А. А. Какимова Қазақстан Республикасы тарихы

Атабаев Қ. Қазақ тарихының деректанулық негіздері. Алматы, 2002ж

жүктеу/скачать 0,86 Mb. бет 26/69 Дата 10.03.2023 өлшемі 0,86 Mb. #73000

Бұл бет үшін навигация:

• 3 дәріс Дәрістің тақырыбы: Деректанудың қалыптасуы дәне дамуы Дәрістің мазмұны

1. Атабаев Қ. Қазақ тарихының деректанулық негіздері. Алматы, 2002ж. 2. Атабаев Қ. Деректану. Алматы, 2007ж. Өзін-өзі тексеру сұрақтары: 1. Деректанудың қосалқы тарихи пәндермен және тарих ғылымдарымен арақатынасы қалай? 2. Деректерді синтетикалық сынау дегеніміз не? 3. Қайталанатын деректерге қандай деректер жатады? №3 дәріс Дәрістің тақырыбы: Деректанудың қалыптасуы дәне дамуы Дәрістің мазмұны: Деректану тарихи зерттеу тәжірибесі барысында пайда болды. Алғаш жазба деректер тек нақты тарихи фактілерді тануға көмектесетін құрал ретінде пайдаланылып, зерттелді. Тарихи деректер қорының кеңеюі мен ғылыми айналымға жаңа деректердің біртіндеп енуіне байланысты, бір тарихи оқиғаның, құбылыстың не процестің әр түрлі деректерде әр түрлі дәрежеде, тіптен кейде қарама-қайшы дәрежеде бейнелетіні көріне бастада. Сондықтан, ол деректерді зерттеу, бір-бірімен салыстыру, сол арқылы шындықты іздеу қажеттілігі пайда болды. Ұзақ жылдардағы зерттеу тәжірибесі барысында қолданылған әр түрлі тәсілдер негізінде деректерді зерттеу методикасы қалыптасты. «Дерек оқиғаны қалай бейнелейді?» деген сұрақ негізгі мәселеге айналды. Жазба деректер заттай деректерден (археологиялық) бөлек зерттеле басталды. Ежелгі әдебиет авторының ойын, шығарма мәнін дұрыс түсінуге және оны дұрыс түсіндіруге (интерпретациялауға) деген ұмтылушылық деректану негізінің қалыптасуына алып келді. Мысалы, ежелгі орыс жылнамаларын зерттеуші А.Л. Шлецердің (1735-1809) «тазартылған Несторды» қалпына келтірмек болған әрекеті шығарма авторына, автор ойына деген ерекше көңіл бөлудің жарқын көрінісі болды. Август Шлецер – ұлты неміс, орыс тарихшысы және филологы, Петерберг Ғылым академиясының адьюнкті, кейіннен Геттенген университетінің профессоры. Ол «Бағы замандар хикаясының» тек Киев-Печерскі монастырының монахы Нестордың ғана емес, оның ісін жалғастырушылардың және хикаяны көшіріп жазушылардың да туындысы деген қорытындыға келді. Белгілі неміс теологы және философы Ф. Шлейермахер (1768-1834) «Жаңа өсиет» мәтінін зерттеу негізінде жазба ескерткішті зерттеудің жалпы принциптерін көрсетті. Өзінің «О герменивтике и критике особенно в их отношении к Новому завету» деген еңбегінде шығарманы зерттеудің екі жолын: герменивтика туралы ілім және сын туралы ілімді негіздеді. Герменивтика туралы ілімге «Басқаның сөзін түсіне білу өнері» деп, анықтама беріп, герменивтикалық және психологиялық талдау жасаудың қажеттігін айтты. Ғалымның айтуынша, психологиялық талдауға автор ойын кешенді түсіну енеді. Ал деректерде кейбір қателіктердің жіберілгендігі байқалған кезде деректерді сынау қажеттігі пайда болады. Шлейермахер ол қателіктерді механикалық (көшіріп жазған кезде кеткен қателіктер) және өзін шығарма авторымен деп ойланушының еркімен жіберілген саналық қателіктер деп екіге бөлген. Дегенмен, ол сынның міндеті шығармалардың түпнұсқалығын анықтау методын жасау деп түсінді. жүктеу/скачать 0,86 Mb. Достарыңызбен бөлісу: