүргізу тәсілін өзгертеді. Мысалы, үлкен деректер аналитикасын, жасанды интеллектті және машиналық оқытуды пайдалану денсаулық сақтау, қаржы және экология ғылымы сияқты салаларды өзгертеді.
Ашық ғылым: зерттеу нәтижелері мен деректерді жұртшылыққа ашық түрде қолжетімді етуді көздейтін ашық ғылымға қарай қозғалыс өсіп келеді. Бұл тенденция ғылыми білім баршаға еркін қолжетімді болуы керек және ашықтық ғылыми прогресті жеделдетеді деген сенімнен туындайды.
Әсерге назар аударыңыз: ғылыми зерттеулердің практикалық қолданылуына баса назар аударылуда, зерттеушілер өз жұмыстарының қоғамға қалай пайда әкелетінін көрсетуге шақырылады. Бұған ғылымның климаттың өзгеруі, қоғамдық денсаулық сақтау және экономикалық даму сияқты әлемдегі ең өзекті проблемаларды шешуде маңызды рөл атқара алатынын мойындау себеп болды.
Қаржыландырудың артуы: ғылым, әсіресе биотехнология, нанотехнология және жаңартылатын энергия сияқты дамып келе жатқан салаларда бұрын-соңды болмаған қаржы алуда. Бұл ғылыми зерттеулердің экономикалық өсу мен инновацияның негізгі драйвері бола алатынын мойындаумен байланысты.
Ғылымның жаһандануы: Ғылым барған сайын жаһандануда, әр түрлі елдердің зерттеушілері жиі бірлесіп жұмыс істейді. Бұл тенденция ғылыми білімнің бүкіл адамзатқа пайда әкелетін жаһандық қоғамдық игілік екенін және халықаралық ынтымақтастық әлемдегі ең өзекті мәселелердің кейбірін шешуге көмектесетінін мойындаумен негізделген.
Тұтастай алғанда, қазіргі кезеңдегі ғылымның дамуы жылдам технологиялық жетістіктермен, пәнаралық ынтымақтастықпен және зерттеулердің практикалық қолданылуына көбірек көңіл бөлумен сипатталады. Бұл үрдістер алдағы жылдарда да жалғасын тауып, айналамыздағы әлемді түсіну және өзара әрекеттесу жолын қалыптастырады.