А. Байтурсынов 1-том final indd



Pdf көрінісі
бет83/172
Дата27.09.2023
өлшемі1,77 Mb.
#111203
түріБағдарламасы
1   ...   79   80   81   82   83   84   85   86   ...   172
Байланысты:
Байтұрсынұлы

3. тАрМАҚ тҰлғАлАры
Жалғыз бунақты тармақ
Сап-сары бел,
Еседі жел,
Еседі. 
Еседі жел, 
Көшеді ел,
Көшеді.
(Мағжан)
Екі бунақты тармақ
Мінсіз таза меруерт. 
Су түбінде жатады. 
Мінсіз таза асыл сөз.
Ой түбінде жатады. 
* * *
Су түбінде жатқан зат. 
Жел толқытса шығады. 
Ой түбінде жатқан сөз 
Шер толқытса шығады.
 (Маса)
Қазақтың 
жыр
деп ат қойған ескі өлендерінің көбі-ақ екі 
бунақты тармақ болады.
Үш бунақты тармақ
Балалар // оқуға бар, // жатпа қарап // 
Жуынып // киініңдер, // шапшаңырақ. // 
Шақырды // әтеш // мана әлдеқашан, // 
Қарап тұр // терезеден // күн // жылтырап,
 (Маса)
Қазақтың 
қара өлең
деп атаған ескі өлеңдерінің бәрінде де 
үш бунақты тармақ болады.


227
Төрт бунақты тармақ
Бір толарсақ, // бір тобық // санда болар, // жар-жар! //
Қырық кісінің // ақылы // ханда болар, // жар-жар! // 
Әкем-ай! // деп жылама, // байғұс қыздар, // жар-жар! //
Әке орнына // қайын атаң // онда болар, // жар-жар! //
Жазғытұрғы // ақша қар // жаумақ қайда, // жар-жар! // 
Құлын-тайдай // ойнаған // оң жақ қайда, // жар-жар! // 
Қанша жақсы // болса да // қайын атамыз, // жар-жар! //
Айналайын // әкемдей // болмақ қайда, // жар-жар! /
4. БУнАҚ БУынДАры
Жалғыз буынды бунақ өлеңде болмайды. Буын саны бунақта 
екіден кем болмайды. Жоғарыда келтірген «Жар-жар» өлеңінде 
бунақтың екі буындысы да, үш буындысы, төрт буындысы да 
бар:
«Бір толарсақ» бунағы – 4 буынды, «бір тобық» бунағы – 3 
буынды. «Санда болар» бунағы – 4 буынды, «жар-жар» – 2 
буынды.
Қазақ тіліндегі жырдан басқа өлеңде көбінесе бунақтың екі-
ақ түрі жұмсалады:
1) Үш буынды бунақ. 2) Төрт буынды бунақ. Екі буын-
ды бунақ жар-жар түрімен жазылған өлеңдерде болмаса яки 
Мағжанның «Біраз Фетше» деген өлеңі сияқты сөздерде болма-
са, тіпті аз жұмсалады. Сондықтан төменде айтылатын сөздер 
бунақтың жоғарыда айтылған екі түрі туралы ғана баяндама 
болады.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   79   80   81   82   83   84   85   86   ...   172




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет