қойды.      Haizi kan-jian

 

Вестник КазНУ. Серия Востоковедения. №4 (49). 2009                                                                      97 

Бұл 

сөйлемді 

екіге 

бөліп 

қарастырайық:  ta  pao  le  –  ол  жүгірді,  ta 

dao  le  shanding  -    ол  тау  басына  шықты. 

Демек,      pao(жүгіру)-dao  (жету)  деген 

күрделі  етістік  қазақ  тіліндегі  жүгіріп 

шықты деген мағынаны беріп, екі тілде де 

сыңарлары  бірдей  дәрежеде  болып  басқа 

сөз таптарымен бірдей қатынасқа түсе ала-

тынын  көрдік.  Демек,  бұл  тіркес  күрделі 

етістіктің қызметін атқарады.   

3.  Мысық қашып кетті.  

    Xiaomao pao-kai le. 

Бұл  мысалда  да  pao  (жүгіру)-kai 

(бөліну)  қазақ  тіліндегі  қашып  кету  деген 

күрделі етістікке сәйкес болып тұр.  

Қытай  тілінде  іс-әрекеттің  жасалу 

мүмкіндігін білдіретін толықтырғыш мүше 

(keneng  buyu)  бар.  Олар  негізгі  етістік  пен 

нәтижені  білдіретін  толықтырғыш  мүше 

және  бағытты  білдіретін  толықтырғыш 

мүшенің  ортасына  de  (болымды  түр),  bu 

(болымсыз  түр)  деген  инфикстердің 

қосылуымен жасалады. Мысалы:  

Shui bu hao – ұйықтай алмады 

Na bu xialai – көтере алмады 

Shuo bu shang – айта алмады 

Kan de jian –көре алды 

Pao de shangqu- жүгіріп шыға алды 

Көрсетілген толықтырғыш мүшелердің 

аудармасы 

қазақ 

тіліндегі 

модаль 

мағыналы  аналитикалық  форманттармен 

сәйкес  екені  көрініп  тұр.  Бірнеше 

сөйлемдерді аударып көрелік. 

Ол бұл кітапты оқи алмайды. –  

Ta kan bu liao zhe ben shu.   

Әкем бұл жұмысты бітіре алады. – 

Wo fuqin ba zhe ge gongzuo neng zuo de 

жүктеу/скачать 1,51 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: