№8 Дәріс Дамуында бұзылуы бар балалардың тұлғалық даму ерекшеліктері

Тифлопсихологиялық әдебиетте, соқырлардың эмоционалды күйлері мен сезімдері туралы, негізінен бақылау арқылы алынған мәліметтерден табылады (А. Крогиус, Ф. Цех, К. Бюркли). Адамның эмоциясы мен сезімдері, оның нақты объектілер мен субъектілерге көзқарасын білдіретіндіктен, көру бұзылуының әсерінен, өзгеріске ұшырамай тұрмайды. Себебі, көру бұзылуында, адамдардың сезімдік таным саласы тарылады, қажеттіліктері мен қызығушылықтары өзгереді.

Тифлопсихологиялық әдебиетте, соқырлардың эмоционалды күйлері мен сезімдері туралы, негізінен бақылау арқылы алынған мәліметтерден табылады (А. Крогиус, Ф. Цех, К. Бюркли). Адамның эмоциясы мен сезімдері, оның нақты объектілер мен субъектілерге көзқарасын білдіретіндіктен, көру бұзылуының әсерінен, өзгеріске ұшырамай тұрмайды. Себебі, көру бұзылуында, адамдардың сезімдік таным саласы тарылады, қажеттіліктері мен қызығушылықтары өзгереді.

Соқырлар мен нашар көретіндердің эмоциялар мен сезімдер жиынтығы, көретін адамдағыдай, олардың көрінісі сау адамдағыдай болады, тек олардың даму дәрежесі мен деңгейі, өзгешерек болуы мүмкін. Ауыр эмоционалды күйлердің пайда болуына, соқыр адамдардың сау адамдардан айырмашылығын түсінуі себеп болады (4-5 жаста). Жасөспірімдік шақта, олар өздерінің кемістігін тереңірек түсінеді, уайымға беріледі, мамандық таңдауда, отбасын құруда, өмірлік серігін таңдаудағы шектелуді саналы сезінеді.

Соқырлар мен нашар көретіндердің эмоциялар мен сезімдер жиынтығы, көретін адамдағыдай, олардың көрінісі сау адамдағыдай болады, тек олардың даму дәрежесі мен деңгейі, өзгешерек болуы мүмкін. Ауыр эмоционалды күйлердің пайда болуына, соқыр адамдардың сау адамдардан айырмашылығын түсінуі себеп болады (4-5 жаста). Жасөспірімдік шақта, олар өздерінің кемістігін тереңірек түсінеді, уайымға беріледі, мамандық таңдауда, отбасын құруда, өмірлік серігін таңдаудағы шектелуді саналы сезінеді.

Ал, ересек адамдар көру қабілетін жоғалтқанда, ауыр стресс күйіне түседі. Жақында ғана көру қабілетінен айрылған адамға, өзін-өзі төмен бағалау, төмен деңгейдегі ынта, айқын депрессиялық мінез-құлық компоненттері тән. Көретін адамдармен салыстыратын эксперименталды зерттеулерде, соқыр және нашар көретін балалардың адамдармен, қоғаммен, заттармен қарым-қатынасындағы эмоцияларын көрсетуінде сәтсіздіктер анықталған. Нашар көретін балалар мен көрмейтін балалардың эмоционалды қатынастарын, түрлі өмірлік жағдаяттарда салыстырғанда, кейінгілердің анағұрлым сезімтал екендігі анықталған.